Alles duurzaam, behalve de drugs

‘Lieve xtc gebruikers. Het is 3:39. Vanaf 18:00 hebben we gewerkt om het afval van jullie pilletjes op te ruimen. Da’s gelukt. Kost @Brab_Landschap wel tienduizenden €’s en wat bos maar jullie kunnen in ieder geval weer lekker festivallen.’

Met deze boze tweet maakte boswachter Erik de Jonge van Het Brabants Landschap in mei van dit jaar nogal wat los op Twitter en in de landelijke media. Het was dan ook niet de eerste keer dat hij op zijn terrein drugsafval tegenkwam. Vele honderden keren per jaar gaat het om afval van wietteelt, zoals plantenresten of steenwol. Maar steeds vaker komt hij vaten gevaarlijke vloeistof tegen, afkomstig van de productie van synthetische drugs zoals ecstasy en speed.

Van illegale labs in Brabant tot de cocaïneoorlog in Zuid-Amerika, drugs kunnen een enorm schadelijke voetafdruk hebben. Toch proberen veel gebruikers van synthetische drugs en cocaïne verder vooral duurzaam te leven. Zou legalisering een oplossing kunnen zijn?

Schadelijke damp

In Noord-Brabant werden in 2017 meer dan honderd keer vaten drugsafval in het buitengebied achtergelaten. In tien procent van de gevallen ging het om beschermd Natura 2000-gebied. Ook krijgen de zuidelijke provincies regelmatig te maken met dumpingen in een gebied voor drinkwaterwinning.

Afval van synthetische drugs is zeer gevaarlijk. Het gaat over stoffen als mierenzuur, zoutzuur, zwavelzuur, aceton. “Extreem zuur afval met een pH van 0. Op de plek waar dat gedumpt wordt, gaat alles dood”, vertelt boswachter De Jonge. “We hebben wel eens meegemaakt dat er gedumpt was in een beek. Alle vissen, amfibieën en planten waren dood. De damp die van het afval afslaat, is superschadelijk. De effecten van die damp worden niet onderzocht, maar wij zouden het niet overleven als we te dicht in de buurt komen. Dat geldt dus ook voor alle dieren in de omgeving. En zulk spul komt vervolgens ook in het grondwater terecht.”

https://twitter.com/BoswachterEdJ/status/994756477217837057

Die morgen vond De Jonge weer enkele vaten afval in een natuurgebied. Weer maakt hij zich zorgen over de gevolgen voor de natuur. Bovendien kosten de dumpingen de natuurorganisatie klauwen met geld. “Soms heb je vaten die lek zijn en dan loopt het de bodem in. Dan moet je de grond voor veel geld laten saneren en afvoeren door een gespecialiseerd bedrijf. Geld dat eigenlijk bedoeld is voor natuurbehoud, gaat nu naar het verwijderen en verwerken van drugsafval. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.”

Gebruikers

De Jonge vermoedt dat veel ecstasy- en speedgebruikers niet goed beseffen wat de neveneffecten zijn van hun weekendje festival of avondje uit. “Ik sprak begin dit jaar met iemand van de verslavingszorg die ook voorlichting geeft op festivals. Hij vertelde over de hoogopgeleide mensen die daar rondlopen, die heel duurzaam leven en zonnepanelen op het dak hebben. Maar ze beseffen niet wat voor schade het gebruik van zo’n pilletje geeft. Dat bracht mij ertoe om de gebruiker maar eens aan te spreken.”

De Amsterdamse Tom (38) is zich als gebruiker juist wel bewust van de milieu-impact van drugs. Openlijk praten over drugsgebruik ligt gevoelig, dus gebruikt hij een schuilnaam. Tom is al jaren veganist en een behoorlijk duurzame consument, vindt hij zelf. “Bij alles wat ik koop, vraag ik me af wat de gevolgen zijn voor de planeet en of er bij de productie mensen worden uitgebuit. Ik heb al drie jaar geen nieuwe schoenen gekocht, omdat ik niet weet waar ik leuke schoenen kan kopen die ethisch verantwoord, fairtrade en duurzaam geproduceerd zijn.” Toch gebruikt hij met enige regelmaat drugs, ook al begint die keuze steeds meer te knagen. “Ik gebruik vooral mdma, ketamine, lsd of speed, maar niet zo vaak. Voor mij is het niet vreemder dan iemand die wel eens dronken wordt.” Natuurlijk staan drugsgebruik en de milieuvervuiling die erachter schuilgaat, haaks op zijn duurzame leefstijl. “Maar als je toch drugs wilt gebruiken, is het moeilijk om het op een verantwoorde manier te doen.”

Ook Fred (40, niet zijn echte naam) uit Den Haag probeert in alles zo veel mogelijk duurzame keuzes te maken. Bij de drugs waar hij sinds enkele jaren af en toe mee experimenteert, is dat lastig. “Ik gebruik bijvoorbeeld wel eens lachgas, op feestjes bij mensen thuis. Maar ik wil dat niet al te vaak doen, omdat lachgas een sterk broeikasgas is.” Bovendien is lachgas een belangrijke bedreiging voor de ozonlaag, om nog maar te zwijgen van de milieu-impact van de metalen patronen die gebruikt worden.

Ook synthetische drugs zijn Fred niet vreemd. “Ik probeer dan wel middelen waarvan ik weet waar ze vandaan komen. Via vrienden heb ik een keer een partijtje 4-FMP gekocht, een amfetamine-achtig product dat toen niet illegaal was. Ik denk dat het afval daarvan toen wel op een nette manier verwerkt is. Maar vaak koop je iets waarvan je niet weet hoe het geproduceerd is. Net als bij andere consumptiegoederen, zit er vaak een vies geurtje aan. Zelfs van mijn Fairphone weet ik maar voor een deel dat het verantwoord geproduceerd is. Bij drugs is dat nog veel moeilijker te achterhalen.”

Legalisering

Boswachter De Jonge wil vooral gebruikers van synthetische drugs aanspreken op hun gedrag. “Het is een markt van vraag en aanbod. Als er meer vraag is, komt er meer productie, en dus meer afval en dumpingen. Dat heeft alles met elkaar te maken.” “Maar als iets illegaal is, is het verdomd lastig om het ethisch verantwoord te verkrijgen”, werpt Tom tegen. “Daarom denk ik: legaliseer het gewoon. Dan kun je er regels aan hangen.”

Zou legalisering drugsgebruik duurzamer kunnen maken? In het geval van cocaïne is dat twijfelachtig, zegt Nijmeijer. “Ik ben er nog niet over uit of legalisering de oplossing is voor het geweld, de corruptie en de destructie van natuur. Bij cocaïne zou dat internationaal moeten worden besloten, en dat zie ik niet snel gebeuren.”

Bij synthetische drugs ligt dat anders. Volgens onderzoeksjournalist Thijs Roes is legalisatie de enige optie om de problemen aan te pakken. “Xtc bestaat al 30 jaar, en toch zie je die dumpingen pas de laatste 10 jaar.” Een teken, zegt Roes, dat de dumpingen het gevolg zijn van steeds strengere wetgeving. “Er is een kat-en-muis-spel ontstaan rond de grondstoffen. Nieuwe stoffen die bij het productieproces betrokken zijn, worden steeds weer verboden. Daardoor gebruiken producenten nu een proces waar veel meer afval bij vrijkomt.”

Stigma

Het probleem is de onwil en het gebrek aan durf bij politici, vindt Roes. “Eens in de zoveel tijd komt legalisering van drugs weer op het bordje van een minister die zich nog niet eerder in het dossier verdiept heeft, en die zegt meteen: ‘Dat kan niet, want dat gaat in tegen het VN-verdrag.’ De VN kunnen het niet eens worden over chemische wapens, maar wel over drugs: die zijn slecht en moeten verboden zijn en blijven.” En dan is er nog een reden waarom de discussie rond dit onderwerp zo muurvast zit. “Geen minister wil in Europa met de vuist op tafel slaan en dit bespreekbaar maken. Als je dat wel doet, wordt dat vaak geïnterpreteerd als het pleiten voor drugsgebruik of het negeren van de gevaren ervan. Het is een stigma.”

Cocasnoepje

En het probleemgeval cocaïne? We zouden de cocaplant zélf kunnen legaliseren, stelt Nijmeijer voor. Met haar stichting zoekt ze naar alternatieven voor boeren die nu gedwongen betrokken zijn bij de cokeproductie. “Er zijn allerlei ontwikkelprogramma’s geweest om die boeren te laten omschakelen naar andere gewassen, maar zonder succes. Coca is voor hen een veel lucratiever gewas dan bijvoorbeeld ananas, bananen of mandarijnen. Je kunt het drie keer per jaar oogsten, je hebt minder productiekosten en de markt is veel stabieler.”

En het goede nieuws is dat je de cocaplant op veel meer manieren kunt gebruiken dan alleen voor de cocaïneproductie. “Het is wat wij een superfood zouden noemen: rijk aan vitaminen, fosfor en calcium. En het is licht stimulerend, vergelijkbaar met koffie. Je kunt er bijvoorbeeld thee van maken, maar ook tandpasta en bloem. Een product van de cocaplant is een goed alternatief als je energie en focus wilt. Van een cocathee of cocasnoepje kun je een lekkere opkikker krijgen.”

Het probleem is het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen, een internationaal verdrag dat in 1961 de productie en export van de cocaplant heeft verboden. Daarom pleit Nijmeijer voor het aanpassen van dat verdrag, zodat de boeren een goed alternatief geboden wordt. Fairtrade cocaïne zal dat helaas niet opleveren. “En cocathee is leuk”, geeft Nijmeijer toe,“maar natuurlijk minder spannend dan de drugs zoals we die nu kennen.”

Oplossingen lijken dus uiteindelijk nog ver weg voor de duurzame feestgangers die boswachter De Jonge zo veel werk bezorgen. Net als Nijmeijer’s cocathee zit de mdma-bijsluiter er voorlopig niet in. Tom zou er in elk geval gelukkig van worden. “Wat lijkt me dat fantastisch”, zegt hij. “Gewoon een wereld waarin je weet dat voor het zegeltje lsd dat je op je tong legt, geen vaten afval gedumpt zijn en dat alles op een verantwoorde manier verwerkt wordt. Sign me up!”