Dit weekend kwamen antischaliegasactivisten uit Europa en Noord-Afrika bijeen in het Franse dorp Saint Christol-les-Ales, de bakermat van het verzet tegen schaliegas. De weerstand tegen schaliegaswinning in Europa is groot. Maar de strijd is nog lang niet gewonnen.
Saint Christol-les-Ales is het Boxtel van Zuid-Frankrijk. In dit dorp begon het verzet tegen schaliegas. Volgens de geruchten bewaren veel dorpsbewoners nog steeds barricademateriaal en kraaienpoten voor het geval dat de vrachtwagens met boormateriaal en chemicaliën terugkeren. Ondanks het verbod op fracken in Frankrijk.
De burgemeester heeft dit weekend de gemeenschapshal van het dorpje ter beschikking gesteld. Vijftig vertegenwoordigers van antischaliegasgroepen uit alle hoeken en gaten van Europa, en vlak daar buiten, praten elkaar een weekend lang bij. De verhalen uit de enkele plaatsen waar al wordt geboord, zijn verontrustend. Maar even inspirerend zijn de verhalen over het verzet tegen de boringen.
Niet alleen schaliegas
Het gaat daarbij niet alleen over schaliegas. Overal in Europa wordt geboord naar olie en gas dat voorheen onbereikbaar was en alleen tegen hoge kosten, in geld en milieuschade, uit de grond te halen is.
In Schotland gaat het om steenkoolgas, aardgas uit steenkoollagen. Voor de kust van Italië wordt gezocht naar heavy sour crude, olie met een hoog sulphur gehalte. Voor de kust van Spanje veroorzaakt een oud olieveld, dat als gasopslag wordt gebruikt, zware aardbevingen. Net als in Groningen zorgt gewone gaswinning er op verschillende plekken voor aardbevingen.
Daarnaast spelen in landen als Tunesië en de Oekraïne de nasleep van revoluties mee, en in landen als Polen, Italië en Roemenië groteske vormen van corruptie.
Schaliegasvrije gemeenten
Maar bijna overal heeft verzet tegen deze ontwikkelingen projecten ernstig vertraagd. Op heel veel plaatsen zijn er net als in Nederland schaliegasvrije gemeenten, in Spanje, Oekraïne en Engeland bijvoorbeeld. Net zoals in Nederland is dat voornamelijk symbolisch, maar als politiek drukmiddel uitermate effectief.
In Polen houdt een groep boeren al geruime tijd een boorlocatie van Chevron bezet. In Roemenië is een actiekamp in Pungesti afgelopen herfst hardhandig ontruimd door de politie. De boorlocatie van Chevron wordt sindsdien permanent bewaakt door de ME.
In het Engelse Bartonmoss wordt een boorlocatie permanent belegerd door buurtbewoners en activisten. En overal weet een handje vol milieuactivisten – met een chronisch gebrek aan tijd en geld – het de machtige olie- en gaslobby in Brussel en in eigen land opvallend moeilijk te maken met gedegen onderzoek, lobbywerk en activisme. Er heerst daarom een licht optimistische stemming, we hebben de wetenschap en de publiek opinie aan onze zijde.
Moratorium
Op sommige plaatsen is het gelukt om een moratorium of een verbod op fracken te bewerkstelligen. Maar, zo benadrukken de activisten uit die landen, hier zitten wel haken en ogen aan. In Frankrijk is het bijvoorbeeld verboden om met chemicaliën te fracken, maar daarom wordt er hard gezocht naar methoden om zonder die chemicaliën alsnog schaliegas te winnen. En experimenteel fracken is wel toegestaan.
In Duitsland is het op veel plaatsen gelukt om bepaalde gevoelige gebieden als waterwingebieden en beschermde natuur uit te sluiten van winning, en in Schotland word er nagedacht over een verbod op steenkoolgaswinning in een straal van twee kilometer van bebouwing. Maar verklaar je dan de over gebleven gebieden niet vogelvrij?
Schaliegashype
Opvallend is dat er in Europa, naast een handjevol grote oliebedrijven als Shell, Exxon, Chevron en Total, vooral relatief kleine private equity gefinancierde bedrijven investeren in schaliegas of andere onconventionele olie- en gaswinning. Bedrijven als Cuadrilla, 3Leg, San Leon, en Hutton Energy. Daarom zijn er overal zorgen over de mate waarin dit type bedrijven aansprakelijk gesteld kan worden voor de schade van hun activiteiten. In sommige gevallen, zoals bij het ook in Nederland actieve BNK Petroleum, heeft het bedrijf geen eigen personeel en is het niet telefonisch of per email bereikbaar. De indruk is dat al deze bedrijven vooral bezig zijn met het creëren van een schaliegashype en financiële spelletjes spelen met de waarde van reserves die achteraf niet blijken te bestaan.
Schade
Op de plaatsen waar al wel proefboringen zijn gedaan – er wordt nog nergens in Europa op commerciële schaal schaliegas gewonnen – is de schade nu al groot. In Polen is een 16de eeuwse kerk ingestort en zijn er scheuren in huizen en kapot gereden wegen. In Engeland heeft het ook in Nederland actieve Cuadrilla na een door fracken opgewekte aardbeving haastig het boorgat afgedicht en is licht radioactief afvalwater in een kanaal geloosd. Dat afvalwater geeft ook bij de booractiviteiten van Shell in de Oekraïne problemen doordat het wordt opgeslagen in open bassins.
Daarnaast zijn overal verhalen over corruptie, over het achterhouden van informatie of regelrechte intimidatie van tegenstanders. Maar overal ook verhalen van mensen die desondanks stug doorzetten. Zelfs in landen als Tunesië en Marokko.
Handelsverdrag
In Brussel werd tevergeefs gelobbyd voor strengere regelgeving. Dat leek even te lukken, maar de Europese Commissie besloot plots alleen met vrijblijvende aanbevelingen te komen. Ondertussen wordt er in Brussel onderhandeld over een nieuw vrijhandels verdrag met de VS (TIPP) en Canada. Een van de voorstellen aan de onderhandelingstafel zou het mogelijk maken dat oliebedrijven overheden aanklagen en miljoenen euro’s schade claimen als exact dat soort strengere regelgeving hun investeringen in gevaar brengt. En dat is iets dat bijna iedereen in Saint Christol-les-Ales ernstige zorgen baart.
Meer artikelen over schaliegas vind je in het dossier schaliegas
Recente reacties