Als je kritisch bent op de Europese Unie, word je weggezet als iemand die luistert naar diens onderbuik. Maar waarom eigenlijk? Er zijn toch prima redenen om de EU niet geweldig te vinden? Een commentaar over Euroscepsis van hoofdredacteur Annemarie Opmeer.
Als je kritisch op de EU bent, ben je een rechtse, nationalistische populist. Dat is wat je de afgelopen tijd keer op keer te horen krijgt. Rond het handelsverdrag met Oekraïne, rond Brexit, rond wat dan ook. Ik begrijp dat eerlijk gezegd niet helemaal. Zullen we even terugdenken naar het referendum over de Europese grondwet?
De stem-voor-campagne was destijds een bak economisch optimisme met een neerbuigend toontje waar elke twijfelaar van zou gaan tegenstemmen. Links Nederland had daar al snel de buik van vol. Maar rond het Oekraïne-referendum en Brexit zie ik die linkse mensen dat neerbuigende toontje ineens zelf gebruiken. ‘Onderbuik! U stemt tegen uw eigen belang! De EU is goed voor u!’
Maar elk weldenkend mens, zeker die in progressieve hoek, ziet toch ook de problemen met de Europese Unie? Fijn, dierenwelzijnswetten voor de lidstaten. Beetje jammer dat de uitruil is dat je je land openstelt voor kippenfabrieken. Goed dat we standaarden van consumentenproducten verbeteren. Wel betekent het toevallig een eenheidsworst van Unilever, Nestlé en GlaxoSmithKline. Tof, die Natura2000 gebieden, luchtkwaliteitsnormen, waterrichtlijnen. Helaas is het landbouwbeleid tegelijkertijd zo gericht op groei, dat de EU zichzelf op z’n zachtst gezegd nogal tegenwerkt. Raad maar wie er wint.
EU-sceptici delen één ding. Ze zien prima dat déze EU niet over mensen gaat, maar over geld (verrassing!). Is het vreemd dat er ook mensen voor Brexit stemden omdat ze de invloed van TTIP op hun gezondheidszorg vreesden? Elke milieuactivist weet hoe ontransparant Brussel is. Hoe de bedrijfslobby sterker is dan wie dan ook. TTIP, TiSA, CETA; handel, handel, handel. Alles – van eten tot drinkwater, van zorg tot openbaar vervoer – moet in dienst staan van geld verdienen. En die Europese bestuurders die het wel goed bedoelen, moeten waden door de stroop. Het had zo’n mooi democratisch project kunnen zijn. Maar laten we eerlijk zijn. Dat is het niet.
Ik denk: hoe harder je volhoudt dat EU-kritiek ‘rechts’ is, hoe meer mensen denken dat ter linkerzijde men het hoofd diep in het zand heeft gestopt. Als je niet zit te wachten op xenofobe politici die niets gaan oplossen, erken dan dat EU-kritiek alle kleuren heeft.
Elk nadeel heeft gelukkig ook z’n voordeel. Soms blijkt de EU zo’n enorme draak, dat zelfs de handel zelf eronder lijdt. “Het overleg over TTIP is mislukt, maar niemand durft het toe te geven”, zei de Duitse minister van EZ Gabriel. In 14 onderhandelrondes was, en is nog steeds, op nog geen van de 27 hoofdstukken overeenstemming bereikt. Toch fijn, zo’n EU.
roland zegt
Juist bij GroenLinks komt die dubbelzinnigheid over Europa sterk samen. Enerzijds warme voorstanders van de EU anderzijds steeds weer moeten vaststellen hoe het grootbedrijf de besluitvorming bepaald.
Het gedoe met de normontwijking bij de autoindustrie en hun regeringssteun hierbij is zo’n treffend voorbeeld.
Hans Boer zegt
Die dubbelheid is inderdaad sterk bij GL, logisch, want hoe neoliberaal het EU-beleid de laatste 15 jaar ook is geweest, ze hebben ook erg veel goeds gedaan, met name bij de opvang van de nieuwe Oosteuropese leden. En de EU geleidt permanent een kapitaalstroom van rijk naar arm, een grote verdienste.
Onder Halsema en Sap was er eigenlijk nauwelijks kritiek. Maar met Eickhout en Klaver is er ook meer kritiek gekomen. GL wil in nieuwe programma een een nieuw verdrag. Eindelijk!
Hans Boer zegt
Pater 7 september 2016 at 04:51
Kritiek op de EU heeft allang meerdere kleuren. Zelfs PvdA-er Tang heeft op JOOP voor een linksere EU gepleit (uitgenodigd te laten zien wat hij daar aan heeft bijgedragen liet hij verstek gaan). GL pleit voor een nieuw EU-verdrag. Zelf heb ik de Brexit aangegrepen voor een pleidooi op JOOP voor hervorming van de EU, weg van het primaat van de markt, van de liberale lijn, voor solidariteit, voor duurzaamheid, voor beperking van de vrije markt voor goedkope arbeid. Het is kortom helemaal niet nieuw dat kritiek op de EU niet automatisch rechts is.
De argumentatie van Opmeer is wel nieuw. En m.i. behoorlijk opportunistisch. Drie voorbeelden.
1. Ze relativeert het belang van het EU-natuurbeleid. Ze vergeet te noemen dat de EU meer voor het milieu (en dat is meer dan natuur) in de nieuwe lidstaten heeft betekend dan de hele milieubeweging. Dat weet ze wel, maar vergeet ze. Waarom?
2. “Elk nadeel heeft gelukkig ook z’n voordeel. Soms blijkt de EU zo’n enorme draak, dat zelfs de handel zelf eronder lijdt. “Het overleg over TTIP is mislukt, maar niemand durft het toe te geven”, zei de Duitse minister van EZ Gabriel onlangs.” Nou heeft de EU eindelijk, mede onder invloed van de milieubeweging, de onderhandelingen zo serieus genomen dat de handel niet meer boven alles gaat, en dan komt Opmeer vertellen dat de EU een enorme draak is omdat de handel er onder lijdt. Dat gaat me te hoog.
3. Ze heeft het niet over de belangrijkste verdiensten van de EU: de bijdragen aan de democratie en de opbouw van de rechtsstaat in de nieuwe lidstaten, het behoud van vrede in dat proces, en de internationale solidariteit in de vorm van grote kapitaalinjecties in vooral de armste landen. Geld gaat van rijk naar arm.
De EU is niet een autonoom lichaam, de EU is een weerspiegeling is van de nationale verhoudingen. De EU werd hard neoliberaal omdat die politieke wind door het Westen waaide. Natuurwaarde moet bevochten worden op de landbouw, in de EU net zo goed als in NL. Ik denk dat we gemeten over de laatste 15 jaar in de EU zelfs meer kansen hebben dan in Nl zelf. In het huidige politieke klimaat hebben we m.i. een kans op verandering, vóór een nieuw verdrag waarin duurzaamheid en solidariteit zelfstandige waarde krijgen. Fijn als Opmeer meedoet. Maar ik ben een beetje bang, en dat komt door haar opportunisme, dat haar koers niet die is van kritiek en verbetering maar van anti, tegen de economische en politieke EU-hulp aan Oekraïne in de vorm van het associatieverdrag bijvoorbeeld. Ze hebben onze steun bij de sluiting van de kerencentrales hard nodig! Maar hopelijk heb ik totaal ongelijk.
Hans Potters zegt
Enerzijds hebben we Europa nodig om dringende problemen op te lossen, die we als individueel land niet aankunnen, anderzijds is de Europese politiek zo verstart door allerhande lobbygroepen van het kapitaal, dat Europa ongeschikt is geworden om die problemen aan te pakken. Ik denk dat we zo niet alleen de democratie moeten terugveroveren op de kapitaalgroepen, maar ook de economie. Opkoopverdragen als CETA, TTIP en TiSA dreigen de gehele economie in handen te leggen van enkele tientallen kapitaalbezitters. Dat maakt de reële economie kapot (nu al 30% kapitaalkosten!). Een combinatie van grass root economie en politieke actie kan voorlopig een abri verschaffen tegen dit monetair geweld. Als we ons niet in de lure laten leggen door religieuze of nationalistische rotsmoezen, kan er over Europa een netwerk ontstaan van duurzame economiekernen, een vrije markt voor kleine duurzame ondernemingen, die samenwerken vooral in achterstandsgebieden. Voor het geldsysteem dat daarbij hoort zie http://www.socialtrade.nl met zijn Cyclosprogramma. Politiek moet tegen de lobbycratie en de “genieën” van de financiële oplichterij worden opgetreden en zoveel mogelijk achterhoedegevechten worden aangegaan, een ondankbare taak.