Houtpellets duurzaam?

België, Nederland en Engeland zijn wereldwijd de enige landen die met houtpellets exclusief energie opwekken, hierbij gaat minstens 65 procent van de energie verloren.

Houtpellets, samengeperste korrels van houtafval, zijn in trek. Het verbruik in Europa steeg van 3,8 miljoen ton in 2005 naar 9,8 miljoen ton in 2010. België en Nederland namen daarvan samen 2,7 miljoen ton voor hun rekening. Niet dat wij zoveel pelletkachels kopen. De meeste houtpellets komen in elektriciteitscentrales terecht, als vervanging van steenkool, met als doel de uitstoot van CO2 te beperken. Maar terwijl een pelletkachel voordelig is vanuit dat oogpunt, is dat voor elektriciteitscentrales minder evident. De kans dat zo’n centrale meer CO2 uitstoot dan een steenkoolcentrale, is reëel.

Pelletkachels zijn verwarmingstoestellen die samengeperst zaagsel als brandstof gebruiken. De toestellen zijn handiger, zuiniger en minder vervuilend dan houtkachels. De operationele energiekosten liggen weliswaar hoger, omdat een pelletkachel elektriciteit nodig heeft om te kunnen werken, en omdat de pellets een bewerking moeten ondergaan. Maar die energiekosten bedragen minder dan tien procent van de energie-opbrengst.

In Noord-Europa worden industriële pellets voornamelijk ingezet voor districtsverwarming, of in gecombineerde energiecentrales die zowel warmte als elektriciteit leveren. Deze centrales hebben een efficiëntie van ongeveer 90 procent, vergelijkbaar met die van een pelletkachel. Behalve in België en Nederland. Hier wordt exclusief voor elektriciteitsproductie gekozen, een proces dat maximaal 35 procent efficiënt is. Minstens 65 procent van de energie gaat dus verloren. België, Nederland en Engeland zijn wereldwijd de enige landen die deze inefficiënte techniek toepassen. Samen hadden ze in 2010 daarvoor 6,4 miljoen ton pellets nodig, de helft van de wereldproductie.

Veel van die pellets komen uit de VS en Canada. Dat introduceert energieverbruik voor transport, maar erger is dat ze daar gemaakt worden uit levende bossen. Pellets hebben zuiver hout als grondstof nodig, en het aanbod van zaagsel is nu eenmaal beperkt. Zo gaat de efficiëntie van het proces helemaal de dieperik in. Niet alleen wordt er opnieuw extra energieverbruik geïntroduceerd, het wordt ook onzeker of de ‘koolstofschuld’ ooit wordt terugbetaald.

Het zal decennia duren alvorens een gelijke hoeveelheid CO2 wordt opgenomen door nieuw bos. Volgens een recente studie bedraagt de koolstofschuld van houtpellets uit Canadese bossen maar liefst 38 jaar. Dat betekent dat de Belgische en Nederlandse elektriciteitscentrales de eerste 38 jaar van hun bestaan geen CO2-besparing zullen opleveren. Integendeel, ze zullen ondertussen de CO2-uitstoot opdrijven omdat de verbranding van biomassa meer CO2 in de atmosfeer brengt dan de verbranding van steenkool. Bovendien is het niet gegarandeerd dat het Canadese bos de komende 38 jaar kan recupereren. Gebeurt dat niet, dan blijft de CO2-balans ook na 38 jaar negatief.