Extreem efficiënte brandnetels

Je kunt zeggen van de moderne landbouw wat je wilt, maar rationeel en een toonbeeld van efficiëntie en productiviteit is die toch wel. Dat denken niet alleen de Louise Fresco’s van de wereld, maar zelfs kritische columnisten als de rising star Rutger Bregman. Immers, van een hedendaagse akker komen meer kilo’s tarwe dan van een Middeleeuwse.

 Toch is zelfs een prehistorische notenverzamelaar veel efficiënter bezig dan een hedendaagse megamachineboer. Als je de opbrengst namelijk afzet tegen de energie die die ‘primitieveling’ in zijn voedselzoektocht heeft gestopt. Deze Energy Return on Energy Invested (Eroei) van jagers en verzamelaars was vijf tot tien. Dat wil zeggen dat één calorie lichamelijke inspanning, vijf tot tien calorieën aan voedsel opleverde. Geen wonder dat die jongens vroeger maar vier uur per dag hoefden te werken.

Zelfvoorzienende landbouwers hadden het minder goed bekeken met een Eroei van 1: net genoeg om van te leven. Ons huidige op fossiele brandstoffen draaiende voedselsysteem heeft een Eroei van minder dan 0,07. Ofwel: één calorie eten op ons bord, heeft vijftien tot twintig calorieën aan fossiele energie gekost. Dat is een gemiddelde: voor de energie die een kastomaat levert, moet eerst veertig keer zoveel energie aan gas worden opgestookt en dan is verpakking, transport en koeling nog niet eens meegerekend. Er wordt dus vele malen meer energie in het systeem gestopt, dan we er uithalen: extreem inefficiënt en verre van rationeel.

Maar OK, kan wel zijn, we halen toch maar mooi die kilo’s in grote hoeveelheden van onze moderne akkers, dachten we. Nu blijkt ook dat helemaal niet te kloppen: hoe meer diversiteit op een akker, hoe meer kilo’s er vanaf komen. Dus een akker met bijvoorbeeld bonen tussen de maïs levert meer voedsel op dan de gebruikelijke monocultuur van alleen maïs of alleen bonen. Dat komt omdat maïs en bonen verschillende bodemlagen benutten en elkaar positief beïnvloeden. Hoe diverser een stuk landbouwgrond – dus hoe meer verschillende gewassen, waaronder ook bomen, struiken en kruiden – hoe productiever, leert agro-ecologisch onderzoek.
Vanuit dat inzicht worden er sinds een tijdje her en der Voedselbossen in Nederland aangelegd. Lastig te mechaniseren, maar juist daardoor met een gunstige Energy Return on Energy Invested. Romantische voedselbossen blijken de meest efficiënte en rationele vorm van voedselvoorziening. Gaan we aan werken, middels een vierurige werkdag.

Tagliatelle met brandnetelsaus