In het gentechdebat is de nuance helaas vaak ver te zoeken, vindt hoofdredacteur Annemarie Opmeer. En waar blijft de eco-gentech, de patentrevolutie, de biohacker-voor-het-klimaat? Laatst plaatste ik een tweet over gentech die op meerderde manieren gelezen kon worden. Toen bleek direct hoe belangrijk je positie in het gentechdebat gevonden wordt. Van mensen binnen de traditionele milieubeweging kreeg ik een lijst aan issues die ik hopelijk toch niet aan het bagatelliseren was. Daarbuiten verschoof het sentiment van ‘oh wat verrassend, je bent voor!’ naar ‘oh nee, je bent toch tegen’. Wat is nu waar? Geen idee. Want ik ben niet voor gentech. En ook niet tegen. Ik vind het niet echt de juiste vraag.
Waar het voor mij in ieder geval niet over gaat: dat je ziek kunt worden als je gentech eet. Dat is een bewezen onwetenschappelijk standpunt; iets dat we over klimaatverandering nooit zouden tolereren en waarvan ik vind dat je er hard tegen moet optreden. Als je zulke argumenten onweersproken laat, ondergraaft dat je positie als serieuze gesprekspartner. Maar het is lastig. Als je nadelen ziet, impliceert dat gelijk steun voor álle argumenten tegen; ook de rare. Hetzelfde geldt voor de optimisten: die zijn fan, blijkbaar inclusief goedpraterij van de meest vreselijke uitwassen. Kortom: elke nuance verdwijnt als het over gentech gaat.
Zonde. Tegelijk snap ik het wel. Het is lastig om neutraal te zijn ten opzichte van een techniek waarvan alleen toepassingen te vinden zijn die in dienst staan van de bottom line van een chemiebedrijf. Ben je voor of tegen drones? Ben je voor of tegen de 3D-printer? Ben je voor of tegen nanotechnologie? Het zijn nieuwe ontwikkelingen met wereldveranderend potentieel en alle risico’s van dien. De techniek an sich is het probleem niet, dat weet iedereen. Maar het maakt wel uit of je drone stropers moet opsporen, of wild. Het is de taak van de milieubeweging om op de risico’s te wijzen. Maar dat moet ze wel goed doen.
Waar blijft de eco-gentech, de patentrevolutie, de biohacker-voor-het-klimaat? Het lijkt me machtig interessant om te kijken hoe een anti-Monsantobeweging eruit zou zien die de techniek terugclaimt. Maar zo lang die er niet is, kan ik me voorstellen dat je als boer niet blij wordt van een gentechakker naast je land. Zoals je geen vertrouwen hebt in drones boven je natuurgebied als die dingen alleen door stropers worden bestuurd.
Om het zwart-witdenken te doorbreken, willen we met ons coverartikel over gentech het debat aanzwengelen. Wat ik graag wil weten: bent u nu voor of tegen? Of vindt u dit niet de juiste vraag?
Martijn Katan zegt
Het belang van gentech wordt van beide zijden overschat. Greenpeace vindt het potentieel onveilig en beroept zich daarvoor op het ‘voorzorgsprincipe’, oftewel ‘Je weet maar nooit’. Daarmee kun je in twijfel trekken wat je maar wilt. Greenpeace negeert de wetenschap over gentech. Daarmee ondermijnen ze hun geloofwaardigheid.
Ook de voorstanders van gentech overspelen hun hand. Er zijn geen gentechgewassen die bestand zijn tegen droogte en het is onzeker of ze er ooit komen. Idem voor alle andere grootse claims. Voorlopig is gentech een techniek om onkruid en insecten te bestrijden, en die techniek heeft zijn langste tijd gehad. Gentech zal misschien ooit iets moois opleveren dus het onderzoek moet doorgaan. Laten we intussen onze krachten richten op belangrijker issues.
Voor meer over gentech, plus bronnen, zie mijn NRC column http://mkatan.nl/nrc-columns/508-19-april-2014-gentech-is-voer-voor-illusies
Martijn Katan
Biochemicus
Nina Holland, Corporate Europe Observatory zegt
Beste Annemarie Opmeer,
Je schrijft “Waar het voor mij in ieder geval niet over gaat: dat je ziek kunt worden als je gentech eet. Dat is een bewezen onwetenschappelijk standpunt; iets dat we over klimaatverandering nooit zouden tolereren en waarvan ik vind dat je er hard tegen moet optreden.”
Met de Belgische copy-cat van Mark Lynas, Stijn Bruers, die geinterviewd wordt in het DTE artikel, hadden we een lang heen-en-weer discussie over de “bewezen veiligheid” van GGOs en – inmiddels een klassieker – de daaraan verbonden bizarre bewering dat iedereen die dat in twijfel stelt, vergeleken kan worden met een ‘climate change deniar’.
GGOs worden één voor één onderworpen aan een risico-analyse voor zowel milieu als voedselveiligheid omdat.. er risico’s aan verbonden zijn (nl onverwachte en onbedoelde effecten). Dit was 20 jaar geleden zo, en hier is niets in veranderd. Als je doorvraagt, blijkt dat mensen die beweren dat GGOs inmiddels wel veilig bewezen zijn, het hebben over de toegelaten GGOs onder de huidige procedures. Aan die procedures mankeert – ook in de EU – van alles. Gebrek aan lange termijn onderzoeken bijvoorbeeld. De manier waarop het VS begrip ‘substantial equivalence’ is omgezet in de EU term ‘comparative assessment’.
Ons uitgebreide weerwoord tegen het stuk van Bruers vind je hier: https://corporateeurope.org/food-and-agriculture/2016/06/gm-crops-rebuttal-claims-safety-and-benefits
Onze weerwoorden op zijn volgende antwoorden vind je in zijn blog.
Uit de argumenten in ons weerwoord kun je opmaken dat er op die ‘wetenschappelijke consensus’ van veiligheid heel wat af te dingen is, en evengoed totaal onwetenschappelijk is. De organisaties die ik ken die kritiek hebben op GGOs, beweren niet dat er een wetenschappelijke consensus is dat alle GGOs onveilig zijn om te eten. Dus het is ook niet terecht om dat GGO critici in het algemeen in de maag te splitsen.
Bruers gaf in zijn antwoorden toe dat de vergelijking met ‘climate change deniars’ inderdaad als een oneerlijke vorm van PR & spin gezien kan worden. Jammer dat jij er ook intrapt.