Je kent het wel. Je fietst naar je werk en vlak voor de brug word je ingehaald door een scooter. Die uitlaatgassen komen diep in je longen terecht. Hoest. Deeltjes fijnstof (PM10 en PM2.5) zijn klein genoeg om door je longen je bloedbaan binnen te dringen. Zo kunnen ze zich door je lichaam verspreiden en de kans op allerlei ziekten vergroten. Heel ongezond. Wat kun je doen om minder fijnstof in te ademen? Down to Earth zette zes opties voor je op een rij.
Vermijd de spits en files
Als het kan, vermijd dan de spits. Niet alleen omdat er op dat tijdstip meer auto’s tegelijkertijd fijnstof uitstoten. Door de drukte ontstaan files en wordt de uitstoot per auto fors hoger.
Voordelen: Lekker rustig op de weg, minder last van uitlaatgassen.
Nadelen: Voor veel mensen niet te realiseren.
Impact: Een gemiddelde personenauto stoot volgens het RIVM filerijdend 43 procent meer stikstofoxide (NOx), 6 procent meer fijnstof (PM10) en 18 procent meer ultrafijnstof (PM2,5) uit dan een normaal rijdende auto. Op de snelweg is het verschil tussen filerijden en doorrijden met 120 kilometer per uur: 21 procent meer NOx, 55 procent meer PM10 en 14 procent meer PM2,5 in de file.
Mondkapje
Kies een andere route
Bij inspanning haal je dieper adem en krijg je meer fijnstof in je longen. Vermijd dus drukke wegen als je op de fiets naar je werk gaat. Ook intensieve veehouderij zorgt voor veel fijnstof; op de Atlas Leefomgeving kun je zien op welke plekken de luchtkwaliteit het slechtst is. Wil je gaan hardlopen, kies dan een zo groen mogelijke route. Door een park bijvoorbeeld.
Voordelen: Met kleine aanpassingen kun je ervoor zorgen dat je dagelijks minder smerige lucht inademt. De gegevens over luchtkwaliteit op de Atlas Leefomgeving zijn actueel.
Nadelen: Je route verleggen is niet altijd mogelijk of handig.
Impact: Wisselt per route. Een fietspad langs een drukke weg of een route door een woonwijk kan veel uitmaken (bijvoorbeeld 25 microgram PM10 per m3 versus 5 microgram PM10 per m3).
Vervang je houtkachel
Houtstook is ook een aanzienlijke bron van fijnstof. Een vuurkorf stoot per kilo gestookt hout evenveel fijnstof uit als een vrachtwagenrit van 3000 kilometer, volgens stookwijzer.nu. Een kilo hout in de houtkachel zou gelijk staan aan 350 kilometer. Een pelletkachel kan een flinke besparing in uitstoot opleveren. Of, beter nog, stop helemaal met het stoken van hout.
Voordelen: Minder uitstoot van fijnstof.
Nadelen: Kan een flinke investering vereisen. Geen houtjes meer kloven.
Impact: De emissie van open haarden en houtkachels liggen volgens ECN (Energieonderzoek Centrum Nederland) tussen de 6 tot 40 gram PM10 per kilo brandstof. Bij nieuwere houtkachels is dat 4 tot 10 gram PM10 per kilo. Pelletkachels stoten gemiddeld 1 of 2 gram PM10 per kilo uit.
Plant een boom of struik
Bomen leggen schadelijke stoffen vast. Vooral groenblijvers (zoals grove den, spar) en soorten met kleine, ruwe, harige bladeren (zoals berk) zijn effectieve afvangers van fijnstof. Stikstofoxide (NOx) wordt via de huidmondjes opgenomen en in het blad verwerkt, terwijl fijnstof op het oppervlak van bladeren wordt vastgelegd.
Voordelen: Je eigen luchtverfrisser in de tuin. Je draagt bij aan het vastleggen van CO2, het verminderen van hitte en vergroten van de wateropvangcapaciteit.
Nadelen: Je moet er plek voor hebben. In specifieke situaties kunnen bomen ook een negatieve impact hebben. Een bomenlaan langs een weg kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat luchtverontreiniging ‘gevangen’ blijft.
Impact: Volgens een rapport van de Branchevereniging Hoveniers (VHG) kan een boom van ongeveer 5 centimeter dik tot 20 gram fijnstof (PM10) en 7 gram stikstofoxide (NOx) per jaar afvangen. Een boom van 50 centimeter doorsnede kan zo’n 500 gram PM10 en 167 gram NOx afvangen. Volgens de VHG compenseert dit 7.500 autokilometers.
Zet je afzuigkap aan
Last but not least: volgens een experiment van TNO vindt 90 procent van de totale blootstelling aan ultrafijnstof binnenshuis plaats. Na het koken – vooral vlees braden en groenten wokken – is de concentratie fijnstof in woningen een tijdlang veel hoger dan buiten. Binnen blijft dit bovendien veel langer hangen. Zorg dus voor een goede ventilatie.
Voordelen: Met juist gebruik van een goede afzuigkap blijft fijnstof niet binnen hangen.
Nadelen: Een afzuigkap maakt herrie en kost energie.
Impact: Je hebt tijdens het koken een afzuiging nodig met een minimale capaciteit van 300 m3 per uur. Voorkomen is beter dan achteraf verwijderen, daarvoor moet je drie maal het volume van de ruimte verversen.
Onderneem actie
Vind je de impact van de hier beschreven opties niet genoeg, probeer dan het beleid te beïnvloeden. Bijvoorbeeld door Luchtwachter te worden, of door met buurtgenoten je gemeente te stimuleren de straten autovrij te maken.
Merel Brinkman zegt
Goed dat de houtkachel steeds meer in het rijtje van de boosdoeners belandt, en niet voortdurend als duurzaam wordt aangeprezen! Maar let op: het gaat bij de uitstoot van houtkachels niet in eerste instantie om PM10, maar juist om het veel gevaarlijker ultrafijnstof. Juist dát kan in de bloedbaan terechtkomen. Houtkachels zijn bovendien puntbronnen die juist in woonwijken hun vuiligheid spuien: PAK’s, benzeen, roet, en andere giftige en kankerverwekkende bestanddelen. En de hierboven aangegeven uitstoot van pelletkachels: dat zijn laboratoriumwaarden, die in de praktijk nooit gehaald worden, net als bij auto’s.
Door de toenemende houtstook kunnen veel mensen de door koken etc. verontreinigde binnenlucht niet verversen. Ventileren betekent in steeds meer buurten houtrook binnenhalen.
Jos Merks zegt
Hier maakt DOWN to EARTH toch twee fouten bij het hoofdstuk houtkachel vervangen. De houtkachel dient vervangen te worden door een apparaat op schone energie. Liefst elektra en anders gas. Bij het verbranden van hout komen nu eenmaal voor de gezondheid gevaarlijke stoffen vrij, waaronder het kankerverwekkende fijnstof PM2.5 en kleiner en 2x meer CO2 dan bij aardgas.
Tweede fout is dat men stelt: Een pelletkachel kan een flinke besparing in uitstoot opleveren. Ook dit is onjuist. Een houtkachel brand in de meeste gevallen geen 7 dagen in de week. Deze wordt net als een open haard veelal voor de gezelligheid gebruikt. Een onterecht gesubsidieerde pelletkachel daarentegen geeft per uur minder uitstoot aan fijnstof, echter doordat deze kachels minder gezellig is, worden deze als hoofdverwarming gebruikt en stoten daarom vermoedelijk meer fijnstof uit in het dagelijks gebruik. Bovendien komen er door de hogere verbrandingstemperatuur kleinere deeltjes uit, die nog gevaarlijker zijn voor de gezondheid.
Uw laatste zin in dit hoofdstuk spreekt de echte waarheid: Of, beter nog, stop helemaal met het stoken van hout.
Alleen dat “beter nog” kunt u beter weg laten. Dus: STOP helemaal met het stoken van hout.
Kijk ook op http://www.houtrook.nl of http://www.houtrookvrij.nl
Jos Merks zegt
Hier maakt DOWN to EARTH toch twee fouten bij het hoofdstuk houtkachel vervangen. De houtkachel dient vervangen te worden door een apparaat op schone energie. Liefst elektra en anders gas. Bij het verbranden van hout komen nu eenmaal voor de gezondheid gevaarlijke stoffen vrij, waaronder het kankerverwekkende fijnstof PM2.5 en kleiner en 2x meer CO2 dan bij aardgas.
Tweede fout is dat men stelt: Een pelletkachel kan een flinke besparing in uitstoot opleveren. Ook dit is onjuist. Een houtkachel brand in de meeste gevallen geen 7 dagen in de week. Deze wordt net als een open haard veelal voor de gezelligheid gebruikt. Een onterecht gesubsidieerde pelletkachel daarentegen geeft per uur minder uitstoot aan fijnstof, echter doordat deze kachels minder gezellig is, worden deze als hoofdverwarming gebruikt en stoten daarom vermoedelijk meer fijnstof uit in het dagelijks gebruik. Bovendien komen er door de hogere verbrandingstemperatuur kleinere deeltjes uit, die nog gevaarlijker zijn voor de gezondheid.
Uw laatste zin in dit hoofdstuk spreekt de echte waarheid: Of, beter nog, stop helemaal met het stoken van hout.
Alleen dat “beter nog” kunt u beter weg laten. Dus: STOP helemaal met het stoken van hout.
roland zegt
@: “STOP helemaal met het stoken van hout”
Wat doen we dan met alle afvalhout, storten?
Jos Merks zegt
In ieder geval niet thuis in de houtkachel midden in de woonwijken.
Paden van maken in de bossen of desnoods verbranden in een goed gefilterde installatie ver van de bewoonde wereld.