Lowtech: kun je duurzaam printen?

Laserprinters stoten veel fijnstof uit en gebruiken veel energie. Inkjetprinters duurzamer, maar heel duur. Duurzaam printen, kan dat?

De laserprinter heeft een vaste stek verworven op kantoor en vervangt in toenemende mate de inkjetprinter thuis. Laserprinters die kleuren afdrukken zijn nog steeds duur, maar monochrome modellen zijn interessant voor wie vaak tekst afdrukt. Een laserprinter is goedkoper in gebruik en is sneller dan een inkjetprinter. Helaas zijn de machines slecht voor het milieu en de gezondheid.

Een laserprinter maakt geen gebruik van inkt, maar van ’toner’: plastic gemengd met pigment, dat op het papier wordt gesmolten door een elektrisch verwarmingselement – identiek aan het werkingsprincipe van een kopieermachine. De temperatuur loopt op tot boven 200 graden, met een hoog vermogen als gevolg. Rekening houdend met de snellere afdruktijd ligt het energieverbruik van een laserprinter minstens 10-20 keer hoger dan dat van een inkjetprinter.

Recent onderzoek heeft bovendien aangetoond dat laserprinters veel ultrafijnstof kunnen uitstoten. Een test van 11 laserprinters leverde na tien geprinte pagina’s waarden op die overeenkomen met de vervuiling op een drukke autosnelweg (1,3 miljoen deeltjes per kubieke centimeter). Dat is geen reden tot paniek, want er zijn binnenshuis veel meer bronnen van ultrafijnstof. Bijvoorbeeld koken produceert 100 duizend tot 400 duizend deeltjes per kubieke centimeter, vergelijkbaar met de uitstoot van de meeste laserprinters in de test. Verontrustender is dat de onderzoekers ontdekten dat alle fabrikanten gemanipuleerde nanodeeltjes in hun toners verwerken, waaronder metalen en metaaloxides. Die deeltjes kunnen genetische schade aanrichten in de longen en andere organen.

Wie duurzaam en gezond tekst wil printen, moet terug in de tijd. Voor de komst van laserprinters en inkjetprinters gebruikten we matrixprinters. Het afdrukken gebeurt met metalen pinnetjes die tegen een inktlint slaan. De werking is vergelijkbaar met die van een schrijfmachine, met het verschil dat elk karakter is opgebouwd uit puntjes. Matrixprinters stoten geen ultrafijnstof uit, hebben een laag energieverbruik, zijn even snel als inkjetprinters, en zijn van alle printers het goedkoopst in gebruik. De machines, die nog steeds voor specifieke toepassingen worden gemaakt, kosten minstens 200 tot 300 euro, maar het inktlint kost slechts een paar euro en gaat lang mee.

Hoewel de inkjetprinter in principe ook een duurzaam alternatief kan zijn, is hij erg duur in gebruik: de fabrikanten verkopen de toestellen onder de kostprijs terwijl de inkt duurder is dan champagne. Het belangrijkste nadeel van matrixprinters is dat ze niet geschikt zijn voor het afdrukken van afbeeldingen. Een combinatie van een matrixprinter en inkjetprinter kan een oplossing bieden. Een ander nadeel is de hogere geluidsproductie, wat vroeger werd opgelost door de machines onder een geluidswerende stolp te plaatsen.