Laat de kust met rust

Elke vierde van de maand vullen de Argentijnse straten zich met een protesterende menigte. Mensen lopen te hoop tegen de plannen van Equinor, Shell en YPF om nog dit jaar te starten met de eerste fase van olie- en gaswinning in de Argentijnse zee. De eerste overwinning is geboekt.

Zo’n 300 kilometer voor de Argentijnse kust, ter hoogte van kustplaatsen als Mar del Plata, Necochea en Miramar, willen drie oliebedrijven beginnen met seismisch onderzoek. Dat zou de eerste fase van exploitatie moeten zijn, die moet uitwijzen of er olie- en gasvoorraden in de zeebodem zitten. De komst van die offshore-industrie is goed nieuws voor de ontwikkeling van de kustplaatsen, beweert de overheid.

Laatste werkdag

Vorig jaar juli organiseerde het ministerie van milieu en duurzame ontwikkeling een audiencia pública, een driedaagse publieke consultatie. Een relatief nieuwe Argentijnse wet voorziet in het organiseren van zulke consultaties, met als doel het betrekken van burgers bij plannen van de overheid. Onderwerp van gesprek dit keer: de milieu-impact-studie voor drie offshore-‘blokken’, afgebakende stukjes zeebodem, die twee jaar eerder waren geveild. Het Noorse Equinor verkreeg alle drie de blokken voor de kust bij Mar del Plata, Necochea en Miramar. Het bedrijf deel één blok met het Argentijnse YPF en één met zowel YPF als Shell. De audiencia pública markeert het begin van een steeds zichtbaarder verzet, zegt Víctor Quilaqueo, onderzoeker bij de Argentijnse organisatie OPSur (Observatorio Petrolero Sur). Tijdens de consultatie spraken 373 personen zich uit over de plannen; maar vijftien van hen positief. Het ministerie beloofde een herziening van het proces. Maar op de laatste werkdag van het jaar, 30 december 2021, gaf de overheid de drie bedrijven tóch toestemming om te beginnen met het onderzoek.

Breed verzet

Seismisch onderzoek bestaat uit het veroorzaken van extreem krachtige geluidsgolven van lage frequentie waarmee de structuren onder de zeebodem in kaart worden gebracht. Op die manier kunnen aanwezige olie- en gasvoorraden worden opgespoord. De trillingen brengen schade toe aan het zeeleven en zijn daarmee een aanslag op de biodiversiteit, zo vrezen de deelnemers van de consultatie. En dat is niet het enige. De kustregio van de provincie van Buenos Aires leeft voornamelijk van toerisme en visserij. Als er olie of gas gevonden wordt, zal dat het startsein zijn voor verdere exploitatie. Veel mensen zijn bang voor vervuiling en olielekkages als gevolg van de olie- en gaswinning, en zien hun toekomstige verdiensten in rook opgaan.

Maar het verzet is breder dan dat, vertelt Quilaqueo. Mensen beseffen dat dit project niet alleen gevolgen zal hebben voor de regio van Buenos Aires, maar ook voor andere provincies. Dit zijn tenslotte pas de eerste drie van achttien geveilde blokken in de Argentijnse zee. Mensen maken zich zorgen over klimaatverandering, de nationale energievoorziening van de toekomst, duurzame ontwikkeling. En de kwaliteit en objectiviteit van de milieueffectenrapportage deugen niet.

Transitiebrandstof

De klimaatwetenschap is duidelijk: het aanboren van nieuwe fossiele energiebronnen is een slecht plan. Ook Argentinië heeft zich verbonden aan de klimaatdoelstellingen van Parijs. Maar de mondiale afhankelijkheid van fossiele brandstoffen is enorm, zegt Quilaqueo, en daarom zijn nieuwe offshoreprojecten nog altijd interessant. Bovendien speelt paradoxaal genoeg het klimaatbeleid een aanjagende rol. De verwachting is dat er in de Argentijnse zee olie én gas gevonden zal worden, en gas wordt – ten onrechte –gezien als een transitiebrandstof.

Olie- en gaswinning leveren dollars op, waarmee de overheid haar schuld wil afbetalen

Voor bedrijven als Equinor en Shell is het aanboren van nieuwe olie- en gasbronnen gewoon onderdeel van hun businessmodel. Maar hoe zit dat met de Argentijnse overheid? Die heeft te maken met een grote schuld bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de daarmee samenhangende economische crisis in het land, legt Quilaqueo uit. “De overheid ziet de opmars van de extractieve sector als iets noodzakelijks, iets mogelijks, iets wenselijks.” Olie- en gaswinning is goed voor de nationale economie en garandeert de instroom van dollars, waarmee de overheid hoopt haar schuld af te betalen en de economie te herstellen.

Elke 4de van de maand

De protesten vinden plaats in tientallen steden. In hun woede over het negeren van de uitkomsten van de publieksconsultatie en de plotselinge toestemming voor Equinor, waren veel mensen bereid de straat op te gaan. Sinds januari wordt er op elke 4de van de maand geprotesteerd. De vele bosbranden die Argentinië de afgelopen maanden teisterden en recente olierampen zoals die van Repsol in Peru, versterken de protestbeweging nog verder. Het belangrijkste is nu het vertragen van het proces, zegt Quilaqueo: het uitstellen van de daadwerkelijke start van het werk in de zee. Daarmee kan tijd gewonnen worden die Quilaqueo en de zijnen nodig hebben om het project ter discussie te stellen, aanvullend onderzoek te doen en samen te werken met lokale partijen en groepen die zich verzetten tegen nieuwe (offshore)projecten. “Voor ons is de opkomst van de offshore-industrie nieuw, maar in veel landen – Brazilië, Mozambique, Nigeria – hebben groepen al heel lang ervaring met dergelijke projecten. Het uitwisselen van kennis en ervaringen is erg belangrijk.” Hij hoopt dat Europese organisaties druk gaan uitoefenen op de bedrijven. “Zij moeten die bedrijven dwingen hun activiteiten in lijn te brengen met het Klimaatakkoord van Parijs, en een rem zetten op nieuwe fossiele projecten.”

Uitstel

Ondertussen is het eerste uitstel een feit. In maart 2022 werd het seismisch onderzoek door de rechter opgeschort vanwege gebrekkige naleving van informatie- en participatienormen bij de publieksconsultatie, het ontbreken van overleg met de lokale overheid van Mar del Plata én tekortkomingen in de milieueffectenstudie van het bedrijf. Quilaqueo voegt toe: “De schorsing van Equinor, Shell en YPF vormt een belangrijk precedent.” OPSur en partners hebben tijd gewonnen om de discussie verder aan te zwengelen.