Jouw huis is niet alleen jouw huis, maar vaak ook een plek voor vleermuizen en vogels. Natuurinclusief bouwen is de nieuwste trend om het verlies aan biodiversiteit in de stad te keren. Gelukkig is stadsnatuur helpen niet alleen voorbehouden aan architecten of ecologisch adviesbureaus. Wat kun je zelf doen? Specialist Jochem Kühnen geeft hier vijf tips!
Door na-isolatie, renovaties en sloop gaat leefruimte verloren van verschillende diersoorten die vooral of zelfs uitsluitend in gebouwen voorkomen. Soms is het ingewikkeld om die soorten te helpen, maar er zijn ook veel gemakkelijke manieren om ze te helpen. Gelukkig kun je zelf heel veel doen. Hieronder enkele tips voor het stimuleren van stadsnatuur in je eigen omgeving.
1 – Tuinier natuurvriendelijk
Een tuin of een balkon binnen bereik? Tuinier dan natuurvriendelijk! Dit lijkt een vanzelfsprekende tip, maar er is meer te doen dan alleen geen insecticiden en herbiciden te gebruiken. Plant en zaai vooral soorten die van nature in de omgeving voorkomen. Dat kun je zowel in de grond doen, als in een vijver, maar ook in potten en bakken op het balkon. Het aantal relaties tussen inheemse planten en dieren is onvoorstelbaar groot. Deze planten trekken bijvoorbeeld insecten aan en hoe meer insecten er zijn, hoe meer dieren er verschijnen die daar van leven, zoals vogels en vleermuizen. Zaden en planten van inheemse soorten zijn bij diverse kwekerijen te koop, zie bijvoorbeeld dit overzicht van biologische leveranciers. Lijstjes met geschikte planten zijn bijvoorbeeld te vinden op drachtplanten.nl en wildebijen.nl.
2 – Zorg voor een schuilplaats voor vogels
Vogels broeden en eten graag op veilige plaatsen. Ze gebruiken graag dichte struiken, planten met doorns of stekels, en dichte begroeiing van muren of tuinafscheidingen. Dergelijke planten zorgen vaak ook voor voedsel in de vorm van bessen en bloemen waar insecten op afkomen. Als je vogels wilt voeren, zorg dan voor dekking in de directe omgeving zodat ze bij onrust snel een veilig heenkomen vinden. Huismussen nemen ook graag een stofbad in droog zand, zelfs een daarvoor aangepast voederhuisje kan dienst doen.
3 – Maak hangplekken voor vleermuizen
Vleermuizen worden aangetrokken door de insecten die op veel bloeiende planten en water in de tuin of omgeving af komen. Vleermuizen maken daarnaast graag gebruik van allerlei kleine openingen om in de spouw of onder dakpannen de dag door te brengen. Bij spouwmuurisolatie gaat echter veel van deze ruimte verloren. Gebeurt dit in je omgeving, hang dan vleermuiskasten op of bouw ze in. Er zijn verschillende soorten kasten, van grote tot geschakelde vleermuiskasten. Ook is het te overwegen gedeeltes van de spouwmuur, bijvoorbeeld ter hoogte van de zolder, niet te isoleren. Vind meer tips over vleermuisvriendelijk bouwen bij vleermuis.net en nog veel meer informatie op de website van de Zoogdiervereniging. Woon je in een huurwoning, ga dan bij je verhuurder na of het toegestaan is kasten op te hangen.
4 – Zorg voor nestgelegenheid voor vogels aan je huis
Ook sommige vogelsoorten nestelen vooral of vrijwel uitsluitend in gebouwen. Dat zijn vooral Huismus, Gierzwaluw en Spreeuw. Bij na-isolatie gaat voor hen daarom ook nestruimte verloren. Bij uitgebreide renovatie of nieuwbouw zijn inbouwnestkasten een zeer goede optie. Bij huurwoningen mag je wellicht een nestkast opgehangen worden. Al deze soorten hebben bovendien weer insecten nodig als voedsel voor zichzelf en/of hun jongen. In een insectenrijke omgeving is een nestplaats vaak gemakkelijk te realiseren. In nestkasten voor gierzwaluwen kunnen ook huismussen en spreeuwen nestelen. Hang de nestkast minimaal 4 meter hoog en op noord of oost, en lees op de site van Vereniging Gierzwaluwbescherming Nederland meer over de eisen en mogelijkheden.
5 – Meld nestplaatsen als er renovaties plaatsvinden
Vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen (en hun nestplaatsen) zijn bij de wet het hele jaar door beschermd. Daarnaast zijn alle vogels tijdens de broedtijd beschermd. Merk je dat er bij renovatiewerkzaamheden geen rekening wordt gehouden met deze dieren, meld dat dan bij de provincie en dien een verzoek tot handhaving in. Bij renovatiewerkzaamheden in het broedseizoen moeten voor de genoemde vogelsoorten (tijdelijke) vervangende nestvoorzieningen zijn geplaatst. Na de renovatie moeten de vogels in blijvende nestgelegenheid terecht kunnen. Lees meer op www.vogelsendewet.nl.
Ook vleermuizen moeten een nieuwe plek krijgen als ze voorheen in de betreffence gerenoveerde huizen konden verblijven. Weet je dat er een renovatie op handen is, geef het dan door als je weet dat er nesten of verblijfplaatsen van vogels of vleermuizen in het gedrang kunnen komen. Doe dit het liefst schriftelijk bij de woningbouwcoöperatie of vraag naar het betrokken ecologisch adviesbureau.
Volg de natuurwaarnemingen van Jochem Kühnen op zijn website.
Heb je zelf je huis vogel- of vleermuisvriendelijker gemaakt? Wij willen graag weten hoe! Laat een hieronder bericht achter.
Liesbeth Cave zegt
Beste down to eath
Ik heb jullie stuk gelezen over vleermuizen. Jochem Kúhne geeft tips die niet correct zijn. Tuintjes met plekken voor bijen zijn voor vleermuizen niet relevant. Vleermuiskasten worden alleen door toevallig passerende mannetjes gebruikt, maar niet of nauwelijks door vrouwtjes met jongen. Vleermuizen hebben (oude) bomen nodig met insecten of hoogopgaande klimop en water. Wilgen zijn uitstekende bomen voor vleermuizen. De zoogdiervereniging heeft een folder gemaakt voor natuurinclusief bouwen. Ten eerste: vleermuizen zijn een soort pelgrims. Voor kolonies hebben ze andere plekken nodig dan om te overwinteren. In huizen gaat het om stootvoegen die open gelaten worden, om een ruimte van 1 tot 2 cm. in de spouw. Ook niet gebruikte schoorstenen zijn uitstekend om te bouwen tot vleermuisverblijf
Jochem Kühnen zegt
Beste Liesbeth,
Tuintjes met plekken voor (solitaire) bijen zijn zeker wel relevant voor vleermuizen. Er maken namelijk ook tal van andere insecten gebruik van waaronder ook soorten die ’s nachts vliegen en gegeten worden door vleermuizen (denk bijv. aan micro-nachtvlinders, wantsen en kevertjes).
Waar vleermuiskasten door vleermuizen voor worden gebruikt is sterk afhankelijk van het type kast en de soort vleermuis. In grote kasten met meerdere compartimenten kunnen zeker wel broedkolonies ontstaan. Ook is het van de soort afhankelijk of er oude bomen nodig zijn. Voor sommige soorten zeker wel, voor andere niet of nauwelijks.
Tot slot is mijn naam niet Jochem Kúhne maar Jochem Kühnen. 🙂
Elke van Riel zegt
Een composthoop in een hoek van de tuin is een mooie plek voor een egel. Bij ons heeft een egel er zijn/haar intrek genomen.
Vincent zegt
De gierzwaluw is een zeer bijzondere vogel, die ik bij toeval onder mijn pannen zag vliegen. Ik heb twee extra kasten opgehangen….al twee jaar verder maar nog niet bewoond. Het geeft maar aan hoe kwetsbaar deze vogel is omdat ze niet snel een andere nestplaats kunnen vinden….daarom heb ik via mijn werk ook in nieuwbouwcomplexen nestkasten voor deze vogel laten opnemen. Het is een kwestie van tijd hoop ik, het is nu verder aan de gierzwaluwen. Top Jochem! Voor al die inzet voor de dieren die zo afhankelijk zijn van onze gebouwen.
Jochem Kühnen zegt
Goed bezig Vincent met het laten realiseren van nestkasten in nieuwbouwcomplexen! Daar houd ik me ook mee bezig en in Nijmegen is dat op diverse plaatsen al zeer succesvol geweest.
Inderdaad hebben Gierzwaluwen er nogal moeite mee over te stappen naar een nieuwe nestlocatie. Ik heb bijvoorbeeld sterk de indruk dat er bij mij méér zijn komen nestelen nadat er in de buurt is gerenoveerd, ook al zijn daarbij ter compensatie nestkasten geplaatst.
Vriendelijke groeten, Jochem.