Word earthful in 21 dagen

Een sterke verbinding voelen met de natuur is goed voor je eigen welzijn én belangrijk voor een duurzame toekomst. Makkelijk is het meestal niet, zeker niet in het dagelijkse, stadse bestaan. Om die reden wordt er komend voorjaar een nieuwe challenge gelanceerd: Earthfulness in 21 dagen.

Arjan Berkhuysen ging enkele jaren geleden een weekendje weg met zijn vrouw. De voormalig directeur van de Waddenvereniging – hij is nog actief binnen verschillende projecten in de natuurbeweging – merkte ineens hoeveel behoefte hij had aan verbinding met de natuur. En hoe lastig het kon zijn om die verbinding in het dagelijkse leven te voelen. Maar wat houdt die verbinding met de natuur dan precies in voor Berkhuysen? “Dat je je onderdeel van de natuur en je omgeving voelt. In het Engels is daar een mooie term voor, sense of belonging. Je voelt je stevig en geaard. Als ik me zo voel, ervaar ik meer rust. Ik kan makkelijker relativeren en ik heb minder last van stress en piekeren. Als ik terugkijk op mijn leven, dan zijn dit vooral momenten geweest dat ik me op een bijzondere plek in de natuur bevond. Boven op een bergtop bijvoorbeeld, of op een surfplank midden in de zee.”

Onderdeel van een groter geheel

In het begin dacht Berkhuysen dat hij een gelukkiger mens werd van die connectie, maar inmiddels weet hij dat het meer is dan dat. Berkhuysen: “Een half jaar geleden is mijn zoon overleden. Tijdens de rouw merkte ik hoe fijn het is om je onderdeel te voelen van een groter geheel, hoeveel troost natuur kan bieden. Ik ga nu regelmatig 5 minuten naar dezelfde plek om mijn verdriet te ontladen. Ik word daar dan niet per se gelukkig van, maar het voelt wel goed. Het is heel verrijkend om het gevoel te hebben dat de natuur je omarmt.” Uit onderzoek blijkt volgens hem ook dat het voelen van een verbinding met onze natuurlijke omgeving goed is voor ons eigen welzijn. Berkhuysen: “En daarnaast is het ook erg belangrijk voor het behoud van de aarde. Maar in ons dichtbevolkte land is tijd doorbrengen in de natuur niet altijd vanzelfsprekend. Dus hoe zorg je dat mensen deze verbinding juist in de dagelijkse routine kunnen voelen? Ook als ze midden in de stad wonen of de hele middag aan het Zoomen zijn?”

Wat je niet kent, bescherm je niet

Berkhuysen ging met deze vraag aan de slag. Samen met Riyan van den Born, directeur van het Centre Connecting Humans and Nature van de Radboud Universiteit, ontwikkelde hij het concept Earthfulness. Van den Born houdt zich al langer bezig met de verbinding tussen mens en natuur: “Voor mijn proefschrift deed ik onderzoek naar de manier waarop mensen hun relatie tot de natuur zien. Binnen de milieufilosofie worden daar verschillende basishoudingen in onderscheiden. Eén daarvan is de Heerser: de mens heerst over de natuur, technologie lost alles op. Veel filosofen zeggen dat dit de houding is die in het Westen vooral voorkomt, maar uit mijn eigen onderzoek bleek dat dit helemaal niet het geval is.” Daaruit bleek namelijk dat de manier waarop de meeste mensen hun relatie tot de natuur zien, veel meer past bij de Participant, die de mens als onderdeel van de natuur ziet, en de Rentmeester, die vindt dat de mens de verantwoordelijkheid heeft om voor de natuur te zorgen.

Van den Born: “Er is dus eigenlijk een goede basis voor natuurvriendelijk gedrag, maar die komt niet altijd tot uitdrukking. Het is belangrijk dat mensen deze verbondenheid ook echt voelen, want onderzoek laat zien dat de bereidheid om in actie te komen voor natuur en klimaat voor een groot deel gebouwd is op het voelen van deze connectie met de natuur. Daarom zijn Arjan en ik samen gaan zoeken naar methodes die kunnen helpen om die connectie naar het dagelijks leven te halen. Zo zijn we op het idee van een challenge gekomen: Earthfulness in 21 dagen.”

Laagdrempelige oefeningen

De challenge duurt 21 dagen en zal ongeveer 5 tot 15 minuten per dag in beslag gaan nemen. Het programma bestaat uit een reeks laagdrempelige oefeningen, die gebaseerd zijn op wetenschappelijke inzichten (zie kader).

Van den Born: “Sommige oefeningen zijn zintuiglijk. Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat het belangrijk is om verschillende zintuigen te raken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan met blote voeten op het gras lopen, of het aandachtig luisteren naar bepaalde geluiden. Andere oefeningen zijn meer cognitief van aard. Neem bijvoorbeeld het thema van extinctie, biodiversiteitsverlies. We zitten in de zesde grote massaextinctie, we verliezen meer soorten dan ooit. Hoe komt het dat we daar niet allemaal ontzettend verdrietig om zijn? Dat we niet in diepe rouw zijn omdat we zoveel medeaardebewoners verliezen? Je zou dit kunnen vertalen naar een oefening waarbij mensen worden aangespoord hierover na te denken: welke soort zou ik echt niet willen verliezen?”

Goed voor mens én natuur

Van den Born en Berkhuysen zijn nu bezig met de pilot van de challenge, in de lente gaat hij officieel van start.

Van den Born: “Er is een website, earthfulness.org, maar je krijgt de oefeningen dagelijks individueel binnen, bijvoorbeeld via je telefoon. De effecten van de challenge worden nauwkeurig gemeten: welke oefeningen werken goed en welke
minder? Heeft de challenge na 21 dagen ook echt het effect dat we willen?”
Het effect dat de bedenkers willen bereiken is tweeledig. Van den Born: “Je hebt veel initiatieven die ófwel goed zijn voor de mens, ófwel voor de natuur. Juist de tweeledige doelstelling van Earthfulness vinden wij belangrijk. Dat het goed is voor het persoonlijke welzijn en óók voor dat van de natuur.”

De bedoeling is dat het concept Earthfulness een breed publiek gaat bereiken. Van den Born: “We willen niet alleen mensen binnen de natuurbeweging aanspreken, maar juist ook mensen die niet ‘donkergroen’ zijn, mensen die misschien minder met natuur hebben.” Berkhuysen: “Ik heb zelf al wat geëxperimenteerd, zoals buiten op blote voeten lopen,
of in de winter een duik in zee nemen. De dood van mijn zoon heeft me laten zien hoe kwetsbaar de toekomst is. Het belang om contact te maken met alles om je heen, is alleen maar duidelijker geworden. Als iedereen zich een stukje meer verbonden voelt met de aarde, dan zijn we goed bezig.”

 

Directeur Donald Pols doet ook mee aan de challenge: “Het zijn drukke tijden. Op dit moment onderhandelen we met Shell, om te zorgen dat de gemeenschappen in Nigeria — volgens de uitspraak van de rechter in Den Haag — hun rechtmatige schadevergoeding ontvangen. En als ik het zo druk heb, dan heb ik behoefte aan een vorm van stilzijn die zich ook op de natuur richt. Maar hoe je dat? Toen ik hoorde van de Earthfulness Challenge heb ik me meteen aangemeld als testpersoon. Ik heb al een test gedaan in de duinen van Terschelling. Het viel me op dat je zintuigen allemaal worden opengezet, je concentratie verschuift van gedachten naar gewaarwording. Maar verder wil ik niet teveel verklappen!“

Wil je ook meedoen? Geef je nu alvast op bij info@earthfulness.org.