Met de heropgerichte organisatie Das&Boom en zijn klokkenluiderssite ‘Blekerleaks’ gaat Jaap Dirkmaat de strijd aan tegen het natuurbeleid, een beetje tegen wil en dank.
Je moet een lastig vindbare Duitse bus nemen vanaf station Nijmegen om bij het kantoorpand te komen waar onder andere de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC) huist. Het centrum, dat zich ook nog eens op de Duivelsberg bevindt, prachtig groen, is ook de plek waar ooit Vereniging Das&Boom huisde. In 2006 was het de eerste natuurbeschermingsorganisatie ooit die wegens succes werd opgeheven, omdat de bescherming van kwetsbare soorten goed geregeld was. Maar het nieuwe natuurbeleid doet dit alles teniet. De korenwolf, die beroemde kleurrijke veldhamster, en allerlei andere kwetsbare soorten zijn opnieuw in gevaar. Dus is Das&Boom terug, ditmaal als stichting.
Jaap Dirkmaat strijdt tegen de natuurbeleidsplannen van dit kabinet. En dat gaat allesbehalve zachtzinnig. Hij noemde staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie al ‘boef’ en ‘leugenaar’, en hij roept ambtenaren, NGO’s en adviesbureas op documenten over het natuurbeleid te lekken via zijn klokkenluiderssite ‘Blekerleaks’. Bovenal wil hij de overheid juridisch dwingen zich aan internationale afspraken te houden.
Op aangetekende brieven van hem en diverse anderen is nog niet gereageerd en Bleker zegt zich geen zorgen te maken. Hij wil met Dirkmaat in debat, mits die zijn woorden terugneemt. Jaap Dirkmaat piekert er niet over: “Het meest cynische van mijn vermeende bondgenoten vind ik dat ze met ‘m gaan praten. Dat zou ik nooit doen, tenzij hij op z’n schreden. Maar dat gebeurt niet. Ik heb deze man geobserveerd en hij is gewoon slecht voor het land. Dit is het slechtste kabinet voor natuur sinds de Tweede Wereldoorlog. Met zo iemand moet je niet gaan praten. Verschillende praatprogramma’s hebben me uitgenodigd om met hem te discussiëren, maar dan moest ik mijn woorden terugnemen. Wil ik best doen, hoor. Maar binnen vijf minuten krijgt ‘ie de volgende kwalificatie naar z’n hoofd, want mensen die de natuur de nek omdraaien, vind ik niet deugen. Daar zijn hele erge woorden op van toepassing wat mij betreft.”
“Je moet het simpel houden”, zegt Dirkmaat. “De natuur is de kurk waar de economie op drijft. Het is het levenselixer. Natuurlijke bronnen zijn de enige bronnen. Dus moet je natuur niet benaderen als een sectoraal belang. Er zijn vier dingen waar je niet op kan bezuinigen: natuur, milieu, ontwikkelingssamenwerking en onderwijs, waar voor mij ook wetenschap onder valt. Want als er geen oplossingen komen voor die negen miljard mensen die er straks gaan zijn, wordt het oorlog. Dat zal deels met techniek moeten, niet dat ik daar echt ik geloof. Maar wij leveren nog geen hagelslagje in, als we daarmee een korenwolf zouden redden.”
Heeft de milieubeweging steken laten vallen?
“Natuur- en milieuorganisaties hebben de natuur een hele slechte dienst bewezen, door het als sectoraal belang te presenteren. Wij zijn ook de enige die ‘Hart voor Natuur’ niet ondertekend hebben, omdat erin staat dat er begrip is voor de bezuinigingen. Dat is fout! Daarmee heb je natuur dus verlaagd tot een van de vele belangen. En GroenLinks heeft, door groen aan links te verbinden, ervoor gezorgd dat natuur een linkse hobby is geworden. Ik heb bij de totstandkoming geprotesteerd tegen de Ecologische Hoofdstructuur. Want de natuur moet zich voortaan gaan legitimeren buiten die EHS. Maar nu die keuze is gemaakt, moet je daar niet op gaan bezuinigen. Ik ga niet ontkennen dat het pijn zal doen als je minder cultuur hebt. Maar op de schaal van richter waarbij de natuur op het spel wordt gezet…”
Gaat het niet gewoon om geld?
“Als dat zo is, verzin dan iets. Eén jaar niet op vakantie, voor het hele volk, uit solidariteit met de aarde! Dat is de toon die ik van een bezielde premier wil horen. En zeker van natuur- en milieuorganisaties. Ik had echt verwacht dat die meer zouden protesteren. Maar het gaat niet om geld, dit is pure rancune. De natuurclubs moeten gewoon kapot. Het ontbreekt aan historisch besef waarom milieuclubs destijds subsidie kregen. Volgens de grondwet moet de overheid dit land leefbaar houden. Dat is jammerlijk mislukt. Toen zijn bezorgde burgers zich gaan verenigen. De overheid heeft hen aan zich gebonden met subsidie. Veel succes, dus, met het terugtrekken ervan, want je krijgt ongeleide projectielen.
Mensen die roepen dat het land ‘op slot’ gaat, omdat zogenaamd overal een hek omheen zou moeten, vergeten dat je natuurgebieden gewoon in kan. Als je negentig procent van het land omploegt, moet er ook wat beschermd zijn. Maar die bange mensen hebben nu de macht. Zij hebben verzonnen dat ze last hebben van ecologische verbindingszones, want daar kan je niet meer bouwen en boeren. Dan zeggen ze dat het te duur is en gaan ze liegen en bedriegen.”
Je hebt het vooral over staatssecretaris Bleker?
“Er is echt iets mís met Bleker. Als zijn ambtenaar waarschuwen: u kunt Europees beboet worden, dan zegt ie: dat zal wel meevallen. Als er een brief uit Europa komt waar dat daadwerkelijk in staat, zegt hij: dat lees ik anders. Als iemand zegt: het is niet toegestaan op natuur te bezuinigen met de economische crisis als aanleiding, dan ontkent hij in alle toonaarden dat dat zo is. Als er een rapport komt dat zegt: u breekt met internationale wet- en regelgeving, dan zegt hij: ik kan doen wat ik wil. De man is… ik wil niet zeggen ‘gek’, maar hij heeft wel een enorme blinde vlek.
Het heeft mij verbijsterd dat hij in de Tweede Kamer met droge ogen kon beweren dat de overheid geen invloed heeft op het uitsterven van soorten, zonder dat er iemand naar de interruptiemicrofoon heeft gegrepen, hem voor rotte vis heeft uitgemaakt en om zijn aftreden heeft geëist. Ik kan zo drie uur lang allerlei soorten opnoemen die er òf alleen maar zijn omdat de overheid van alles heeft gedaan, of er niet meer zijn omdat de overheid niets gedaan heeft. Dan denk ik: als jij, als staatssecretaris met juist de ene taak de natuur te beschermen, de volksvertegenwoordiging zo voorliegt, dan jij moet weg! Dat jij er nog zit is een grof schandaal.”
Is je oproep tot het lekken van stukken via ‘Blekerleaks’ wel legaal?
“Lekken is niet per definitie fout. De heilige taak van een ambtenaar is om de bewindspersoon te behoeden voor een afgang, en het ergste is als hij juridisch tot de orde geroepen wordt. Als je weet dat je bewindspersoon met open ogen in een ravijn loopt, dan behoor je hem te waarschuwen. Als hij herhaaldelijk niet luistert, is er nog één oplossing, en dat is naar buiten treden, hopend dat iemand anders hem stopt voor het zover komt.”
Wat verwacht je te kunnen doen met de gelekte documenten?
“Er werd allang gelekt, natuurlijk. Dit is een expliciete oproep, met de gewenste categorieën erbij, dus moeten we mist optrekken rond wie er gelekt heeft om de bronnen te beschermen. Ja, we krijgen stukken binnen, maar we zeggen er niets over. Anders wordt gelijk in de volgende versie van zo’n rapport, of de volgende notulen van alles aangepast. Om strategisch oorlog te voeren, moet je weten waar ze zitten, hoeveel steun ze hebben, wie het zijn. Waar je onrust kunt stoken. Je moet weten wie er te vertrouwen zijn. Daarom wil ik die notulen. En ik wil weten op basis van welke onwaarheden iets besloten wordt. Hoe goed zijn ze voorbereid als we ze straks juridisch pakken?”
Kun je die stukken niet gewoon krijgen via de Wet Openbaarheid Bestuur?
“Dat proberen we, maar er is totale radiostilte van de kant van de overheid. De overheid moet, behalve als het over staatsveiligheid gaat, transparant zijn, in alles. Maar er wordt zelfs ontkend dat bepaalde commissies bestaan. Terwijl ik weet dat ze bestaan!”
Wat wordt de eerste rechtszaak?
“Dat wordt het beleid rond de korenwolf. Bleker heeft het onderzoek rond de herintroductie stilgezet en er is nog maar voor één jaar geld voor een fokprogramma. Wetenschappelijk onderzoek zegt dat er meer nodig is om de soort in stand te houden. Als hij uitsterft is de boete tot 300 duizend euro per soort, per dag. Onderwijl zijn Duitsland en België ook niet blij, want die zijn van ons fokprogramma afhankelijk. Zonder ons lopen zij ook kans beboet te worden. En die korenwolf is nu precies een diersoort die door boeren gered is, precies waar Bleker zegt zo’n voorstander van te zijn. Maar op brieven van die boeren reageert dit kabinet niet.”
Waarom ben je terwijl je homo bent, lid geworden van de ChristenUnie?
“De media sprong daar op, ja, en daarna veranderde het standpunt van de CU over homosexualiteit. Maar daar ging het mij niet om. Ik vind het christelijke homostandpunt waardeloos, maar het is minder belangrijk. Je moet stemmen op een partij die de grote vraagstukken belangrijk vindt, los van de details. Om te laten zien aan rechts Nederland dat je niet perse links hoeft te stemmen om voor de natuur te stemmen, ben ik, naast van GroenLinks, lid geworden van de CU. Ik ben trouwens ook lid van het CDA, want het vooral het centrum moet groener.”
Je bent gereformeerd opgevoed, maar veel van de politici waar je problemen mee hebt ook. Herken je dingen?
“Nee, want ik geloof niet dat het belangrijk voor ze is. Dat kan niet. Als je echt christelijk denkt offer je jezelf op, voor de zwakkeren, voor de natuur. Dat heb ik ook altijd gedaan, als kind al. Er waren bijvoorbeeld jongens die het leuk vonden kikkers op te blazen met een rietje en ze dan met een honkbalknuppel stuk te slaan. Ik duwde hun brommers zo het water in. Ik ben niet gereformeerd meer, maar die opvoeding blijft de rest van je leven bij je. Zo’n Ger Koopmans van het CDA, religieus? Laat me niet lachen, ik veeg ‘m zo onder tafel. Ik weet niet waar ze mee bezig zijn, maar ze staan mijlenver af van de leer.”
Vind je rentmeesterschap een zinnig begrip?
“Dat begrip is volledig uitgekleed. Kijk, als christen geloof je dat Jezus terugkomt. Dan gaat hij oordelen en de mensen die het hadden kunnen weten worden harder gestraft dan de onwetenden. Als er één groep is die dan had kunnen weten dat je met de aarde, God’s schepping dus, zuinig om moet gaan, dan zijn het christenen. En christendemocratische partijen zijn in het westen doorlopend aan de macht geweest. Dus die zijn de lul straks!”
Je bent zelf bijna kamerlid geweest voor GroenLinks, maar je hebt je teruggetrokken omdat je lager op de lijst kwam dan je wilde. Had je het niet beter wel kunnen doen?
“Dat had niets uitgemaakt in dit kabinet. Ik was ook een van de weinige kamerleden die in het sollicitatiegesprek zei: ik heb er eigenlijk geen zin in. Hoe arrogant ben je als je zegt dat jíj het verschil gaat maken? Maar ik werd gevraagd, en, dat is mijn gereformeerde opvoeding, dan doe je het. Ik zou misschien wel opgebrand zijn. Kamerlid is het op één na zwaarste beroep, na moederschap. Een moeder is verantwoordelijk voor ander leven, een kamerlid moet beslissen wat goed is voor het hele land, nu en in de toekomst. Bovendien, als ik daar had gezeten, had ik dit niet kunnen doen.”
Ben je weer terug in je element, met Das&Boom?
“Dat vind ik zo vervelend! Als mensen roepen ‘nou, je staat wel weer lekker in de belangstelling’. Het is net zo goed eng en stressvol. Ik ben ook mantelzorger, dus ik zou graag meer tijd voor m’n privéleven hebben. Dat staat allemaal onder druk. Je verloochent je leven als je het niet doet, maar natuurlijk hoop je uit persoonlijk belang dat je er een keertje buiten blijft, want, al word ik gelukkig ook op handen gedragen, je wordt net zo goed gehaat.
In de tijd van Volkert van der G. ben ik zelfs bedreigd. Niet dat ik hem kende, maar ik bleek, op hem na, gezien te worden als een van de radicaalste milieumensen. Wat natuurlijk helemaal niet zo is. Ik voer juridische procedures, daar is niets radicaals aan, ik maak gewoon gebruik van mijn democratisch recht.
Collegaorganisaties zeiden: ‘Moet jij dat nu per sé doen met Das&Boom?’ Ja, behalve als jullie alternatieven hebben, is deze organisatie met deze doelstellingen het enige vehikel waarmee dit kan. En dan ben ik maar de kop van jut. Zo lang als je leeft sta je in dienst van een hoger doel. Ik kan door heel Nederland reizen en overal plekken zien waar dankzij mijn inzet bij diverse organisaties iets bewaard is gebleven, waar een diersoort er nog is, een landschap nog mooi gebleven is.”
Geef een reactie