“We zijn toch zeker geen Natuurmonumenten,” klonk het soms aan het Damrak als het grondbezit van Milieudefensie ter sprake kwam. Wat is de rol van protestlandjes die geen campagnedoel meer dienen?
In de dikke mist is de A15 nauwelijks te zien, maar des te beter te horen. Een goederentrein op de nabije Betuwelijn evenzo. Ineke van Druten, met oorwarmers tegen de februarikou, inspecteert de boomgaard in de Over-Betuwe waar ze opgroeide. Een tiental schapen houdt het er gras kort.
Van Druten (55) kreeg in de jaren negentig een schets onder ogen waarin het hele gebied rond haar geboortehuis zwart gearceerd was: bouwplannen voor een Multimodaal Transport Centrum (MTC) bij Slijk-Ewijk. “Ineens lag er het plan voor een loei van een haven, van de Waal tot hier.” Een industrie- en een overslagterrein ter grootte van vijfhonderd hectare, gekoppeld aan de aanleg van de Betuwelijn en nieuwe snelwegen. “Dat kan niet, het lijkt straks wel Rotterdam hier, dacht ik.”
Betuwse Bongerd
Van Druten richtte de Stichting voor Behoud van een Open Betuwe op. Zes jaar later verkocht ze met haar broer een strook land aan Milieudefensie. Dat werd protestboomgaard de Betuwse Bongerd, waarmee de plannen voor het MTC gedwarsboomd moesten worden. Vijfduizend mensen kochten een eigendoms- of plukcertificaat van de Bongerd. In 1914 plantte haar grootvader de eerste appelbomen op het weiland. “Binderzoet bewaarappelen, lekker voor in de hete bliksem.”
De hoorzittingen over de almaar veranderende plannen voor het MTC vond Van Druten voornamelijk “larielulkoek”. Betere herinneringen bewaart ze aan de gezamenlijke acties. Met vuurwerk en tonkinstokken beeldden ze de gigantische omvang van het geplande MTC uit. “Ik wist zeker dat het ging lukken. Want het was gewoon een flutplan. En Milieudefensie heeft ze schrik aangejaagd.”
Afgeblazen
In 2002 kwam de Raad van State met een vernietigend oordeel en trokken gemeenten en provincie de stekker uit het project. “’Mensen uit mijn omgeving beweerden: ‘dat zei ik toch al!’. Ja, na de oorlog zit iedereen in het verzet.”
Als Van Druten nu nog in de Bongerd komt, ziet ze vaak reeën, hazen, een enkele buizerd. “Het is wel vergane glorie,” vindt de tuinierster. “De bomen geven maar weinig fruit, ze worden niet meer gesnoeid.” Haar broer Arie Jansen, die op de familieboerderij naast het perceel woont en er in tweedehands auto’s doet, zorgt voor het hoogst noodzakelijke onderhoud.
Maar nu komt er misschien alsnog een bedrijventerrein met spooroverslag. Arie: “De publicitaire waarde van de Bongerd is nu gering. Maar verkopen? Ik zou nog even afwachten!”
Waar een wil is, is geen weg
‘Milieudefensie en Landelijk Laarbeek ontwikkelen hier rust en ruimte’, staat zeventig kilometer verderop op een bord tussen manshoog riet aan het eind van het landje van Anneke van Duppen. Zij en haar man verkochten in 2004 een strook grond aan Milieudefensie om de aanleg van een vierbaansweg bij Aarle-Rixtel dwars te zitten. “Samen sta je sterker,” motiveert ze de verkoop.
Thea Wich (50) richtte Landelijk Laarbeek eind 2004 mede op, in het Brabantse Aarle-Rixtel. “Toen bleek dat ze hier in het gebied bedrijventerreinen wilden aanleggen, om met de opbrengst daarvan de autoweg te financieren, hebben we huis aan huis folders verspreid. Nou, toen hadden we ze aan het schijten…” vertelt de Brabantse met twinkelende ogen.
Ze belde Milieudefensie en Willem Verhaak kwam meteen, “keurig met de trein. Geïnspireerd door het Bulderbos dachten we: laten we een kaveltje kopen.” Vooral de opening was een groot feest. “Allemaal tenten op het weiland, een huifkartocht, en heel veel mensen.”
Brabants Broek
Kirrende vogeltjes bevolken het stukje land in het Dommeldal, Brabants Broek gedoopt. “Staartmezen”, denkt Henk Verbeek (62), geboren en getogen in het dorp. “Vroeger waren deze elzenbosjes er voor geriefhout, om de kachel mee te stoken. En de essen werden gebruikt om stelen voor gereedschap van te maken.”
Sinds 1977 circuleren er al plannen voor een weg langs het Wilhelminakanaal, als verbinding tussen Helmond en Eindhoven. “De weg zou dwars door een natuurgebied lopen. Je hebt hier bijzondere soorten zoals de grote modderkruiper, dat is een meervalachtige vis, de kamsalamander, en planten als de kleine valeriaan, de slanke sleutelbloem, de Spaanse ruiter en orchideeën.” Ook signaleert amateurbioloog en -historicus Verbeek vaak een boomvalk en ijsvogeltjes. “Over Amelisweerd was destijds veel te doen. Maar hier ondervinden duízenden hectaren de gevolgen als de weg wordt aangelegd.”
Weer actueel
Voorjaar 2006 werden de plannen voor de aanleg van de weg ingetrokken. Maar recent heeft de provincie Brabant een nieuwe variant uit de kast gehaald, en is Landelijk Laarbeek noodgedwongen weer actief geworden.
“We hebben nog net op tijd een zienswijze ingediend. De site is weer in de lucht, en we hebben een verkiezingsdebat georganiseerd. Het is weer tijd van actievoeren. Dat ‘dat kaveltje van Milieudefensie’ hier nog ligt, vinden de voorstanders van de weg niet leuk. Dat geeft de mensen hoop. Het Brabants Broek verkopen? De komende twintig jaar nog niet, want het plan komt steeds weer terug!”
Sprookjesbos
In de Randstad is intussen nog nul komma zes hectare over van de moeder aller protestlandjes van Milieudefensie, het Bulderbos. De rest ervan ligt inmiddels onder de Polderbaan van Schiphol. Maar dat restant, door zesduizend mensen aangelegd op in november 1994, is een paradijselijk stukje natuur geworden. Het Bulderbos mag dan niets meer blokkeren, het kwinkeleert volop. De vogelaar hoort er een vink, een putter, een winterkoninkje, een tuinfluiter en een ringmus. Leeuweriken zijn niet zeldzaam en en in het dichtst van het gebladerte zit een ransuilennest.
Al jarenlang komen kinderen helpen het bos uit te dunnen, via het jeugdwerk van het naburige Vijfhuizen en onder begeleiding van de vrijwillige Bulderboswachters en Landschap Noord-Holland. Wandelaars en fietsers strijken hier neer en verbazen zich over het sprookjesbos tussen de bieten en het koolzaad. En vliegtuigspotters gebruiken het als wc, helaas.
Symbool
Gerda Roset (76), voorheen actief in actiegroep de Baanbrekers, en nu de spin in het web van de Bulderboswachters, hoopt dat Milieudefensie het Bulderbos in ere houdt. “Het is een historisch symbool van het verzet tegen de uitbreiding van Schiphol.” Dat de nieuwe directeur van Milieudefensie op bezoek kwam was positief, maar wat meer betrokkenheid vanuit het hoofdkwartier zouden de Bulderboswachters waarderen. “We willen graag een website. Dan kunnen we publiceren welke planten, vlinders en vogels tussen al die verschillende bomen leven.” In juli en oktober houden de Bulderboswachters weer een onderhoudsdag.
Down to earth #2 | April 2011
Recente reacties