How to Change the World is een zinderende documentaire vol iconische beelden over de beginjaren van Greenpeace. Die zijn sterk bepaald door de visionaire Canadese journalist Robert Hunter. Dochter/activist Emily Hunter is voor interviews in Amsterdam. Haar belangrijkste boodschap: “Een kleine groep gewone, gedreven mensen kán het verschil maken.”
Een piepjonge Paul Watson (later Sea Shepherd) midden op zee op de rug van een gedode babywalvis, Bob Hunter zelf in een zodiac voor een enorme Japanse walvisjager, Watson en Hunter schouder aan schouder op een ijsvlakte vlak voor een schip wat de dood geknuppelde zeehondjes komt ophalen. De film How to Change the World over de begintijd van Greenpeace kan putten uit ontzettend veel fantastisch beeldmateriaal. Een reconstructie van de eerste confrontatie met een vloot walvisjagers, ergens begin jaren zeventig, kan daardoor opgebouwd worden als een spannende actiescène.
Van twee kanten vanaf het water is gefilmd hoe Robert Hunter, de charismatische leider tegen wil en dank, en een andere dappere held tussen een enorm schip met een dreigende harpoenist op de punt vaart om de kudde potvissen vóór hen te beschermen. Vanaf het schip zelf zijn er foto’s en is er een geluidsopname van iemand die vol spanning registreert wat hij ziet. Daarnaast vertellen de spelers van toen nu en dan geëmotioneerd in een studio wat er toen gebeurde. Als er een harpoen recht over Hunters kop suist en inderdaad een van de potvissen raakt is de grote vraag: hebben we die harpoen in beeld?
Mind bombs
Alles draait namelijk om het creëren van verhalen die zich in de hoofden van het publiek kunnen nestelen. ‘Mind bombs’, noemde Hunter dat. Daarvoor werden alle communicatiemiddelen die er in die tijd ter beschikking stonden ingezet. Hunter was zelf journalist en schreef veel van wat ze meemaakten op. Hoewel hij in 2005 overleed, bekijken we die periode vanuit zijn perspectief, via de stem van een acteur die zijn aantekeningen tot leven brengt. Tegelijkertijd vertellen de verschillende betrokkenen het verhaal.
Emily Hunter, dochter van Robert, is zelf een bekende Canadese milieuactivist en was enkele jaren geleden in Nederland te zien in de realityserie Whale Wars over Sea Shepherd. In How to Change the World zien we dat haar ouders haar op haar negentiende meestuurden met Paul Watson voor haar eerste echte actie. Ook haar moeder Bobbi stond aan de basis van Greenpeace – zij was de eerste vrouw die in een zodiac voor een walvisvaarder voer. We spreken Emily in Nederland, waar ze de film komt promoten.
In hoeverre ben je betrokken geweest bij het maken van deze film?
“Regisseur Jerry Rothwell benaderde mij en mijn moeder met het idee voor de film. Ik heb wat geholpen met de research, een aantal scènes zelf gefilmd en nu help ik mee om de film zoveel mogelijk bekendheid te geven. Maar het is de visie van de regisseur. Ik wil benadrukken dat het verhaal over zoveel meer dan mijn ouders gaat. Het gaat niet over Greenpeace, of over een groep hippies uit de jaren zeventig, maar over hoe een kleine groep gewone, maar toegewijde, gepassioneerde mensen werkelijk de wereld kan veranderen. Ik hoop dat mensen dat meenemen. Dat zie ik ook bij veel jonge mensen gebeuren, die zijn na het zien van de film heel erg geïnspireerd en gedreven om zelf iets te gaan doen en compassie te hebben met de wereld en te geloven in onze eigen capaciteiten om de wereld te verbeteren.”
“De grootste uitdaging waarvoor we staan, naast klimaatverandering, is dat ons dagelijks wordt verteld dat we niet in staat zijn om de wereld om ons heen te veranderen, dat grote bedrijven zoals Shell en andere ‘fossiele’ bedrijven onoverwinnelijk zijn en dat de wereld er sowieso aan gaat. Dit soort brainwashing sust ons in slaap en verandert ons in een consumerende, werkende massa. Maar gewone mensen die er helemaal voor gaan kunnen wel degelijk het verschil maken. De film is hopelijk een ‘mind bomb‘ voor mensen om zelf aan de slag te gaan. Het is echt niet zo magisch, het zit in ons allemaal.”
Na enkele jaren heeft Greenpeace allerlei kleine internationale vestigingen. ‘Laat duizend Greenpeace-kantoren bloeien’ was het motto van je vader. Tegelijk had de Canadese tak schulden en woedde er een machtsstrijd. Op een gegeven moment besloot hij, mede op advies van Allen Ginsberg, terug te treden. Je zei eerder dat het in de film lijkt alsof je vader de strijd opgaf en dat je het daarmee niet eens bent. Maar de film laat in mij ogen juist zien hoe hij als milieujournalist aandacht blijft vragen voor de zaak.
“Dat is waar. Onderdeel van zijn boodschap door weg te gaan bij Greenpeace was: laat de macht die je hebt opgebouwd los en geef het de ruimte om het te laten groeien en iets op zichzelf te laten worden. En Greenpeace is een enorme organisatie geworden. Maar misschien is hij als journalist nog wel effectiever geweest. Dat is de periode die ik bewust heb meegemaakt, ik heb gezien hoe hij mensen direct beïnvloedde, maar ook het beleid in de stad. Hij was een echte leider, een stem. Ik denk dat hij een hele generatie heeft beïnvloed.”
Ongeveer in de periode dat je vader stierf, werd de in milieukringen en door jou persoonlijk verguisde Stephen Harper minister-president toch? In 2005?
“Ja, en er waren toen niet veel mensen zoals mijn vader die zich op televisie en als journalist uitspraken tegen de gevestigde orde en opkwam voor het milieu. Veel mensen vonden het fantastisch om iemand op televisie de waarheid te horen spreken. Hij was vrij uniek, er is niemand nu die zo is als hij.”
Werd je vader dan niet tegengesproken en belachelijk gemaakt?
“Hij heeft verschillende keren doodsbedreigingen gehad en ze zijn ook achter mij aangegaan toen ik een jaar of tien was. Hoe ziek ben je als je een jong meisje gaat bedreigen? Soms kon ik niet naar feesten en toen ik een tiener was heb ik zelfs een tijdje mijn haar zwart moeten verven omdat iemand precies leek te weten wat mijn routine was. We hebben van alles meegemaakt, echt bizar. Er zijn een paar extreme fanatici op de wereld die de status quo willen behouden en als jij die probeert aan te vallen doen ze alles om hun wereldbeeld in stand te houden. Mijn vader heeft heel veel tegenstand gehad in zijn leven. Maar als je weet dat je de waarheid spreekt en je je recht probeert te halen, dan zal je altijd een paar mensen heel boos maken. Tegelijk weet je ook dat je dan op het juiste spoor zit.”
Er zijn verkiezingen in Canada op de dag dat we elkaar spreken en daar hangt nogal veel vanaf. Het kan zijn dat Harper weer herkozen wordt. Is het niet raar om hier in Amsterdam te zijn?
“Absoluut, mijn moeder is actief campagne aan het voeren tegen Harper en ik hou de hele dag het nieuws in de gaten. Maar pas morgenochtend denk ik dat het duidelijk is hoe de toekomst van Canada er gaat uitzien.” De volgende dag blijkt dat Harper heeft verloren en de Liberalen gewonnen. “We proberen onze ‘Bush’ de deur uit te zetten. Het is echt een enorm belangrijk moment voor onze geschiedenis; we hebben een minister-president die enorm veel schade heeft aangericht. De afgelopen tien jaar heeft hij ons land volledig getransformeerd en niet op een positieve manier. We hadden een sterke maakindustrie, en die zijn we kwijt. Inmiddels is Canada een energiesupermacht. Maar nu zijn de olieprijzen laag en loopt onze economie vast. Hij heeft ook vele mensenrechtenschendingen gepleegd, ik geloof echt dat hij daar in de toekomst voor wordt aangeklaagd.”
Leg dat eens uit?
“De Canadese regering heeft verschillende internationale onderhandelingen gesaboteerd. Bijvoorbeeld een paar jaar geleden bij de resolutie van de Verenigde Naties om toegang tot schoon water als mensenrecht te beschouwen.” In Canada is de waterkwaliteit vrij matig, vooral op plekken waar de oorspronkelijke bewoners leven, de First Nations, moeten mensen het water koken voor ze het kunnen gebruiken. “Ook in Kopenhagen en bij andere klimaattoppen was Canada een grote saboteur, zo erg dat zelfs de VS ons niet meer aan tafel uitnodigden. We hebben nauwelijks een klimaatbeleid, er wordt wel beperkt iets gedaan aan het verminderen van de uitstoot maar ondertussen gaan ze wel door met het winnen van teerzand. Het is gestoord. Het model straalt uit dat het niet gelooft in klimaatverandering en wordt geleid door ontkenners.”
Helaas gaat de Harper-regering hoe dan ook naar COP2015, want voor die tijd zal er geen nieuwe regering zijn geïnstalleerd.
“Ja, da’s waar. Maar hij heeft wel veel minder mandaat.”
Ons magazine besteedt in het komende nummer aandacht aan de wereldwijde repressie die ook milieuactivisten ondervinden door verscherpte terrorismewetgeving, onder andere in Canada. Heb jij daar als activist ook last van?
“Die wetgeving is in de ogen van iedereen die betrokken is bij de beweging bedoeld om ons onder controle te houden. We zijn steeds effectiever aan het worden, dus dat willen ze indammen. Je ziet dit overal in de wereld gebeuren: draconische maatregelen bedoelt om zeer effectieve activistische bewegingen onder de duim te houden. Je ziet de afgelopen vijf jaar een toename van sociale bewegingen en nu worden al die wetten opgetuigd. We weten nog niet hoe de wet in Canada precies zal gaan uitpakken, maar het zal vooral mensen afschrikken om zich bij ons aan te sluiten. Steeds meer mensen zijn bang dat ze, puur omdat ze aan een demonstratie meedoen of een flyer uitdelen, op de FBI-lijst terechtkomen of in de gevangenis terechtkomen. Ik regelmatig gesprekken met mensen die bang zijn dat ze opgepakt kunnen worden als ze gaan demonstreren, al is het een vreedzame demo waar iedereen elkaar loopt te omhelzen. Ze zijn zo bang, terwijl we juist nu enorm veel mensen nodig hebben. Dit soort wetten houdt mensen tegen. Daarom is het zo belangrijk om moedig te zijn en gewoon jezelf te laten zien en je niet je macht af te laten nemen.”
In de film zien we dat thuis lange tijd het G-woord niet genoemd mocht worden, nu werk je zelf bij Greenpeace.
“Dat doe ik omdat ik zie dat het een andere kant opgaat en daar wil ik onderdeel van uitmaken. Ze maken het mensen nu meer mogelijk om zelf activist te worden en geven ze de opleiding en de tools. Zo bouwen we een enorme beweging op en ik wil daaraan meedoen. Nu bij Greenpeace, maar later misschien weer op een andere manier. Het gaat mij om dat grotere verhaal.”
Ondertussen werk je aan een korte documentaireserie, Activism 2.0?
“Ja, ik maak portretten van de nieuwe generatie activisten: wat is activisme anno nu. Mijn generatie heeft heel andere waarden, denkt heel anders over activisme en we hebben heel andere technieken tot onze beschikking. Wat mij betreft moeten we op een andere manier naar activisme kijken, we kunnen allemaal meedoen. Het gaat niet alleen om een stel hardcore activisten die zich ergens aan vastketenen en hun leven wagen in een klein bootje.”
Geef een reactie