Kan een modern huishouden op menselijke spierkracht draaien?

Spierkracht speelt nauwelijks meer een rol in het dagelijks leven als bron van energie. Zelfs de miniemste fysieke inspanningen zijn vervangen door een apparaat met een snoer of batterijen. Kan dat anders? Lowtech rekent uit.

Gedurende het grootste deel van de geschiedenis was de mens zelf de belangrijkste bron van mechanische energie. Het bouwen van steden, het graven van kanalen, het wassen van kleren, het maken van meubilair, het organiseren van communicatie en transport: het gebeurde allemaal grotendeels met menselijke spierkacht als energiebron, slechts hier en daar aangevuld met windkracht, waterkracht of de spierkracht van dieren. Alleen voor het leveren van thermische energie rekende de mens op brandstoffen: het verbranden van hout en turf zorgde voor verwarming, koken en industriële processen zoals zout- en glasproductie.

Vandaag speelt menselijke spierkracht vrijwel geen enkele rol meer in de productie van mechanische energie. Zelfs de miniemste fysieke inspanningen zijn nu vervangen door een apparaat met een snoer of batterijen. Nochtans kan een mens op een stationaire fietsmachine ongeveer 100 watt elektriciteit produceren, wat overeenkomt met het vermogen van een zonnepaneel van 1 vierkante meter op een zonnige zomerdag in Nederland. Bovendien is menselijke spierkracht, in tegenstelling tot wind en zon, op afroep beschikbaar. Het is ook de enige energiebron die toeneemt naarmate er meer mensen zijn, terwijl andere energiebronnen over een steeds groeiende wereldbevolking moeten worden verdeeld.

Kunnen we met alleen maar spierkracht een moderne levensstijl volhouden? Op het eerste gezicht lijkt het antwoord negatief te zijn, gezien het enorme energieverbruik in geïndustrialiseerde landen. Toch kunnen een heel aantal hoogtechnologische apparaten prima worden aangedreven met spierkracht. Een uur fietsen is genoeg om vier uur op een laptop te kunnen werken, of om acht uur lang een LED-bureaulamp op te lichten. Naarmate digitale technologie steeds energie-efficiënter wordt, wordt het ook steeds realistischer om ze op menselijke energie te laten werken.

Andere toestellen zijn veel moeilijker te verzoenen met spierkracht. Dat geldt vooral voor alle apparaten die hitte opwekken: broodroosters, kookfornuizen, waterkokers. Een sneetje brood roosteren met spierkracht is alleen maar weggelegd voor atleten. Je kan daaruit opmaken dat menselijke spierkracht tekort schiet als energiebron, maar je kunt je evengoed afvragen of het probleem niet bij de moderne technologie ligt. Waarom thermische energie omzetten in elektrische energie en dan opnieuw in thermische energie als je ook gewoon een sneetje brood boven een vuur kunt roosteren? Menselijke spierkracht is in de geschiedenis nooit ingezet voor het leveren van thermische energie, dus waarom zouden we dat nu wel doen?

Lees meer over spierkracht als energiebron bij Lowtech Magazine.