‘VN: Shell niet schuldig aan olievervuiling’ stond er op de voorpagina van Trouw vlak voor het verschijnen van het UNEP-rapport over Shell in Nigeria.
Het is me wel eens overkomen – niet vaak, maar toch – dat ik kritiek kreeg op een artikel vanwege de woordkeus in de kop. Terecht? Lastig te zeggen. Koppen maken is een vak apart. Je wilt opvallen, vertellen waar het artikel over gaat. En je hebt nauwelijks ruimte. Soms gaat er dus iets fout.
De kunst van het koppenmaken was even nieuws op het kantoor van Milieudefensie. Eindelijk was daar het vertraagde rapport van de UNEP, het milieubureau van de Verenigde Naties, over de olievervuiling in Nigeria. Vlak voor het verscheen, kopte Trouw op de voorpagina: “VN: Shell niet schuldig aan olievervuiling.” Huh? Het rapport was er nog niet eens! Erg blij met Trouw waren de Shell-campaigners bij Milieudefensie niet. De UNEP reageerde, de directeur van Milieudefensie schreef een opiniestuk, er was weer balans bij Trouw. Toch was ik benieuwd, hoe was dit ontstaan?
Ik belde Trouw en sprak de schrijver, journalist Han Koch. Voor een officiële reactie moest ik bij hoofdredacteur Willem Schoonen zijn. “Ja, die kop was te kort door de bocht”, zegt Schoonen. “Alles wat je hierover schrijft komt onder een vergrootglas.” Het bericht zelf ging over de vertraging van het rapport en de politiek context daarvan. Nuance dus. “De UNEP doet geen uitspraak over wiens schuld het is, dat hadden we duidelijker kunnen zeggen. Er is geen twijfel over de wettelijke plicht die Shell heeft om op te ruimen, ongeacht de oorzaak.” Toch zit er een uitspraak over de schuldvraag in die kop. “Het rapport bevat ook ontlastende informatie voor Shell.” Schoonen vindt dat duiding daarvan de taak van de journalistiek is.
Natuurlijk! Maar eigenlijk vind ik dat de duiding hier de plank misslaat. Wat lijkt de grootste blinde vlek voor lezers? Dat er een verschil is tussen wie de troep veroorzaakt heeft in Nigeria en wie er verantwoordelijk is voor het opruimen. Nu verschijnt er eindelijk een belangrijk rapport dat het hele getouwtrek over wie het gedáán heeft zorgvuldig vermijdt, en focust op het opruimen – waar het echt om gaat dus – vervallen we met z’n allen toch weer in een schuldvraagdiscussie. Bijvoorbeeld op nieuwssites onder berichten met de kop van Trouw.
Toch ironisch, hoe een poging tot nuance strandde op een ongelukkige kop. Gemiste kans, maar er komen meer kansen, want Nigeria blijft nog 30 jaar smerig, daar vallen nog wel koppen aan te wijden. Of moeten mensen gewoon beter leren lezen? Schoonen: “Als iets verkeerd overkomt bij lezers, hebben wij altijd een verantwoordelijkheid.” Goh. De aanpak van UNEP kan blijkbaar ook worden toegepast op het
koppenbeleid. Weer wat geleerd.
Geef een reactie