Verstrikt in de verbouwing

Als ik thuis op de bank zit, voel ik het duidelijk. Er stroomt kou vanaf het raam in mijn nek. Onze zelfgeplakte tochtstrips bieden te weinig soelaas. Het is – alweer – tijd om nieuwe bouwprofessionals erbij te halen. Als laatste toefje op een steeds verder uitdijende verduurzaming van ons huis. Die begon anderhalf jaar geleden met het voorzichtige idee om ons nieuw gekochte huis een beetje milieuvriendelijker te maken. Door te isoleren, dachten we, dat was toch de eerste stap?

1. Isolatie

In de zomer van 2018 bellen we met een onafhankelijk energieadviseur, voor 70 euro per gesprek. Isoleren is inderdaad nodig, vertelt hij. Zeker met een woning uit 1932. Het belangrijkst zijn de vloer, de muur en het dak, daarna komt pas het glas. “En als je dan toch bezig bent met de vloer,” tipt hij, “denk dan ook even goed na over vloerverwarming.” Een warme vloer is behalve comfortabel vooral een goede voorbereiding op de toekomst. Zo kun je je huis verwarmen met water op lagere temperaturen dan uit een gasgestookte cv. En doe het vooral vóórdat je bent verhuisd, zegt hij er nog bij. Anders wordt het praktisch onmogelijk. We knikken, noteren en vragen door. Weet de adviseur nog goede aannemers voor ons? Hij zucht: “Aannemers met ervaring in energiebesparing zijn extreem gewild. Partijen waar wij mee werken, zitten nu al tot de zomer van volgend jaar vol.”

2. Vloerverwarming

Zo willen we ineens een vloerverwarming. Liefst onder een vloer van gebruikt hout, zodat er voor ons geen ‘bos gekapt hoeft te worden’, een opmerking uit een interview die maar door mijn hoofd blijft spoken. “Kan dat?”, vragen we verschillende vloerspecialisten. De eerste twee raden het ons af. Hout kan krimpen bij wisselende temperaturen en sloophout is vaak erg dik. “En sta er wel even bij stil dat vloerverwarming minder effect heeft als er een houten vloer overheen ligt.”
Dat verhaal verandert als we twee vloerspecialisten vinden die vaak met elkaar samenwerken. De een legt houten vloeren, de ander vloerverwarming. Dat kan prima samen, zeggen ze. En ze hebben nóg een tip als we willen verduurzamen: “Hebben jullie al gedacht aan een warmtepomp?”

3. Warmtepomp

Een beetje overdonderd door alle opties en tegenstrijdige adviezen, denken we er thuis nog eens over na. Het vloerverwarmingsbedrijf is ‘gespecialiseerd in alle facetten van klimaatbeheersing’; laten we ze hier de Klimaatspecialisten noemen. Volgens hen kan ons vooroorlogse huis prima warm worden met een warmtepomp, die zij verkopen en installeren.
We zijn niet meteen overtuigd, maar mogen via de mail nog wat vragen stellen. Het wordt een maandenlang vragenvuur. Is ons huis wel goed genoeg geïsoleerd voor vloerverwarming? Is er een vergunning nodig voor een warmtepomp? Maakt zo’n pomp niet te veel geluid voor de buren? Welke subsidies kunnen we allemaal aanvragen? Een geduldige contactpersoon beantwoordt bijna alles. We gaan zelfs bij hem thuis langs om te horen hoe luid zíjn warmtepomp klinkt.

4. De gatenboorder en de timmerman

Aan een aannemer denken we eigenlijk niet meer. De Klimaatspecialisten werken immers samen met de vloerenlegger én met een benodigd loodgietersbedrijf. Zo kunnen ze hun werkzaamheden en tijdstippen mooi onderling op elkaar afstemmen. Maar daarmee zijn we er nog niet, ontdekken we steeds opnieuw. Ten eerste moet het huis natuurlijk nog worden geïsoleerd. Een isolatiebedrijf uit het zuiden van het land, ‘specialist in het verduurzamen van uw woning of bedrijfspand’, spuit onze kruipruimte na het horen van de vloerverwarmingsplannen vol met piepschuimballetjes genaamd ‘isolatieparels’. Voor de aansluiting van de verschillende onderdelen van de warmtepomp en een elektrische kookplaat nemen we een elektricien uit de buurt in de arm.

Klaar voor de start, denk ik. Maar als ik vlak voor de installatie van de warmtepomp en vloerverwarming nog één keer alles doorloop met de Klimaatspecialisten, merken ze doodleuk op: “En dan moet er nog een gat in de muur geboord worden, voor de leidingen naar de warmtepomp buiten. Hebben jullie daar al iemand voor?” Een speciale ‘gatenboorder’ regelen de Klimaatspecialisten na een paar mailtjes uiteindelijk zelf, zonder extra kosten. Dat geldt niet voor de volgende verrassing, tíjdens de bouw. “De vloer is verder opengemaakt dan voorzien. We krijgen dit zelf niet netjes dicht, dat zal een timmerman moeten doen. Hebben jullie zo iemand lopen?” Nee, natuurlijk niet.

Ik realiseer me dat dit soort grote verduurzamingsopdrachten vaker bij bedrijven plaatsvinden dan bij eenvoudige huishoudens. In onze nog ijskoude, lege woning speel ik, inmiddels zwanger, ondertussen zelf voor aannemertje. Als vragen van bouwers over leidingroutes door de muren, 1×35 A, of ‘twee of drie fasen’ me boven het hoofd groeien, druk ik regelmatig mijn telefoon tegen het oor van de elektricien, loodgieter of Klimaatspecialist ter plekke.

5. Onderhoud

De kosten zijn ondertussen behoorlijk opgelopen. Een luxe besturingssysteem voor de verwarming is toch wel heel handig én duurzaam; zo kunnen we verschillende kamers op het westen en oosten eerst laten opwarmen door de zon. De elektricien die naar inschatting van de Klimaatspecialisten eerst nog enkele honderden euro’s kostte, stuurt uiteindelijk een factuur van 2.500 euro. Met al die bedragen zien we de te veel gefactureerde 500 euro van de Klimaatspecialisten bijna over het hoofd. En dan volgt een mail die onze geplande energiebesparingen van een paar tientjes per maand bijna doet verdampen. “Hierbij ontvangt u ons voorstel voor het jaarlijkse onderhoud.” Het ‘voorstel’ is een servicecontract voor ruim 17,50 euro per maand. Want alleen met een goed schoongemaakte warmtepomp weten we zeker dat ‘ie naar behoren blijft functioneren. We weigeren te tekenen en vertrouwen op de garantie van de dure apparatuur. We zijn al tienduizenden euro’s kwijt.

6. De eerste reparaties

Ook na de verbouwing moeten we nog flink wat bedrijven aan hun mouw trekken. We horen een fluitende leiding door een verkeerd geïnstalleerde schakelaar, bijvoorbeeld. Is dat de schuld van de Klimaatspecialisten of van de loodgieter? Na enig aandringen repareert de loodgieter het kosteloos. Het wordt vervelender als uitgerekend midden in een hittegolf onze vloerverwarming op hol slaat. De buizen die onder de vloer duiken zijn te heet om aan te raken en wij hebben de handen vol aan onze vijf dagen oude baby. Als we de Klimaatspecialisten bellen, geven ze eerst niet thuis: “We kunnen nu niet helpen, wegens de bouwvak.” Na een telefoontje met onze contactpersoon vanaf zijn vakantieadres, komt een freelancer aangesneld om een kapot klepje tijdelijk recht te zetten.

7. Nieuwe problemen

Maar écht zorgen maken we ons over een vochtig en beschimmeld stukje kruipruimte achter de voordeur. Dat is gebeurd nadat de vloerverwarming is aangelegd en heeft daar volgens online bronnen waarschijnlijk mee te maken. Omdat er achter de voordeur géén vloerverwarming ligt, kan koude lucht er gaan condenseren. We vragen de Klimaatspecialisten om hulp, maar worden afgepoeierd. “We gaan alleen over het bínnenklimaat, niet over het klimaat in de kruipruimte. En we zijn geen specialisten in schimmel.”

Het isolatiebedrijf dan misschien? Ze sturen een man van een certificeringsbedrijf dat hén weer controleert. Die tipt om een gat onder de voordeur te dichten met purschuim. Over hoe milieu-onvriendelijk dat spul is, denken we niet eens meer na. We doen het, maar het blijft vochtig.

Met een angstvisioen van een schimmelende houten ondervloer in het hele huis, laten we weer twee níéuwe bouwbedrijven langskomen voor advies. De parels liggen niet hoog genoeg, zeggen ze allebei. Pas met die ruggensteun lukt het om de isolatiemensen zelf te laten langskomen met extra parels. Dat is volgens hen nog steeds ‘het beste vochtisolerende product dat er op de markt is’. “Dit zou moeten helpen. Maar we kunnen niks garanderen.”

8. Glas

Hopend dat ons vochtprobleem niet verergert, storten we ons nog één keer in de verbouwingsmarkt, nu voor het glas. Daar begint het circus van verschillende adviezen en bedrijven weer van vooraf aan. ‘Het grootste isolatiecollectief van Nederland’ kan ons niet helpen. “We isoleren bijna alles, behalve glas.” De ‘Europees marktleider in isolatie’ doet dat wel en komt ons huis inspecteren. Het hele ruitontwerp moet anders, adviseren ze: minder ventilatieroosters, geen openslaande ramen. Ik vrees voor het Beschermd Dorpsgezicht waar ons huis onder valt en benader ook de lokale glashandel. Die lijkt nog nooit gehoord te hebben van verduurzamen en zegt bijna lachend: “Nieuw glas verdien je maar terug met één of twee euro per jaar.” Bij alle glasspecialisten moeten we daarna nog zelf een schilder regelen voor de afwerking.

Misschien hadden we toch een aannemer moeten nemen, denken we nu. Ook al was die volgens de energieadviseur van het begin dan óf te laat beschikbaar óf onervaren geweest. Maar dat is achteraf praten, ook al zijn we nog steeds niet klaar. Het – hopelijk – laatste staartje van de ramen dirigeren we nog even zelf. Voor Down to Earth Magazine interview ik ondertussen bouwbedrijven over het Klimaatakkoord. Een van hen wijst me op een duurzaam platform. Via één contactpersoon voor alles – halleluja! – vind ik er een schildersbedrijf dat binnenkort langskomt voor duurzaam advies en wat dan nog nodig blijkt: eventueel nieuw glas, ventilatieroosters en kozijnen, inclusief het benodigde schilderwerk na afloop. Ik ben benieuwd.