Het voorkomen van ontbossing is een van de beste manieren om mondiale broeikasgasemissies te verminderen. Beheer door lokale gemeenschappen is hiervoor de beste garantie, blijkt uit een recent verschenen rapport. Maar omdat overheden de eigendomsrechten van lokale gemeenschappen niet genoeg versterken, laten ze een grote mogelijkheid liggen om klimaatverandering tegen te gaan.
Circa 10 tot 20 procent van de mondiale uitstoot aan broeikasgassen per jaar wordt toegeschreven aan ontbossing, evenveel als de totale uitstoot van de EU. Het rapport Securing Rights, Combating Climate Change laat zien dat in gebieden die formeel worden beheerd door lokale gemeenschappen, de ontbossingscijfers tientallen tot honderden malen lager liggen dan in gebieden in handen van overheden of private partijen.
Het onderzoek is gepubliceerd door de World Resources Institute (WRI), een denktank, en de Rights and Resources Initiative (RRI), een mondiaal netwerk dat zich richt op eigendomsrechten van lokale gemeenschappen.
“Deze aanpak om klimaatverandering tegen te gaan wordt al lang ondergewaardeerd”, zegt het rapport. “Overheden, donoren en andere stakeholders hebben geen oog voor de zeer grote bijdrage aan CO2-reducties die het versterken van de rechten van de lokale gemeenschappen kan leveren.”
Groot succes lokaal bosbeheer
Onderzoekers hebben satellietbeelden uitgeplozen en ontbossingsdata gecorreleerd aan gegevens over de eigendomsrechten in 14 zuidelijke landen. Die gebieden waar rechten aan lokale gemeenschappen waren toegekend, bleken veel succesvoller te zijn in het tegenhouden van ontbossing en de komst van mijnbouwbedrijven.
In Guatemala en Brazilië resulteerden sterke lokale eigendomsrechten in ontbossingscijfers die 11 tot 20 keer lager liggen dan buiten deze formeel erkende gemeenschapsbossen. In gedeeltes van het Mexicaanse Yucatan waren de resultaten nog duidelijker, 350 keer lager.
“We weten dat op zijn minst 500 miljoen hectare bos al in handen is van lokale gemeenschappen, waarin circa 40 miljard ton koolstof opgeslagen ligt“, zei Andy White, coördinator van RRI. “Dat is 30 keer meer dan de totale emissie van alle passagiersvoertuigen op de wereld. Maar veel van de eigendomsrechten op die bossen zijn zwak, dus is er een evident risico dat we deze bossen en al die koolstof kunnen verliezen.”
Verbinding leggen met klimaatverandering
Bosbeheer biedt goede mogelijkheden om significante emissiereducties te bewerkstelligen, maar weinigen hebben dit verbonden met lokale eigendomsrechten.
“De internationale gemeenschap heeft deze verbinding nog niet voldoende uitgediept en het is belangrijk dat beleidsmakers van deze link op de hoogte zijn”, zei Caleb Stevens, een rechtenspecialist bij WRI en de hoofdauteur van het rapport. “De overheden van westerse landen kunnen in bilaterale verdragen opnemen dat deze eigendomsrechten van bossen versterkt moeten worden. Ze kunnen zich ook committeren aan het versterken van deze rechten door financieringsmechanismen als het nieuwe Green Climate Fund.
Redd+
Het meest bekende, hoewel omstreden, internationale mechanisme gericht op het tegengaan van ontbossing is het Redd+-initiatief van de VN. Critici zeggen dat het programma nooit het volle potentieel van lokaal bosbeheer heeft omarmd.
“Redd+ is opgericht, omdat erkend werd dat ontbossing een groot aandeel heeft in het klimaatprobleem”, aldus Tony LaVina, hoofd klimaatonderhandelaar voor de Filippijnen. “Wat niet zo breed wordt begrepen, is hoe effectief lokale gemeenschappen zijn in het tegengaan van ontbossing en in het gezond houden van deze bossen. Daarom moet Redd+ worden vergezeld door maatregelen gericht op deze lokale gemeenschappen.”
Erkenning van lokale eigendomsrechten
Stevens vertelt dat in elk land de lokale eigendomsrechten anders worden geprioriteerd. Hij wijst naar vooruitgang die in Liberia en Kenia wordt geboekt, waar wetten worden hervormd om deze rechten te erkennen. Net als in Bolivia en Nepal, waar ongeveer 40 procent van de bossen wettelijk onder lokaal beheer vallen.
“Veel overheden zijn nog steeds terughoudend in het opgeven van de zoektocht naar mineralen en andere hulpbronnen”, zei Stevens. “Maar andere overheden zien in dat het model van door overheid beheerde bossen meestal niet werkt. Integendeel, vaak legt het een gebied voor iedereen open.”
Er is zeker ruimte voor uitbreiding van de lokale eigendomsrechten. RRI schat dat de 500 miljoen hectare onder lokaal beheer een derde vormt van wat de gemeenschappen claimen. Helaas is er een grote vertraging gekomen in de erkenning van deze rechten in het afgelopen halve decennium.“De wereld moet haast maken met het erkennen van lokale eigendomsrechten ook als ze alleen maar om het klimaat geeft – en niet om mensen, water en biodiversiteit”, zei White. “Maar mensen geven zeker ook om al die andere thema’s. Daarom is het versterken van deze rechten zo belangrijk – het draagt bij aan het klimaat en gaat armoede tegen.”
Bron: The Guardian
Recente reacties