Biobrandstof uit voedsel is een doodlopende weg

Op 15 december spreekt de Tweede Kamer zich uit over een wetsvoorstel waarin het Nederlandse biobrandstoffenbeleid tot 2030 wordt vastgelegd. Dit is dan ook dé kans om een einde te maken aan voedsel in de tank. Hoewel de belangrijkste adviesraad van het land, de Sociaal-Economische Raad (SER), biobrandstof uit voedsel ongewenst vindt, is het kabinet van plan er mee door te gaan.

Dat rijden op fossiele brandstof niet goed is voor het klimaat, is de meeste mensen wel bekend. Wat als we met z’n allen gaan rijden op brandstof gemaakt van palmolie, soja, zonnebloem, mais en tarwe? Dat klinkt groen, maar niets is minder waar: biobrandstof uit voedsel is geen oplossing voor de klimaatcrisis, maar het is slecht voor de natuur en draagt bij aan landroof en mensenrechtenschendingen. Ook staat het innovatie in het vervoer in de weg. Biobrandstof uit voedsel is dan ook een doodlopende weg.

Om gewassen voor biobrandstof te telen is veel landbouwgrond nodig. En landbouwgrond is schaars. Biobrandstoffen uit landbouwgewassen verdringen de voedselproductie. Dat leidt tot vernietiging van bossen en andere kostbare natuur. Het Europese biobrandstoffenbeleid ging al ten koste van een stuk regenwoud groter dan Nederland en België samen, blijkt uit onderzoek van de Europese Commissie. Bij ontbossing komt heel veel CO2 vrij. Biobrandstof uit sojaolie is daarom 2 keer zo schadelijk voor het klimaat als fossiele diesel. Biobrandstof uit palmolie is zelfs 3 keer zo schadelijk. De extra uitstoot door het gebruik van biobrandstof uit deze en andere plantaardige oliën in Europa staat gelijk aan de uitstoot van 12 miljoen extra auto’s op de weg. Het middel is dus erger dan de kwaal.

Biobrandstof uit voedsel is ook om andere redenen slecht voor mensen: de vraag naar voedselgewassen voor biobrandstoffen zorgt voor hogere voedselprijzen. In het ergste geval leiden prijsstijgingen tot meer honger in regio’s als Azië en Sub-Sahara Afrika. De uitbreiding van plantages in landen als Indonesië en Liberia gaat gepaard met landroof, conflicten en mensenrechtenschendingen. In deze landen zijn landrechten over het algemeen niet formeel vastgelegd. Mensen gebruiken hun land vaak op basis van gemeenschapsrechten of informele gebruikersovereenkomsten. Vrouwen lopen het grootste risico hun land kwijt te raken, omdat ze het land dat ze bewerken meestal niet bezitten. Lokale voedsellandbouw komt daarmee in gevaar.

Biobrandstof uit voedsel werkt de nodige innovatie tegen. Want wanneer we biobrandstof uit voedsel gebruiken, zetten we minder in op biobrandstoffen uit afval- en reststromen en elektrisch rijden. Een gemiste kans. Nederland heeft daadkrachtig beleid nodig dat fossiele brandstoffen duurder maakt en energiezuinige mobiliteit stimuleert. Een toekomst waarin we minder gebruik maken van brandstofslurpers en reizen met de fiets en het openbaar vervoer aantrekkelijk is.

In het Klimaatakkoord is afgesproken om geen biobrandstof uit palm- en sojaolie meer te gebruiken, maar in het wetsvoorstel dat nu voorligt, sluit het kabinet niet alle biobrandstof uit palmolie uit. Brandstofleveranciers kunnen daardoor nog steeds sojaolie en bijproducten van palmolie bijmengen. Een bijmengverplichting in de luchtvaart, zoals minister van Nieuwenhuizen voorstelt, vormt bovendien een nieuw gevaar.

De SER maakte het onlangs heel duidelijk in zijn biomassa-advies: het gebruik van biobrandstoffen uit voedsel is ongewenst. Het kabinet heeft nu de mogelijkheid om dit te regelen. Wij roepen de Tweede Kamerleden op om aan te sturen op een verbod op biobrandstoffen uit voedsel. Op zijn minst moeten we voorkomen dat de meest problematische biobrandstoffen uit palm- en sojaolie in Nederlandse tanks kunnen belanden. Pas dan slaan we een weg in naar duurzame en eerlijke oplossingen.

Namens Milieudefensie, Natuur & Milieu, ActionAid, Greenpeace, IUCN NL, Oxfam Novib, Both ENDS en WECF.