De trein is het zuinigste vervoersmiddel in vergelijking met de auto of het vliegtuig. Tenminste, als de trein goed vol zit en niet te vaak stopt.
Bij het vergelijken van vervoersmodi is het altijd opletten met veralgemeniseren. Zo kan een stoptrein door het hoge gewicht heel veel energie verbruiken. UGent professor Alex Van den Bossche rekende uit dat een dieseltrein over een traject van 9 kilometer 62 liter brandstof per passagier verbruikt, ver boven het verbruik van zelfs de meest luxueuze auto’s. Dit cijfer geldt als er één persoon op- of afstapt, wat betekent dat er tenminste tien personen per halte op- of af moeten stappen om op hetzelfde niveau te komen als een auto die 6 liter verbruikt.
Bij treinen die minder vaak stoppen, is het hoge gewicht geen handicap. De trein heeft de laagste rolweerstand en dat voordeel komt volop tot zijn recht bij weinig stopplaatsen. Van den Bossche rekende uit dat een voor 50 procent gevulde, directe elektrische trein tussen Gent en Brussel slechts 11 wattuur per passagier per kilometer verbruikt – evenveel als een elektrische fiets.
Je kunt argumenteren dat lokale stoptreinen ervoor zorgen dat mensen ook gebruik maken van het spoor op lange afstand, wat wel zuiniger is dan de alternatieven. Niettemin zou het energieverbruik van stoptreinen flink omlaag kunnen als we lichtere voertuigen zouden gebruiken.
Kleiner, lichter, trager
Net als de auto kan ook de trein worden aangepast aan een tijdperk van hernieuwbare energiebronnen door hem kleiner, lichter en trager te maken. Als we het gewicht van de locomotief en de wagons delen door het aantal passagiers, dan kom je in een goed gevulde trein aan minstens 700 kilogram per passagier. Dat is vergelijkbaar met het gewicht per passagier in een auto.
Studenten van de Zweedse Dalarna Universiteit bewijzen dat het ook met veel minder kan. Hun met een batterij aangedreven trein – de Eximus 1 – weegt ongeveer 100 kilogram en biedt ruimte aan vijf passagiers. Dat is slechts 25 kilogram per passagier. Het voertuig won de Delsbo Electric competitie, een eco-marathon voor spoorvoertuigen, met een verbruik van slechts 0,84 wattuur per passagier per kilometer – ruim 10 keer beter dan een elektrische fiets.
Een praktisch inzetbaar voertuig is de Eximus 1 niet. Er zijn geen vensters, de passagiers zitten heel dicht op elkaar, en de trein vervoert te weinig mensen, waardoor de spoorlijn inefficiënt wordt benut. Maar een langere en meer comfortabele versie die tientallen passagiers of zelfs honderden passagiers vervoert, is best voor te stellen.
kris de decker zegt
Als auteur van deze column wil ik er nog op wijzen dat de berekening van Alex Vanden Bossche weliswaar klopt, maar makkelijk fout kan worden geïnterpreteerd.
In zijn berekening wordt er geen brandstofverbruik aan de andere passagiers toegerekend (daarom: “Dit cijfer geldt als er één persoon op- of afstapt, wat betekent dat er tenminste tien personen per halte op- of af moeten stappen om op hetzelfde niveau te komen als een auto die 6 liter verbruikt.”)
Doen we dat wel, en gaan we uit van 100 passagiers op de trein, dan komen we voor het traject van 9 km aan 2,64 liter brandstof per passagier per 100 km. Nog altijd verrassend veel: een kleine auto met daarin twee of meer mensen is dan zuiniger dan een regionale dieseltrein.