Toestemming voor zoutwinning Waddenzee

Staatssecretaris Dijksma geeft toestemming om zout te winnen onder de Waddenzee. Natuurorganisaties zijn teleurgesteld en verontwaardigd. “Dit hadden we van een staatssecretaris voor natuurbeheer niet verwacht.”  Waddenbeheerder Otto Overdijk van Natuurmonumenten is duidelijk teleurgesteld over het besluit van staatssecretaris Dijksma om zoutwinning in de Waddenze toe te staan. “Het gaat hier om een aantasting van de kernwaarden van Werelderfgoed Waddenzee. Hierdoor loopt een gebied met een oppervlakte van circa vijfhonderd voetbalvelden de kans onder water te verdwijnen. Met een snavel van een paar centimeter heeft een vogel als de kanoetstrandloper dan snel het nakijken”, aldus Overdijk.

Ballastplaat

Frisia Zout BV, onderdeel van zoutwinbedrijf European Salt Company (ESCO) is gevestigd in Harlingen en produceert jaarlijks 1 miljoen ton zout. Dit wordt gewonnen door water onder hoge druk te injecteren in ondergronds zoutgesteente, 2500 tot 3000 meter diep. Het zoutgesteente lost op in het water en wordt dan als pekel opgepompt.  In de ondergrondse zoutlagen blijven holle ruimtes achter, waardoor de bodem inklinkt. Op het Friese vaste land is de bodem daardoor lokaal tot zo’n  veertig centimeter gedaald. Frisia Zout BV wil de winningsactiviteit nu voortzetten onder de Ballastplaat in de Waddenzee. Die zandplaat ligt tussen Harlingen en Griend en is onderdeel van het dynamische en gevoelige Werelderfgoed gebied.

Goedkope optie

Dit terwijl zoutwinning overal in de ondergrondse zoutlaag van Noordwest Europa plaats kan vinden. Er liggen nota bene in de Duitse Waddenzee,  op zo`n honderd kilometer afstand van de Ballastplaat, 33 tavernes voor gas en olieopslag, waar zout wordt uitgespoeld als restproduct. Dit opgeloste zout is waarschijnlijk geschikt voor de winning van hoogwaardig zout, zegt minister Kamp in antwoord op kamervragen. Zoutwinning onder de Waddenzee is echter goedkoper en daarom wijst Frisia zout BV het gebruik van de geloosde pekel af.

Vogels in de problemen

Meerdere natuurorganisaties, waaronder Natuurmonumenten en de Waddenvereniging, maken zich grote zorgen over de installatie van een zoutmijn onder de Waddenzee. De bodem van de Waddenzee daalt door zoutwinning en wadplaten die normaal droog vallen, dreigen dan permanent onder water te lopen. Vogels die afhankelijk zijn van die platen hebben daar last van. Dit blijkt uit onderzoek van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee  (NIOZ), in opdracht van de natuurorganisaties. De ballastplaat is een bijzonder gebied, omdat op geen enkele andere plek in de Nederlandse Waddenzee een zo grote vertraging bestaat in de tijd dat de getijden vanaf de eilanden het vasteland bereiken. Wadvogels maken gebruik maken van deze unieke ‘getijverlenging’. Door de aanwezigheid van de rijke Ballastplaat kunnen wadvogels, door met het tij mee te trekken, per dag vier uur extra voedsel zoeken in perioden dat het er voor hen extra op aan komt. Met name de kanoet is gedurende korte, maar cruciale perioden van de Ballastplaat afhankelijk. Wanneer deze bank onder water komt te staan, heeft dit gevolgen voor beschermde wadvogels op populatieniveau.

Niet te voorspellen

Volgens een milieu effect rapportage die Frisia Zout BV op verzoek van de staatssecretaris uit liet voeren, groeien zandbanken alleen maar minder snel, maar worden ze niet kleiner. Volgens Esmé Gerbens van de Waddenvereniging is het gebied echter zo dynamisch, dat helemaal niet te voorspellen valt hoe zandbanken zich in de toekomst zullen gedragen. “Een daling van enkele millimeters kan op beschermde vogels al desastreuze gevolgen hebben”, aldus Gerbens.

Ook is het ‘winnen met de hand-aan-de-kraan’, waarbij indien nodig de winning kan worden verminderd of stopgezet zoals de minister voorstelt, in zo’n kwetsbaar gebied niet de juiste methode volgens Gerbens. “Wanneer er effecten optreden, dan ben je al te laat.  Want of die effecten meteen zullen stoppen wanneer de winning gestaakt wordt is nog maar de vraag.” Bovendien volgt er, wanneer er een effect wordt waargenomen, naar alle waarschijnlijkheid opnieuw de discussie over de oorzaak van het effect, omdát het zo’n dynamisch gebied is, vervolgt Gerbens.

Procedure

Volgens onderzoek van de natuurorganisaties maken ook eilanders zich zorgen over extra kusterosie  als gevolg van bodemdaling, omdat dit proces onder het wad extra zandstromen van de kust naar de Waddenzee veroorzaakt. Combinaties van zoutwinning en andere activiteiten zoals gaswinning onder het wad kunnen dat nog eens versterken. Het verplaatsen van schade en onrust vanaf een locatie op het land naar een internationaal beschermd natuurgebied als de Waddenzee, terwijl er genoeg alternatieven zijn is voor Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging dan ook geen optie. De organisaties kondigen aan in procedure te gaan tegen de vergunning.