Waar moet je banger voor zijn, bommen of bacteriën? De steeds bredere strijd tegen terrorisme zoekt op de verkeerde plek, en dat kost meer levens dan je denkt.
Het was de zomer van 2008 en we bezochten vrienden in Spanje, die in de buurt van Bilbao wonen in een prachtig dorpje aan de kust. Voor een paar surflessen waren we een weekend neergestreken in Noja, net buiten Baskenland. De laatste dag zaten we op het dakterras van de campingreceptie, met onze gepakte tassen. Plots blies even verderop met een doffe knal een zandkolom de lucht in. Nog een dreun volgde. Op dat strand waar ik net een heel weekend lang honderd keer overheen gehobbeld had met een surfplank, was een bom verstopt in een prullenbak. En nog een in het dorp.
Onze vrienden praatten ons bij – licht geërgerd, uiterst gelaten – over hoe de ETA hun eigen mensen terroriseerden omdat die buiten Baskenland vakantie vierden. In totaal waren er vijf bommen ontploft die dag, onder andere op een golfbaan en bij een pinautomaat; de start, zo schreef het nieuws, van het traditionele zomerterreurseizoen langs de kust… Dat de bommen anoniem gemeld waren en daardoor geen slachtoffers hadden gemaakt, wisten we later pas. Niet dat dat altijd gebeurde. De ETA was in de veertig jaar tot dat moment verantwoordelijk voor achthonderd doden.
Toch begreep ik vlak na de explosies de gelatenheid van mijn lokale vrienden ineens een stuk beter. Met dit soort separatistisch geweld leven mensen in Spanje, Groot Brittannië, Ierland jaar in, jaar uit, en de willekeur van aanslagen had ik nu zelf ondervonden. Voor wie wel op precies de verkeerde plek is, kan het een bloedbad zijn, maar ik had er bijna bovenop moeten zitten om eraan te sterven. Terroristen, zag ik ineens, verkrijgen hun macht niet doordat ze zo veel slachtoffers maken, maar door de resulterende angst om een van die tragische weinigen te zijn die zo onverwacht sterft. Die macht, voelde ik daar ineens, die verdienen ze niet.
Die houding hielp wel toen ik een jaar ging reizen. Om nu elke toeristenplaats te mijden omdat er een club kan ontploffen!? De protesten in Bangkok hebben me vooral in de file doen staan, en in Birma/Myanmar gebeurt om de haverklap iets gruwelijks. Als je pech hebt en/of niet oplet kom je erin terecht. Zeker, wel gevaarlijk, maar ‘terror‘? Nee, ik had weinig zin me te laten wegjagen. Waar ik veel meer last van had, was de dagelijkse dreiging van de dood. Rijdt mijn bus niet in een ravijn? Is mijn taxichauffeur te vertrouwen? Is dit eten veilig, dit water? Armoede was mijn grootste vijand.
Drie dagen na terugkomst lag ik in het ziekenhuis, met een infuus in mijn arm. Hoge koorts, overgeven. Malaria? Nee, een blaasontsteking had mijn nierbekken bereikt. De bacterie bleek voor bijna alle antibiotica ongevoelig. Een zorgelijke situatie. “Die heb je waarschijnlijk in Afrika opgelopen”, zei de arts. Maar dankzij mijn collega’s bij Milieudefensie weet ik dat ook in Nederland antibioticaresistentie een probleem is, door het overmatig gebruik van antibiotica als groeimiddel in de bio-industrie. Het was een onwerkelijk gevoel, dat je – nee, ik – kunt sterven aan zoiets simpels als een blaasontsteking, hier, in dit rijke land.
Pijnlijk vind ik het, daarom, om te zien hoe iets vaags als ‘de strijd tegen terrorisme’ steeds breder wordt gevoerd, maar daarmee steeds vaker activisten raakt die strijden tegen het huidige economische systeem, dat de aarde uitput en drijft op wereldwijde ongelijkheid. Zij strijden juist precies tegen datgene dat levens kost, en bovendien bommenleggers in de hand werkt. Namelijk de voorrang die geld verdienen wereldwijd krijgt boven alles. Boven mensenrechten, klimaat, volksgezondheid. Liever dikke varkens dan antibiotica die levens kan redden. Liever olie, dan een wereld zonder oorlog. Dit trekt langzaam de wereld leeg, hoe veel armoede, honger, klimaatrampen, vluchtelingen en voer voor extremisten dat ook oplevert. Terroristen ontwrichten de maatschappij met bommen, en daarvan weten we allemaal hoe vreselijk dat kan zijn. Maar in onze strijd daartegen vergeten we dat je een maatschappij ook prima kunt ontwrichten met geld. En dat, heb ik zelf gemerkt, kan dodelijker zijn dan je denkt.
Geef een reactie