Afbreekbaar plastic leek een uitkomst voor onze groeiende afvalberg en verdwaald plastic in de natuur. Daar komen producenten en afvalverwerkers nu van terug. Ze willen afbreekbaar plastic zelfs verbieden. Hebben ze een punt?
Om meteen verwarring te voorkomen: we gaan het niet hebben over biobased plastic. Dat zijn plastics die gemaakt worden van hernieuwbare grondstoffen, zoals papier (cellulose) of mais. Deze plastics verminderen het gebruik van fossiele grondstoffen, zoals aardolie. Dat is mooi, hoewel er ook nadelen aan zitten. Maar daarover later meer.
Dit artikel gaat over een ander soort bioplastic, namelijk afbreekbaar plastic. Dat bestrijdt een ánder probleem van onze plasticconsumptie, namelijk het deel dat terechtkomt in de natuur. Bioafbreekbaar plastic zou niet eeuwig in de natuur blijven rondslingeren. Het zou immers vergaan. Om de overgebleven verwarring nog even de das om te doen: bioafbreekbaar is niet hetzelfde als biobased. De biogrondstoffen in biobased plastics hebben soms zoveel chemische processen ondergaan dat ze niet meer afbreken in de natuur.
Niet recyclebaar
Het is de vraag of dat erg is. Want wíllen we eigenlijk wel dat plastic, een materiaal dat we zoveel gebruiken, simpelweg vergaat na gebruik? Jennifer Koster-Bos wil dat in elk geval niet. Ze is beleidsmedewerker bij de Vereniging Afvalbedrijven, met de ondertitel: partner in de circulaire economie. Daar helpen de bioafbreekbare plastics eigenlijk niet aan mee, vindt Koster-Bos. “Je produceert iets van natuurlijke grondstoffen en laat het vervolgens uit elkaar vallen in CO2 en water. Dat is een lineaire toepassing. Kies liever voor recyclebaar.”
Recyclebaar zijn de bioafbreekbare plastics nadrukkelijk niet. Ze mogen dan ook niet bij het pmd gegooid worden, die oranje bakken voor plastic, metaal en drankkartons. Dat werd Cor Rijken laatst pijnlijk duidelijk toen een van zijn medewerkers een foutje maakte. Cor Rijken Verpakkingen maakt al 30 jaar plastic verpakkingen en verkoopt de afvalstroom daarvan door aan recyclebedrijven die er nieuwe folies van maken. Sinds enkele jaren maakt het bedrijf ook afbreekbare verpakkingen. Laatst eindigde een zakje afval van dít productieproces bij de stroom van tonnen industrieel plastic afval voor de recyclebedrijven. Dat moest toen allemaal worden verbrand. “Een zakje van 6 kilo bioafval kan 4 ton recyclebaar plastic onbruikbaar maken”, zegt Rijken. “Zo funest is dat dus.”
Verwarde consumenten
Als een professioneel bedrijf al zo’n foutje kan maken, hoe moet de consument het dan goed doen, vraagt Rijken zich af. Het is immers ingewikkeld.
Bioafbreekbare verpakkingen mogen niet bij het pmd, maar ook niet bij het gft. Zó goed afbreekbaar zijn ze namelijk ook weer niet. De officiële 12 weken die voor het composteerproces staan, worden door Nederlandse composteermachines vaak niet gehaald. Na een periode van 4 of 6 weken verkopen de afvalverwerkers hun gecomposteerde afval vaak al als compost aan boeren. Maar dan zijn de dikste bioafbreekbare plastic bakjes, zoals vleesschaaltjes, nog lang niet weg.
Boeren zien dus steeds vaker stukjes plastic op hun akkers liggen. Dat komt niet alleen van afbreekbare verpakkingen, maar nog meer van reguliere plastic bakjes en pakjes. De verwarring over de eindbestemming van plastic verpakkingen is namelijk groot, zegt Koster-Bos. “We zien dat de vervuiling van onze gft-stroom toeneemt. ond de eeuwwisseling zat er in onze gft-stroom 1 procent vervuiling, dat is nu 4 procent.”
Compost verrijken
Om die verwarring weg te nemen, is Koster- Bos in gesprek met de overheid om bioafbreekbare verpakkingen te verbieden. De meeste dan. Alleen echt kansrijke varianten zouden fabrikanten nog mogen gebruiken om specifieke gft-vriendelijke zakjes of omhulsels van te maken. Voor sommige toepassingen is dat namelijk wél handig. Zo helpen afbreekbare gft-zakjes consumenten om meer gft te verzamelen en helpen afbreekbare omhulsels van koffie of thee om de compost van boeren met koffie- of theeresten te verrijken. “Er is al een green deal gesloten met de koffie- en theebranche om goed afbreekbare zakje te maken”, zegt Koster- Bos. “Dan komen de theezakjes op de ja-kant van de gft-lijst.”
Ook producenten praten mee over het verbod op bioafbreekbare plastics. Cor Rijken vindt het nieuwe materiaal immers ook geen goed idee. “Soms leg ik klanten weleens iets uit over het vervolg van de gebruikte verpakkingen. Dan vragen ze zich af of het wel zo slim is. Maar hún klanten vragen er ook om. Of dat nu een kleine biowinkel is of een grote supermarktketen. Bioafbreekbare plastics klinken nu eenmaal milieuvriendelijk.”
En dan nog even over die andere bioplastics: de biobased categorie, gemaakt van hernieuwbare biomassa in plaats van aardolie. Biomassa kent weer zijn eigen problemen. Voor grondstoffen als papier en mais is immers akkerbouw of bosbouw nodig en dat kost veel energie, water en land. Land dat onttrokken kan worden aan de natuur of voedselproductie. Net als bij veel groene maatregelen blijkt dus ook hier: er zijn geen eenvoudige oplossingen.
Wat is wat?
Biobased plastic: gemaakt van biomassa in plaats van aardolie. Is vanwege chemische processen niet altijd afbreekbaar.
Composteerbaar plastic: in 12 weken afbreekbaar in industriële composteermachines. Kan ook gemaakt zijn van fossiele grondstoffen.
Bioafbreekbaar: kan worden afgebroken door micro-organismen, wel afhankelijk van locatie en temperatuur.
Geef een reactie