In de bioscoop: Holding Up the Sky

Bolsonaro, voormalig president van Brazilië, was een ramp voor de Amazone en de rechten van de mensen die er wonen. De beschouwende documentaire Holding Up the Sky begint middenin het oerwoud, waar een groep Yanomami in 2018 het nieuws van Bolsonaro’s verkiezing via een portofoon hoort. Dit is het einde van de oorspronkelijke bevolking, roept iemand. Tegelijk maken ze zich op voor de strijd: met hun speren doorboren ze een boomstam die vermoedelijk voor Bolsonaro staat. Het ziet er imposant uit, maar ze zijn natuurlijk geen partij voor de gewapende, illegale mijnwerkers die hun gebied de jaren daarna met tienduizenden zullen overspoelen. Goudwinning gaat gepaard met verwoesting en vervuiling, een grote bedreiging voor het voortbestaan van de Yanomami.

De film volgt sjamaan Davi Kopenawa, die al enkele decennia het gezicht is van zijn volk. Hij gaat naar Europa om een belangrijke prijs te ontvangen. Gelaten ondergaan hij en zijn zoon Dario het mediacircus wat daar nu eenmaal bij komt kijken, want het is een kans om hun stem te laten horen. Zij hebben hun hoop gericht op Europa. In de Franse senaat wijzen ze de landen van de EU op hun plicht om Bolsonaro tot de orde te roepen. Als ze daarna door de koloniale pronkzaal met een overdaad aan goud wandelen, is Dario verbijsterd. “Dit is geroofd van mijn land, dit is het bloed van de Yanomami.” Zo wordt de westerse kijker vaker gedwongen eens goed in de spiegel te kijken. “Jullie praten steeds over klimaatverandering, maar dat gebeurt niet vanzelf; het is jullie eigen schuld”, zegt Kopenawa bijvoorbeeld. “Nu je je eigen land hebt vernietigd, richt je je blik op dat van ons.”

Terug in Brazilië wordt veel tijd genomen om hun manier van leven en hun visie op de wereld vast te leggen. Kennis die Kopenawa koste wat het kost in leven wil houden. Zijn overtuiging dat er door het graven in de aarde slechte geesten vrijkomen die mensen ziek maken, is helemaal niet zo vergezocht als je weet dat onder meer de Wereldgezondheidsorganisatie een verband legt tussen de vernietiging van ecosystemen en de uitbraak van virussen. Corona grijpt hard om zich heen in de gemeenschap, ook omdat Bolsonaro veel medische hulpposten in het gebied ontmantelde. De pas aangetreden Braziliaanse president Lula beschuldigde Bolsonaro begin dit jaar van genocide op de Yanomami. Had de internationale gemeenschap dit kunnen voorkomen?

Holding Up the Sky, vanaf 13 april in de bioscoop.