Volgens de filosoof Roger Scruton is natuur en milieu beschermen conservatief. Een aanbeveling in zijn geval.
Natuur en milieu beschermen is conservatief. Het mag niet gezegd worden in Nederland, maar het is uiteraard wel zo. Bescherming van landschappen, bedreigde planten en dieren, leefgebieden, klimaat, biodiversiteit: zo behoudzuchtig als wat. Doet het er toe? Misschien. Door expliciet van een conservatieve boodschap uit te gaan, zou de milieubeweging wel eens beter aansluiting kunnen vinden bij de leefwereld van veel mensen. Hoe dan ook, volgens de Britse conservatieve filosoof Roger Scruton, uiteraard met geruite tweedjas, levend te midden van de paarden en de kippen in de idyllische countryside, heeft milieubehoud alleen zin als het op een conservatieve leest is geschoeid. Het is de centrale boodschap in zijn onlangs verschenen boek Groene Filosofie – verstandig nadenken over onze planeet.
Milieubescherming vindt zijn fundament in ‘oikofilie’: de volgens Scruton universele liefde en het gevoel voor ons eigen thuis. Hij verwijst naar zijn grote conservatieve voorloper, de achttiende-eeuwse Edmund Burke, die de samenleving zag als een associatie van de doden, de levenden en de ongeborenen. Door respect te tonen voor de doden en onze toekomstige nakomelingen leren we volgens Scruton “onze eigen plaats in de wereld te zien als deel van een doorlopende keten van geven en ontvangen, en te begrijpen dat wij de goede dingen die we erven niet zomaar mogen vermorsen, maar verstandig moeten gebruiken en doorgeven.”
De oikofilie is geworteld in een lokale gemeenschap van betrokken burgers. Actief, maar niet activistisch zoals Greenpeace en Friends of the Earth, want die zijn onvoldoende democratisch gelegitimeerd, vindt Scruton. Veel meer sympathie heeft hij voor bewegingen als Slow Food, Transition Towns, Permacultuur en de biologisch(-dynamische) landbouw, die wél lokaal geworteld zijn. De vrije markt is een onmisbaar regelmechanisme, al moet die worden ingekaderd door zinnige regels, moraal en – heel belangrijk: schoonheid. “De esthetische houding is een van de toevluchtsoorden tegen het consumentisme. (…) Ze werkt preventief tegen het verlangen om te plunderen en is de grootste vriend van het milieu.”
Scrutons boek bevat veel behartenswaardige observaties, niet altijd even toegankelijk geformuleerd en soms berijdt hij rechts-conservatieve stokpaardjes: zo blijkt hij in een bijzin voorstander van kernenergie. Als er nou één energiebron is die onmogelijk lokaal geworteld kan zijn… Vanuit een ‘oikofiele’ houding – niemand wil kankerverwekkend kernafval in zijn eigen achtertuin – waren alle kerncentrales al lang gesloten. Dat zegt wat over het belang van zijn filosofie, maar levert een openstaande vraag op over de precieze praktische invulling daarvan.
Geef een reactie