5 x tuinieren in opwarmende aarde

Zachte winter

De laatste jaren zijn de winters in Nederland mild. De verwachting is dat dat zo blijft. Planten en dieren reageren op klimaatverandering, maar niet allemaal op dezelfde manier en even snel. En dat kan voor grote problemen zorgen: bloeiende bloemen als er nog geen bijen zijn, nesten met koolmeesjes maar geen rupsen. Te veel van deze fenologische mismatches en de biodiversiteit holt nog verder achteruit. En om klimaatverandering tegen te gaan hebben we die juist hard nodig. Gelukkig kun je er wat aan doen. Maak van je tuin je eigen natuurparadijs! Met een bijenhotel, rommelhoekjes, inheemse bomen en planten, een egelsnelweg, een composthoop, mulch op de grond en klimop tegen de muur bijvoorbeeld.

Voordelen:
Levendige tuin. Altijd wat te doen. Zeer geschikt voor slordige tuiniers.
Nadelen:
Je moet je er wel even in verdiepen. Niet iedereen houdt van krioelende beestjes of rommel in de tuin.
Impact:
13,4 procent van Nederland is beschermde natuur. Als je het gedeelte dat in zee ligt er vanaf haalt, blijft er volgens Monitor 8 procent land over. Dat is 3323 km2. Universiteit Wageningen berekende dat Nederlanders samen 560 km2 tuin bezitten. Als die allemaal veranderen in natuurparadijzen, neemt het totale oppervlak aan beschermde natuur toe met ruim 1,5 procent. Alle beetjes helpen.

Plaagdieren

Sommige dieren varen wel bij ons veranderende klimaat. Door het zachte weer en de afname van natuurlijke vijanden vermeerderen ze zich en worden een plaag. Teek, wesp, eikenprocessierups: sommigen wonen hier al jaren, anderen zijn nieuw. Door ze te bestrijden met gif raak je van de regen in de drup. Beter is om de natuur een handje te helpen. Immers, hoe groter de biodiversiteit, hoe groter de kans dat plaagdieren door natuurlijke vijanden worden opgeruimd. Hang dus mezenkastjes op (de eikenprocessierups blijkt een prima exotisch maaltje) en lok lieveheersbeestjes om luizen op te smikkelen door een paar brandnetels te laten staan. Geen succes? Maak dan je eigen do it yourself pesticide. Van knoflook bijvoorbeeld.

Voordelen:
Geen gif, geen zorgen. In een evenwichtige tuin lost de natuur de problemen zelf op. Leuk om te leren hoe alles met elkaar samenhangt.
Nadelen:
Op natuurlijke wijze verjagen of vangen kost soms tijd en geduld, zeker in het begin. Natuurlijke pesticide: niet alles wat natuurlijk is, is goed voor de natuur en niet alles werkt in elke tuin even goed.
Impact:
Chemische bestrijding van plaagdieren zorgt voor veel problemen. Chemische middelen, zoals neonicotinoïden, zijn systemisch. Het gif komt in de hele plant en in de bodem terecht. Funest voor de bij en ook niet zo lekker in je drinkwater. Ongeveer de helft van de particuliere tuiniers gebruikt gif. Ook komt het de tuin binnen via tuincentra. Uit een onderzoek van Greenpeace bleek dat een tuincentrumplant gemiddeld zeven soorten gif bevat. Er werden twaalf verschillende illegale stoffen aangetroffen.

Hitteplan

Hoe zorg je dat je planten blijven leven wanneer het wekenlang te weinig regent en er om de haverklap hitterecords sneuvelen? Mulchen om de bodem te beschermen, diepwortelende planten en bomen planten, regenwater afkoppelen, je tuin afschermen tegen wind en gericht water geven, dan ben je al een eind op weg.

Voordelen:
Altijd al een tuin vol cactussen of een mini-prairie gewild? Dit is je kans. Voor luie tuiniers: minder doen is beter. Organisch materiaal laten liggen en niet spitten voedt en versterkt de bodem, en beschermt die beter tegen uitdroging.
Nadelen:
Als je net je tuin betegeld hebt, heb je een probleem.
Impact:
Van extreme hitte naar droogte, een kleine stap en een groot probleem. Een laag grondwaterpeil zorgt voor verzuring en verzilting van de bodem. Bomen kunnen niet genoeg water opnemen, laten te vroeg vruchten vallen of erger, de huidmondjes van de boom sluiten zich, de boom neemt geen CO2 meer op, en sterft af. WUR vindt het beschermen van de bodem van groot belang in de strijd tegen klimaatverandering. Een gezonde bodem helpt planten en bomen makkelijker van hitte en droogte te herstellen. En slaat bovendien CO2 op.

Waterplan

Minder regen, maar als het valt, dan komt het met bakken tegelijk uit de hemel. Het is zonde om dat kostbare water zomaar in het riool te laten stromen, als dat überhaupt al lukt. Hup, nu moeten die tegels er echt uit! Of, als je werkelijk aan ze gehecht bent, een waterdoorlatende variant erin. Verder is er van alles mogelijk: een vijver, groene gevel of de oude vertrouwde regenton. Maar je kunt ook gaan voor iets spannends. Plaats een regenwaterschutting om water in op te vangen. Of graaf een kuil in je tuin waar water naar toe kan stromen, plant er bomen en planten in die houden van pootjebaden en je hebt je eigen wadi.

Voordelen:
Je kan het zo moeilijk of duur maken als je zelf wil (en andersom). Water trekt leven aan, goed voor de biodiversiteit! Blije bodem, blije plantjes.
Nadelen:
Ook muggen houden van water.
Impact:
44 procent van de tuinen is betegeld. Daar valt nog veel winst te behalen.

Overal tuintjes

Een kwart van de mensen heeft een balkon. Dat is fijn, want ook daar kunnen hele ecosystemen op gebouwd worden. Compleet met vlinderkast en regenton. Geen balkon? Ga guerillatuinieren of start een buurttuin. Hoe meer groen, hoe beter.

Voordelen:
Op een balkon kan meer dan je denkt. Thuis de wereld verbeteren is wel zo fijn. Ook vogels en insecten vinden de weg naar je balkon. Minder last van plaagdieren.
Nadelen:
Je moet zelf de grond naar boven slepen. Geen plaats voor grote bomen, een vijver of een egelfamilie. Planten moeten wel tegen een stootje kunnen. Potgrond wordt gemaakt van turf. Daar wordt veen voor afgegraven waar CO2 bij vrijkomt.
Impact:
Zelfs een klein balkon heeft een belangrijke functie te vervullen: het kan dienen als stepping stone in een netwerk van onderling verbonden natuurgebieden, groot en klein.