Zomerse ijspret

90 procent van de Nederlanders smikkelt weleens een ijsje. Jaarlijks eten we gemiddeld zelfs zo’n 8 liter per persoon. En dat is te merken. De ijsmarkt bestaat niet meer alleen uit discodip en dubbellikkers. IJsco’s komen in alle kleuren van de regenboog. Down to Earth heeft de zomer in haar bolletje en vraagt zich af: hoeveel van die frisse versnaperingen zijn er eigenlijk groen?

Italiaans

Om met de deur in huis te vallen: ijs is niet de meest duurzame traktatie ter wereld. Iets bevriezen en bevroren houden kost bakken met energie. En dat is bij Italiaans ijs niet anders. Of het nu een smurfenijsje of een reuzensorbet betreft.

Voordelen
Als je een hoorntje in plaats van een beker neemt, eet je een afvalvrij ijsje. Sorbet: een plantaardig feestje.

Nadelen
Een beetje ijssalon heeft een pasteurisatieketel, een ijsmachine, een shockvriezer, een vitrine en een bewaarkast: nogal wat apparatuur voor een bolletje (of twee). Bij slecht weer is er minder verkoop en dus meer kans op voedselverspilling.

Impact
De Keuringsdienst van Waarde ontdekte in 2020 dat er in Nederland bijna geen Italiaanse ijssalon te vinden is die écht ambachtelijk ijs maakt. Meestal wordt er gebruikgemaakt van een ijsmix waaraan verschillende, al dan niet synthetische, smaken worden toegevoegd. Echt Italiaans ijs, oftewel gelato, bestaat uit onbewerkte ingrediënten en heeft melk, suiker en eieren als basis. Vooral zuivel dus en dat is, zoals iedereen inmiddels wel weet, geen klimaatvriendelijk product. Sorbetijs is een betere keuze als het gaat om het klimaat. Dat wordt gemaakt van water, fruit en suiker.

Soft

Softijs is bezig aan een opmars. Verschillende topkoks hebben de ordinaire snackbarversnapering ontdekt en onderworpen aan een make-over. Ook zijn er ijssalons die niets anders dan softijsjes serveren.

Voordelen
Voor het maken van een doodgewoon softijsje hebt je aan één machine genoeg. Vers getapt, dus minder kans op voedselverspilling.

Nadelen
Schoonmaken is belangrijk: een softijsmachine is een geliefde plek voor bacteriën. Ook kunnen er, als er niet goed nagespoeld wordt, resten van schoonmaakmiddelen in het ijs terechtkomen. Softijs kan niet bewaard worden.

Impact
Ook softijs bestaat uit zoet en zondig zuivel. Maar er is hoop, want het bestaat: plantaardig en sojavrij softijs. Op basis van rijst bijvoorbeeld. Helaas heeft niet iedereen een zuivelvrije soft ijs-tap om de hoek, dus als je moet kiezen tussen een ijsje van de plaatselijke patatboer of een reisje naar je vegan ijsje met de auto, dan is het eerste waarschijnlijk toch nog steeds een beter idee.

Water

Waterijs: je beste vriend tijdens een hittegolf.

Voordelen
Waterijs is wat het altijd geweest is en tegenwoordig ook heel wat meer: ijsjes van lokaal fruit, gekneusd fruit of zelfs groente. Dus ook gezondheidsfreaks hoeven niet op een houtje te bijten.

Nadelen
Een waterijsje kopen zonder verpakking is onmogelijk.

Impact
In 2014 rekende onderzoeksbureau Questionmark uit dat de impact van waterijs tien keer lager is dan die van een roomijsje met chocola. Moet je er niet tien keer zo veel van eten natuurlijk!

Leuk zijweggetje in waterijsland: in 2017 maakten drie Taiwanese kunstenaars honderd waterijsjes van afvalwater om aandacht te vragen voor watervervuiling. Hoeveel impact hun Polluted Water Popsicles hebben op het klimaat is niet te meten, maar volgens het Klimaatmuseum is kunst onmisbaar om de klimaatcrisis inzichtelijk te maken en perspectief te bieden.

Uit eigen vriezer

Knisperend koude kokosijsjes, veganistische verrukkingen of frisse groentefeestjes op een stokje, steeds meer mensen gooien hun vriezer ermee vol. Supermarkten verkochten volgens een meting van onderzoeksbureau IRI in 2020 voor 394 miljoen euro aan bekers, bakken, multipacks en handijsjes.

Voordelen
Een biologisch of plantaardig ijsje binnen ieders handbereik. Leeggegeten ijsbakken zijn handig voor hergebruik.

Nadelen
De verschillen in smaak, maar ook in duurzaamheid zijn groot: fabrieksijs kan allerlei extra ingrediënten bevatten die schadelijk zijn voor klimaat, mens en/of milieu, palmolie bijvoorbeeld. Ook qua verpakkingen zijn er meer of minder duurzame keuzes te maken: afzonderlijke ijsjes geven meestal uitzonderlijk veel afval.

Impact
Het transport van voedsel zorgt voor veel CO2-uitstoot. IJsjes moeten ook nog eens gekoeld vervoerd worden. Dat kost extra energie. Koelvrachtauto’s zijn zwaarder dan gewone vrachtauto’s en rijden meestal op diesel. Ook de meeste koelunits worden aangedreven met behulp van een kleine dieselmotor. Een energieneutrale ijscokar is er al, nu de diepvrieswagens nog.

Zelfgemaakt

Als je dan toch ijsjes eet uit eigen vriezer, kun je ze net zo goed zelf maken. Je hoeft niet ver te zoeken of de recepten vliegen je al om de oren, de een nog cooler dan de ander. Wat dacht je van schaafijs met rozenblaadjes of komkommerijs met munt?

Voordelen
Je weet precies wat er in je ijsje gaat en kunt het zo duurzaam maken als je zelf wil. Kinderen groenten laten eten was nog nooit zo gemakkelijk. Perfect om verpieterend fruit in te verwerken.

Nadelen
Niet geschikt voor luie ijseters. Plastic ijsvormpjes bevatten vaak BPA en weekmakers: dat likt toch niet zo lekker.

Impact
Alles heeft invloed op de aarde, dus ook je eigen vriezer, maar een energiezuinige variant nemen helpt wel. IJs maken zonder vriezer is nog beter, maar dat is nagenoeg onmogelijk. Aangezien vroeger alles beter was, lukte het toen wel. In de winter hakte men ijs uit rivieren en borg het op in ijskelders. Het ijs kon wel 2 jaar bewaard blijven. Een ijskelder graven in je tuin – of samen met je buren in de gedeelde binnentuin – kan natuurlijk altijd. Goed voor de planeet en tegen de extra kilo’s die je hebt verzameld tijdens het eten van al die ijsjes.