Sea Blind: zwarte walm op zee

Van schoen tot avocado tot boek, van alles wat we kopen is 90 procent per schip naar ons toegekomen. Wij vragen en het komt in een container naar ons toe. Scheepvaart geldt als de meest duurzame manier om goederen te vervoeren. Maar hoe duurzaam is dat eigenlijk?

Klimaatjournalist Bernice Notenboom, net zo stoer in haar pooljas als elegant in haar galajurk, laat het ons zien in haar pakkende documentaire Sea Blind, the Price of Shipping Our Stuff. De première was begin dit jaar in de Maassilo in Rotterdam. Deze industriële omgeving – de immense silotrechters en buizen zijn nog te zien – maakt het ruige van de scheepvaartwereld extra voelbaar. Het is, in Notenbooms woorden, “de meest ongereguleerde, geheimzinnige en vervuilende industrie ter wereld”.

Bunkerolie

Volgens haar zijn we zeeblind. Wat er op zee gebeurt zien we niet, het ontgaat ons. Schepen varen op het restproduct van de geraffineerde olie die voor auto’s en vrachtwagens gebruikt wordt. Een dikke, stinkende prut: bunkerolie. Bij het verstoken ervan komt een zwarte walm vrij, met daarin onder meer CO2, zwavel en zwarte koolstof. De zeventien grootste containerschepen ter wereld stoten met deze olie net zoveel roet uit als alle auto’s op Aarde tezamen, maar we zijn er blind voor, want het gebeurt ver weg op zee.

Notenboom zag het wel, tijdens haar poolreizen: het roet ligt als een zwarte laag over het sneeuwlandschap en de gletsjers. Licht weerkaatst daardoor niet langer, maar wordt geabsorbeerd, de zwarte laag wordt warm. Dat heeft tot gevolg dat het smelten van de ijskappen nóg sneller gaat. Voor de scheepvaart een droom die uitkomt: het maakt een snellere scheepvaartroute door de Noordelijke IJszee mogelijk. Voor de ijsbeer betekent het een wisse dood.

Winst

Maakt dat de film die ze besloot te maken om hiervoor aandacht te vragen deprimerend? Nee, integendeel. Het is een knappe mix van prachtige beelden, slim ingezette animaties, er is spanning en ontroering en er wordt ook nog gelachen.
Oplossingen komen ook aan bod. Consuminderen en de consument bewust maken van de wijze van productie en vervoer van een aankoop. Ook met schoner brandstofgebruik is veel winst te behalen. Dit is alleen verre van eenvoudig, de internationale zee is van iedereen en alle 170 landen moeten het eens worden over ieder regeltje. Toch: met minder vervuiling door de scheepvaart kan het smelten van het ijs in de Noordelijke IJszee met maar liefst 40 procent teruggebracht worden.