Down To Earth Magazine

Milieu | Mensen | Meningen

Logo Down To Earth

Zoek op de site

  • Home
  • Onderwerpen
    • Uitgelicht
    • Energie & klimaat
    • Landbouw & voedsel
    • Mobiliteit
    • Bossen
    • Economie
    • Mensenrechten
  • Rubrieken
    • Interview
    • De Activist
    • Opinie
    • Boeken en films
    • Consument
    • Recept
    • Columns
  • Magazines
  • Nieuwsbrief
  • Over ons
Home > Mensenrechten > Natuurbeschermers > Deze rivier is een rechtspersoon

Deze rivier is een rechtspersoon

Ynske Boersma | 25 februari 2019 | 1 Reactie

Bewoners van de gebieden rond de Atratorivier in Colombia proberen ‘hun’ rivier te beschermen tegen vervuiling door met name illegale mijnbouw. Sinds eind 2016 is de Atrato verklaard tot rechtspersoon. Maakt dat een verschil?

Rivier rechtspersoon Atrato Colombia Cocomacia voogden dorpen haven Quibdo Choco
De haven van Quibdo, de hoofdstad van Choco, waar Cocomacia kantoor houdt. De organisatie runt er ook een radiostation en een gemeenschapswinkel. Beeld: Ynske Boersma

Alba Quintana werd geboren in ‘haar’ Atrato, één van de belangrijkste rivieren van Colombia. “Dat is gebruikelijk in onze cultuur. Het water van de rivier staat symbool voor schoonheid, voor hernieuwde energie om de pasgeborene te ontvangen”, legt ze uit. “Maar nu de rivier zo vervuild is, hebben die rituelen hun betekenis verloren.”

De Atrato ontspringt in de Andes, wordt gevoed door meer dan 15 rivieren en 300 beken, en mondt 750 kilometer later uit in de Golf van Urabá. Daar aangekomen is ze zwaar vervuild geraakt door met name de illegale goudwinning. Dat is een ramp voor de Atrato zelf, maar ook voor de bewoners van haar oevers die voor alles afhankelijk zijn van de rivier. “Het water is ondrinkbaar geworden. Wat er nog aan vis is overgebleven, zit vol met kwik dat mijnbouwers gebruiken bij de goudwinning”, zegt Quintana. Ze groeide op in een Embera-gemeenschap in het noorden van het departement Chocó. Behalve inheemse gemeenschappen wonen er ook veel Afro-Colombiaanse gemeenschappen langs de oevers van de Atrato.

Rivier rechtspersoon Atrato Colombia Cocomacia voogden dorpen
Beeld: Ynske Boersma.

Smokkelroute

Chocó, het departement waar het grootste deel van de Atrato doorheen slingert, is qua biodiversiteit één van de rijkste gebieden van de planeet. Het is ook één van de armste regio’s van Colombia, waar basisvoorzieningen als wegen en elektriciteit ontbreken. Kleine gehuchten, soms niet meer dan een drietal huizen op palen met golfplaatdaken, liggen verspreid langs de oevers van de rivier. Behalve de Atrato is er niets dat ze met de buitenwereld verbindt. De dorpjes worden omringd door dichte jungle waar de staat schittert door afwezigheid; een ideale omgeving voor criminaliteit en illegale economieën zoals de cocateelt.

Tijdens de burgeroorlog gebruikten FARC-rebellen de rivier als drugssmokkelroute. Eind jaren negentig kwamen daar de illegale mijnbouwbedrijven bij. Van die bedrijven zijn de bewoners inmiddels afhankelijk geworden voor werk, bij gebrek aan economische alternatieven.

Rivier rechtspersoon Atrato Colombia Cocomacia voogd Alexander Rodriguez
Alexander Rodriguez. Beeld: Ynske Boersma.

Voogden

Rivier rechtspersoon Atrato Colombia Cocomacia voogd Alba Quintana
Alba Quintana. Beeld: Ynske Boersma.

In 2015 spanden drie grote organisaties van zwarte gemeenschappen, die zo’n 78 duizend mensen langs de hele rivier vertegenwoordigen, een zaak aan tegen de overheid, samen met de ngo Tierra Digna. Ze eisten maatregelen ter bescherming van de Atrato en van hun collectieve rechten. Het Colombiaanse Hof van Justitie deed een verrassende uitspraak: het verklaarde de Atrato tot rechtspersoon. Dat moet de rivier van de ondergang redden, maar ook de rechten van de bewoners erkennen. Verschillende ministeries kregen daarvoor verplichtingen: de rivier moet worden schoongemaakt, illegale mijnbouw moet verdwijnen en er moet alternatieve werkgelegenheid komen. De rivier heeft twee wettelijke vertegenwoordigers gekregen: één van de overheid en één van de gemeenschappen, die het voogdijschap verdeelden onder lokale leiders.

Een van die ‘gemeenschapsvoogden’ is Alba Quintana. Of de overheid nu wel in actie gaat komen? Ze is pessimistisch. “De overheid heeft het over duurzame mijnbouw als alternatief voor de illegale goudwinning. Maar het maakt niet uit hoe je het noemt, alles richt schade aan.”

Voogd Alexander Rodriguez vertegenwoordigt Cocomacia, een samenwerkingsverband van 124 zwarte gemeenschappen langs de Atrato. Hij heeft goede hoop op verbetering, “maar niet van de ene dag op de andere dag. De Colombiaanse overheid is nauwelijks voorbereid op een complexe operatie als deze.”

Rivier rechtspersoon Atrato Colombia Cocomacia
Een medewerker van Cocomacia bezoekt het dorp Betesmall. Beeld Ynske Boersma.

Herinneringen

Bij het radiostation van Cocomacia worden wekelijks herinneringen opgehaald aan de Atrato. Over de tijd dat de rivier nog helder was, vrouwen erin baadden, kinderen erin speelden. Tot de graafmachines kwamen, een spoor van vernieling achterlatend.

Bij het radiostation van Cocomacia worden wekelijks herinneringen opgehaald aan de Atrato

“De Atrato doorkruist het leven van Chocò”, begint Martha Berrí­o de uitzending. “Haar wateren hebben generaties van rivierbewoners kunnen voeden. Maar nu is de rivier gewond, vervuild, uitgebaggerd. En als we niets doen, zal ze alleen voortleven in de verhalen, in liederen… Alleen in onze herinnering.”

Kom op de mailinglijst

Schrijf je in voor de D2E nieuwsbrief

Categorie: Natuur, Natuurbeschermers Tags: mijnbouw, water, Colombia, ontbossing, juridisch, rivieren Verschenen in: — Down to Earth 51 maart 2019

Ynske Boersma

Ynske Boersma

  • Alle artikelen van Ynske Boersma op Down To Earth Magazine

Reacties

  1. Maria zegt

    26 februari 2019 om 11:48

    Salven el rio antes que sea muy tarde. Buena suerte alba

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Gerelateerde berichten

Mounir Samuel

Biddend het bos in

Mounir Samuel ging met een gids het Amazonewoud in om te bidden, en leerde luisteren naar de natuur.
In actie

In actie tegen mijnbouw: Giuliana Alderete

Giuliana Alderete strijdt tegen lithiummijnbouw in Argentinië. Met Friends of the Earth zet ze zich in voor een eerlijke energietransitie.
Interview, Natuur

Natuur als rechtse hobby

Frank Saris schreef een biografie over Pieter van Tienhoven, de oud-voorzitter van Natuurmonumenten. Die geschiedenis bleek behoorlijk besmet.
Biodiversiteit, Interview, Natuur

Kraanvogels, kadavers en grote grazers

Als je de natuur in Nederland haar gang laat gaan, kunnen zelfs de lynx en de eland terugkeren. Dat legt Jeroen Helmer van ARK Rewilding uit.
Ontvang ons magazine

Recente reacties

  • Alexa op Fluweelzachte muren zonder latex
  • Loek Beukman op Protesteren met een smiley
  • Ingrid Staal op Gek van insecten: Paul Beuk
  • Ronaldo op “De tijd van het ecopopulisme is aangebroken”
  • Loek Beukman op “Het probleem ligt bij de machine”
  • Loek Beukman op Kaas zonder koe
  • Ad op “De tijd van het ecopopulisme is aangebroken”

Lees ons papieren magazine

Lees — Down to Earth 56

Contact

Redactieadres:
Nieuwe Looiersstraat 31
1017 VA Amsterdam
Tel: 020-5507433
redactie@downtoearthmagazine.nl

Over ons

  • Over ons
  • Auteurs
  • Word abonnee
  • Disclaimer
  • Privacy en cookies

Volg ons