Babette Porcelijn bracht de milieubelasting van de Nederlandse consumptie in kaart. Niet alleen de zichtbare maar ook de verborgen milieu-impact van ons consumptiegedrag. Bovenaan het lijstje staat ‘spullen’ en ‘vlees’.
Dit boek is een noodkreet. Ik denk niet dat ik de enige ben die bij het lezen ervan overvallen wordt door pijn in mijn buik en een lichte paniek. Ontwerpster Babette Porcelijn laat zien dat de milieubelasting van onze Nederlandse levensstijl grotendeels verborgen is en wel vier keer groter dan we denken. Verborgen wil zeggen: niet direct zichtbaar bij het gebruik van een product, zoals de productie en het vervoer. Door de groeiende wereldbevolking, welvaart en onduurzaamheid overschrijden we de draagkracht van de aarde. En teren daarmee in op onze reserves. Als de wereldburger net zo leeft als wij nu doen, dan hebben we in 2050 vier aardes nodig, rekent Porcelijn ons voor. Met alle – angstaanjagende – gevolgen als voedseltekorten en daaruit voortkomende conflicten van dien. Willen we de aarde leefbaar houden dan moeten onze leefstijl aanpassen. En wel nu.
Top tien
Het is precies een jaar geleden dat ik Babette Porcelijn sprak over het maken van een boek wat een overzicht moest gaan worden van de impact van onze westerse leefstijl op de planeet. De crowdfundingsactie die nodig was voor de wetenschappelijke onderbouwing van de materie was toen in volle gang. Samen met adviesbureau CE Delft werkte Porcelijn aan het in kaart brengen van een ’top tien’ van milieubelasting van de consumptie van ons Nederlanders. Nieuw in haar benadering is dat niet alleen de zichtbare impact wordt meegenomen, maar óók de verborgen impact. Dat heeft een enigszins verrassend effect: niet ‘autorijden’ en ‘energie’ staan bovenaan de lijst, maar ‘spullen’ en ‘vlees’.
Met spullen bedoelt Porcelijn de dingen die je meeneemt als je gaat verhuizen, zoals meubels, elektronica, speelgoed en boeken. Haar devies: koop alléén wat je echt nodig hebt, koop tweedehands of duurzaam, gooi geen spullen weg maar geef ze door. Haalbaar, lijkt me. Voor vlees is de oplossing nog een stuk eenvoudiger: vervang het door plantaardig voedsel. Doe je dit al? Dan kun je met een zelf in te vullen ‘impact top tien’ in het boek in één oogopslag zien wat jouw grootste impactveroorzaker is en hoe je die omlaag kunt brengen om eco-neutraal te leven. Ook lees je dat je inspanningen om je milieubelasting te verkleinen van het grootste belang zijn voor ons allemaal. En niet alleen voor de consument is er werk aan de winkel. Overheden en het bedrijfsleven zouden in moeten spelen op duurzaamheid en beleid en ketens aan moeten passen op beter, minder en anders, volgens het boek.
Project in ontwikkeling
Porcelijn heeft in een korte tijd ontzettend veel informatie bij elkaar gebracht en heeft daarbij de hulp van verschillende experts en wetenschappers ingeschakeld. Het probleem wordt bewonderenswaardig knap samengevat, in begrijpelijke taal en duidelijke beelden. Het boek zou een goede basis vormen voor een vak duurzaamheid, waarmee we liefst al op de basisschool zouden moeten beginnen. Toch leest het boek niet als een eindproduct, maar als een project in ontwikkeling. Het is goed te merken dat het onder tijdsdruk tot stand gekomen is. Veel onderzoek is nog niet af of incompleet en over een aantal dilemma’s is men nog niet uitgediscussieerd. Dat laatste maakt het boek ook sterk – want dat dit overzicht er nog niet was, komt juist doordat die discussie nog lang niet is afgerond. En doordat iedere speler in dit brede onderwerp in het afgebakende eigen deelgebied werkt. Porcelijn vindt het belangrijker om nú een overzicht te geven, dan haar boek eindeloos te gaan fijnslijpen. Want: al die tijd gaat de impact buiten gewoon verder.
Dit en de toegankelijke stijl van het boek maakt wel dat de nuance soms wat wegvalt. Om complexe problematiek simpel te presenteren en vast te leggen in overzichtelijke infographics moet je nu eenmaal generaliseren. De sterke focus op het belang van efficiënte landbouw met een zo hoog mogelijke productie zit me ook niet lekker. Want hoe zit het met de impact van de middelen die de gangbare landbouw gebruikt, en is productie echt het enige criterium waar je naar moet kijken? Aan de telefoon licht Porcelijn haar visie toe: “We moeten afrekenen met romantische onderbuikoplossingen zoals kleinschalig boeren. We gaan de conventionele landbouw nodig hebben om de beschikbare landbouwgrond voldoende efficiënt te kunnen benutten. Ik pleit voor de merites van biologisch in combinatie met de efficiency van conventioneel.”
Porcelijn wil de uitkomsten van haar onderzoek gebruiken voor volgende Think Big Act Now projecten. Zo wil ze met wetenschappers werken aan een uitbreiding van de meetmethode waardoor alle soorten milieubelasting meegewogen kunnen worden. Nu was het bijvoorbeeld nog lastig om het waterverbruik in de resultaten op te nemen; uiteindelijk wil Porcelijn de gehele footprint van een product kunnen weergeven in één enkel cijfer. Ook wil ze een ‘ecopuntensysteem’ opzetten, bijvoorbeeld in app-vorm, waarbij je direct feedback krijgt over de impact van je keuzes. Ook hier dringt de tijd, dus nodigt Porcelijn iedereen die zich geroepen voelt uit om ermee aan de slag te gaan. Wie weet promoveert diegene van level 2 (eco-neutraal) naar level 3 (eco-positief). Wat dat precies is, lees je in:
De verborgen impact. Alles wat je wilt weten én kunt doen om eco-neutraal te leven
Babette Porcelijn, Uitgeverij THINK BIG ACT NOW, ISBN 9789082510201, 200 pag., €22,50.
roland zegt
“niet ‘autorijden’ en ‘energie’ staan bovenaan de lijst, maar ‘spullen’ en ‘vlees'”
– Als je alleen uitgaat van gemiddelden, voor een aantal mensen
in het westen staat mobiliteit en dan vooral vliegen veruit aan top.
Henri zegt
Dit boek moet je dus niet op papier kopen maar als E-book.. Ik zal het aan iedereen aanbevelen, zodra ik het op mn pc gelezen heb…