Dagelijks zwerfvuil rapen voor een duurzame wereld

Ze zijn weer bekend, de honderd duurzame koplopers van Nederland. Stuk voor stuk intelligente, daadkrachtige mensen. Met veel passie en overgave storten ze zich op de grote problemen waar onze wereld voor staat. Zonder hen zou de wereld er veel slechter aan toe zijn.

Toch wil het met de duurzaamheid in Nederland niet echt vlotten. Iedere keer als ik naar de supermarkt ga, zie ik op de parkeerplaatsen door de auto’s het asfalt niet meer. In de supermarkt is er maar een klein hoekje met biologisch vlees tegenover meterslange schappen met industrieel vlees. Vier pakken biologisch appelsap tegenover een heel gangpad Coca-Cola (het merk dat notabene keihard lobbyt voor de afschaffing van statiegeld) en metershoog gestapelde kratten met in plastic verpakt water.

Tijdens de People’s Climate March was ik uitgenodigd om in Haarlem en in Amsterdam te spreken. In Haarlem stond ik voor een groepje van dertig  mensen, in Amsterdam-Noord op het Mosplein voor vijftig. Uiteindelijk wandelden in Amsterdam ongeveer 4.000 mensen vanuit heel Nederland één kilometer voor een betere wereld terwijl er diezelfde dag in diezelfde stad 65 duizend mensen 16 kilometer hadden hardgelopen voor een medaille.

Nee, ondanks al die geweldige inspanningen van de duurzame toppers gaat het nog steeds erg langzaam. Wel steeds beter, maar erg langzaam. Hoe komt dat nu en wat doen we eraan?

Rituelen

Afgelopen jaar overleed Wubbo Ockels. In zijn laatste brief riep hij op om het geloof in de mensheid te herstellen. Hij wilde er zelfs een echte religie van maken, Humanity, met nieuwe rituelen en eigen symbolen. Daarmee sloeg hij de spijker op z’n kop. De reden dat er 65 duizend mensen meedoen aan de Dam tot Damloop is omdat je dagelijks mensen ziet hardlopen. Je ziet ze iets doen! En als je met ze praat, dan blijken het energieke en vrolijke daadkrachtige mensen te zijn. Dat werkt aanstekelijk en voor je het weet loop jij ook in zo’n veel te flitsend sportpakje te hijgen. Ondanks de spierpijn, ondanks dat je het alleen doet, voel je je verbonden met al die duizenden die dit ook doen.

Maar duurzame mensen hebben geen ritueel, je ziet ze buiten nooit duurzaam doen.

De tweede reden is dat niemand uit de Duurzame top 100 zich bezig lijkt te houden met het thema dat echt het verschil kan gaan maken. In de hele bijlage van de duurzame top honderd wordt dit thema nergens genoemd. Nu weet ik toevallig dat Joost Huijsing, Jeroen Dagevos, Maria Westerbos en Merijn Everaarts wel degelijk zich inspannen om dit thema op de duurzame kaart te krijgen, maar de jury van de Duurzame 100 vond dit blijkbaar niet noemenswaardig.

Tipping point

Voordat ik ga noemen wat dat thema is, eerst even dit: In de jaren 80 van de vorige eeuw had New York te kampen met steeds verder oplopende criminaliteit. Op de top van de golf had the Big Apple te kampen met 2000 moorden en 600 duizend geweldsmisdrijven in één jaar tijd. Maar in 1990 dook die alsmaar stijgende geweldscurve ineens steil omlaag. In één jaar tijd halveerde het aantal moorden, en de hoeveelheid geweldsmisdrijven daalde zelfs met bijna 70 procent. In het boek ‘The Tipping Point’ van Malcolm Gladwell wordt heel helder uitgelegd hoe dit kon gebeuren.

Een korte samenvatting: Eind jaren 80 werd er in New York een nieuwe commissaris van de metro benoemd die als taak kreeg het ondergrondse vervoer weer veilig te maken. De metro was in die tijd zo onveilig dat je voor gek werd versleten als je een retourtje kocht. Hem werd geadviseerd om zich vooral te richten op de zware geweldsmisdrijven. Wat deed de beste man? Hij ging de graffiti aanpakken. Hoon was zijn deel.
Iets later werd er bij de politie een andere commissaris aangesteld. Hem werd verteld zich te richten op de vele moorden in de stad. Ook hij was eigenwijs en richtte al zijn pijlen op het zwartrijden.

Waarom pakten beide mannen niet de echte grote problemen, maar juist die kleine peanuts-vergrijpen aan? Ze waren aanhangers van The Broken Window Theory.
The Broken Window Theory: als er in een buurt een leegstaand gebouw is en daarvan wordt één ruitje kapot gegooid, dan zal het niet lang duren of alle ruitjes zijn aan diggelen gegooid als het eerste niet gerepareerd wordt. Dat gebouw zendt een gevoel van onveiligheid naar de buurt uit. Al snel zal de buurt last krijgen van steeds ergere criminaliteit.

Zwerfvuil

Ook de duurzame wereld die wij met z’n allen nastreven kent een ‘broken window’ en dat is zwerfvuil. Zolang wij blijven gedogen dat onze straat, onze stad, ons land, onze wereld als een prullenbak gebruikt mag worden, zullen we nooit in staat zijn die grote duurzame uitdagingen het hoofd te bieden.
En juist zwerfvuil biedt een prachtig mogelijkheid om de duurzame man, vrouw en kind een ritueel te geven: raak één keer per dag de aarde aan, om haar te bedanken voor de lucht die je inademt, haar water dat je drinkt, haar voedsel dat je eet, haar kleren die je draagt. Het komt allemaal van de aarde. En als je dan toch daar beneden bent met je hand, raap dan één stuk zwerfvuil op.
Doe dit vooral als je gezien wordt, het liefst als je met je collega’s een ommetje maakt, en doe het met een vrolijk blij gezicht. En als er geen getuigen zijn, maak dan een #zwerfie!
Stel nu eens dat maar een kwart van de mensen dit in Nederland zou doen, dan ligt er al niets meer. Nada, nothing, niks! Door één stukje per dag op te ruimen. Eén!
Wat zal dit met het geloof van mensen doen? Nu gelooft bijna iedereen: “Wat ik kan doen, is een druppel op de gloeiende plaat, dus doe ik maar niets.” Zal dit niet 180º omdraaien? Oké, je bent nog steeds een druppel, maar je beseft ook dat een oceaan alleen kan bestaan bij de gratie van druppels! Druppels die met elkaar verbonden zijn.

Als wij Nederland verlossen van zwerfvuil door één stukje per dag op te rapen, wat zal dat betekenen voor de volgende gedachten die veel mensen hebben:
‘Ach, dat ene ritje met de auto naar de supermarkt zal het broeikaseffect niet beëindigen.’
‘Dat ene product van die foute producent dat ik koop, maakt geen enkel verschil.’
‘Mijn karbonaadje laten staan zal niets aan de vleesindustrie veranderen.’
Al die smoesjes om maar niets te doen zullen we onschadelijk hebben gemaakt.
En de toevoer vanuit Nederland naar de Plastic Soep zal gestopt zijn. Zwerfvuil levert de grootste bijdrage aan die soep die wij letterlijk op het bordje van volgende generaties leggen.

Doe mee

Ik raap dagelijks zwerfvuil en ken inmiddels veel mensen die het ook zijn gaan doen. Niet uit frustratie, maar uit dankbaarheid. Ik en al die mensen voelen zich zich meer verbonden met de mensheid en de wereld sinds we dit zijn gaan doen. Het heeft ons leven verrijkt.
Ik nodig jou uit om ook mee te gaan doen.
Raap één keer per dag een stuk zwerfvuil op en je zult verbaasd zijn wat dit met je doet, en nog meer wat dit betekent voor een duurzame wereld.