“Wat doe je als de wereld ineen begint te storten? Ik ga wandelen, en als ik geluk heb vind ik paddenstoelen,” schrijft Anna Lowenhaupt Tsing in haar boek. “Paddenstoelen trekken me weer in mijn gevoel, niet alleen – zoals bloemen – door hun losbandige kleuren en geuren, maar omdat ze onverwachts opduiken en me herinneren aan het geluk om gewoon op die plek te zijn.” De auteur is professor in de antropologie. Als geen ander weet ze de samenhang te vangen tussen biologie, ecologie en de sociaaleconomische, maatschappelijke ontwikkelingen van onze tijd.
Het is een simpel, vreemd geluk, waar ze het over heeft, zeker als je dit verbindt met van die kleine, rare paddenstoelen. Kijk maar eens naar de matsutake. Het is een zeldzaam, onbeduidend, ietwat stinkend paddenstoeltje dat oogt als een penisvormige, langgerekte champignon. Hij is moeilijk vindbaar, want meestal groeit-ie diep verscholen in de bossen, onder de grond. “De verzamelaars hebben hun eigen manier om het matsutake-bos te leren kennen: ze zoeken naar de levenslijnen van paddenstoelen. Op deze manier in het bos zijn kan als dans worden beschouwd: levenslijnen worden gezocht, door zintuigen, bewegingen en oriëntaties…” De matsutake is beroemd, omdat hij – naar het schijnt – heel lekker is. Dat maakt hem tot de duurste, waardevolste paddenstoel ter wereld. Er gaat extreem veel geld om in de handel, en dat laat zich soms moeilijk rijmen met de eigengereidheid van de paddenstoel, die zich een eigen weg door het landschap baant en zich niet door mensen kweken laat. Hij leeft “op de ruïnes van het kapitalisme”, in door mensen verstoorde bossen. Hij is een ware overlevingskunstenaar. “Toen Hiroshima in 1945 werd verwoest door een atoombom, zo wordt gezegd, was het eerste levende wezen dat uit het verwoeste landschap tevoorschijn kwam een matsutake-paddenstoel.” De paddenstoel laat zien hoe we kunnen omgaan met verstoringen en roofbouw, op plekken waar de gecontroleerde wereld die wij als vanzelfsprekend beschouwen uit elkaar valt. Hoe we een andere koers kunnen kiezen en, door samenwerking en landherstel, kunnen bouwen aan een nieuwe wereld. En dus gaan we met Lowenhaupt Tsing op reis, in het voetspoor van die paddenstoel. In het boek volgen we niet alleen de lange, fijnvertakte schimmeldraden die zich met boomwortels verenigen, maar ook de netwerken van handelaars, fijnproevers, spoorzoekers, boswachters, liefhebbers en oplichters die rond de matsutake-paddenstoel zijn gevormd. Het boek is een dans, een feest van verhalen. “Het luisteren naar en vertellen van verhalen is een methode,” zegt zij daar zelf over. “En waarom zouden we niet claimen dat dit wetenschap is, een bijdrage aan kennis?”
De paddenstoel aan het einde van de wereld; leven op de ruïnes van het kapitalisme.
Anna Lowenhaupt Tsing.
Uitgeverij Octavo Publicaties, december
ISBN: 9789490334291, 360 pagina’s.
Prijs € 29,50.
Recente reacties