Fluweelzachte muren zonder latex

Een beter milieu: waar begin je? Bij de grote vervuilers, natuurlijk. Maar je kunt ook zelf aan de bak! Bijvoorbeeld door dingen te maken in plaats van ze kant-en-klaar te kopen. Zoals muurverf. Doe-het-groener Hilde Wijnen saust de wand met een huisgemaakt recept.

Zo nu en dan een muurtje verven, niemand ontkomt eraan. En waarmee doe je dat? Latex natuurlijk. Ga je naar de bouwmarkt, dan stralen de staalkaarten je tegemoet – van perzik- pracht tot futuristisch fluor. L­a­texen, of texen, is zelfs een werkwoord! Is er eigenlijk wel meer tussen hemel en aarde dan latex? Ik hoop het, want hoewel verf- bedrijven de laatste jaren heus werken aan milieuvriendelijker verf, blijft het uiteraard een onfris goedje. Latex bevat onder andere VOS (vluchtige organische stoffen: soms brandbaar, soms met de nodige gezondheidsrisico’s) en (micro)plastics. Dat kan beter! Toch?

Puur en onbewerkt

Mijn zoektocht levert al gauw tot de verbeelding sprekende recepten op. Wat dacht je van muurverf op basis van aardappelen. Of kwark! Nu is dat laatste misschien niet de meest klimaatbestendige keuze en bevat ook die met aardappelen zuivel, dus ik neus verder. Ik vind veel recepten voor het maken van kalkverf, in allerlei variaties. De een gebruikt alleen kalk en water, de andere gooit er een stuk of wat eieren doorheen om de verf soepeler te maken. Het gaat dan om gebluste kalk, calciumhydroxide. Dat maak je door water te mengen met ongebluste kalk en het spul te verhitten. Aha. Maar wat is ongebluste kalk dan? Geen goedje om zomaar te gebruiken, leer ik al snel. Nogal irriterend spul dat brandplekken kan veroorzaken op je huid. Het is gemaakt van verbrand kalksteen, mergel, beenderen en schelpen. Beenderen? Hú, daar word ik ook niet blij van. Kan het niet makkelijker?

Nou, een beetje. Na nog wat speurwerk stuit ik op een recept voor muurverf op basis van krijt, klei en bloem. Pure, onbewerkte grondstoffen, wat wil ik nog meer! Aan de slag dus. Ik lees dat ik de ingrediënten in elke zichzelf respecterende kunstbenodigdhedenwinkel kan kopen, dus – hup – daar ga ik. Eenmaal aangekomen bevatten de schappen niets dat ook maar enigszins lijkt op klei en krijt in poedervorm. Bestellen kan, maar dan duurt het een week voordat ik mijn ingrediënten in huis heb. Ook de plaatselijke pottenbakker heeft niks op voorraad, dus ik kruip toch maar weer achter de laptop en duik de wereld van het krijtpoeder in.

Krijt wordt voor van alles gebruikt. Winkels voor veevoeder verkopen het om koeien te voorzien van extra calcium en tuincentra bieden het aan voor het oppimpen van gazonnetjes. Zou dit hetzelfde spul zijn als dat wat ik zoek voor mijn muurverf? Ik kan niet goed vinden wat de bestanddelen precies zijn, neem het zekere voor het onzekere en ga voor de pure, duurdere, variant uit een webshop voor keramisten. Ze hebben ook wit kleipoeder. Bloem heb ik al in huis.

Grijze smurrie

Een dag later kan het feest beginnen. In een van de recepten lees ik dat ik dat ik 3 delen klei, 1 deel krijt en 1 deel bloem moet mengen met water, maar verderop staat dat het eigenlijk niks uitmaakt en je ook gelijke delen kunt gebruiken. Ik gooi dus om en om een lepel klei, krijt en bloem in een emmer tot er een bodempje ontstaat. Daarna giet ik er water bij, roer ik tot het geheel ongeveer zo vloeibaar is als verf en begin ik het met een kwast op de muur te smeren. Ik probeer ook een roller, maar dat werkt niet erg best. Ik krijg de verf er niet egaal mee op de muur.

Het resultaat is schrikbarend. Mijn voorheen redelijk witte gangmuur is nu gedeeltelijk voorzien van een grijze laag smurrie. Volgens het recept moet ik me daar niet druk om maken, want het geheel schijnt uiteindelijk wit en egaal op te drogen. Niet druk maken? Aaargh! Ik stap subiet over op een ander recept, nog eenvoudiger: alleen krijt, bloem en water. Dat levert in ieder geval een iets lichtere substantie op. Hier ook gelijke delen, maar bij deze versie moet je de bloem eerst met heet water mengen tot een papje, het even laten staan en pas daarna krijt toevoegen. Als het te dik is, doe je er water bij tot je de gewenste dikte bereikt. Ik maak het mengsel wat dunner dan de vorige keer en schilder met mijn kwast de hele muur. Het stuk waar ik klei heb gebruikt, laat ik zitten.

Mijn muur als canvas

De volgende dag kan ik met eigen ogen zien: ik zat ernaast. De verf van beide recepten is keurig wit opgedroogd. De muur voelt fluweelzacht aan, vooral het krijtgedeelte, en heeft een heel andere uitstraling dan gewone muurverf. Warm, natuurlijk, levendig. Veelbelovend, want perfect is het zeker niet. Je ziet de streken van de kwast goed zitten. Da’s jammer, dus ik probeer het nog eens met de roller. Dat gaat makkelijker nu de verf dunner is. Ik moet wel even zoeken naar de juiste roltechniek, want het lijkt niet echt op latexen.

Nog een dag later is mijn muur klaar. Helemaal strak is het nog steeds niet, maar de oneffenheden zijn eenvoudig weg te schuren. Het effect van mijn schilderwerk is groots: ik heb niet de meest perfecte muur van de wereld, maar het is meer dan ooit die van mij. En – ook belangrijk! – ik heb zin gekregen in meer. Behalve dat er geen stank in huis hangt, verfvle­kken zo uit kleren en van vloeren gepoetst zijn en ik mijn verfkwasten gewoon onder de kraan kan uitspoelen, valt er nog zoveel te ontdekken! Kalk, aardappel, natuurlijke pigmenten: mijn muur is een leeg canvas waarop ik alles kan uitprobe­ren. Experiment geslaagd!

Doe het lekker zelf – en nu jij!

1 Kies de muur die je onder handen wilt nemen. Misschien niet beginnen met de hele huiskamer.

2 Zoek goed uit of je de ingrediënten voor je zelfgemaakte verf in een winkel op fietsafstand kunt kopen. Neem de tijd, zodat je niet op het allerlaatste moment nog je aankopen in een webshop moet doen. Bindmiddel (bloem) en verdunner (water) heb je vast in huis.

3 Om je muren van een kek kleurtje te voorzien, kun je natuurlijke pigmenten toevoegen. Werken met kleipoeder geeft ook meer kleur. Voor gebroken wit schijnt een schepje koffie te voldoen.

4 Nog hipper: roer een schep zand door de verf voor meer structuur.

5 Oefen jezelf in de nieuwe non-latex roltechiek en houd moed.

6 Spoel alles blinkend schoon, gewoon onder de kraan!