Global Reporting Initiative, in het kort GRI, is hét raamwerk voor duurzaamheidsrapportages. Maar het rammelt aan alle kanten. Bedrijven doen zich daardoor transparanter en duurzamer voor dan ze zijn. Dat zegt Tim Steinweg van onderzoeksbureau SOMO.
Global Reporting Initiative, in het kort GRI, is hét raamwerk voor duurzaamheidsrapportages. Met behulp van het vrijwillige GRI-raamwerk kan een bedrijf aangeven over welke dingen ze rapporteert en hoe nauwkeurig – van hoe je je werknemers betaalt tot je milieubeleid. Hoe nauwkeuriger en uitgebreider die MVO-rapportages zijn, hoe transparanter het bedrijf is, en hoe controleerbaarder hun duurzaamheidsclaims dus zijn.
Maar er is een probleem, ontdekte onderzoeksbureau SOMO. Een groot probleem. Bedrijven doen zich met behulp van GRI op grote schaal transparanter, en impliciet duurzamer en socialer voor dan ze zijn. En de controle daarop faalt ook nog eens. Er moet transparantiewetgeving komen, zegt Tim Steinweg van SOMO.
Wat hebben jullie precies ontdekt?
“Wij kregen een onderzoeksopdracht van EPSU, de Europese koepelorganisatie voor vakbonden in de publieke dienstensector. De bedoeling was om arbeidsgerelateerde GRI-rapportages in de energiesector te vergelijken. We bekeken daarvoor rapportages van twintig energiebedrijven. In de loop van het onderzoek kwamen we erachter dat de GRI niet betrouwbaar genoeg was om die vergelijking te maken. Op grote schaal ontdekten we fouten. We hebben toen de conclusie van ons onderzoek verschoven.”
Welke fouten ontdekten jullie?
“GRI staat toe dat bedrijven zelf aangeven of ze over een bepaald onderwerp ‘niet’, ‘gedeeltelijk’ of ‘volledig’ hebben gerapporteerd. Wij zagen dat waar bedrijven ‘volledig’ aanvinken, de informatie niet altijd volledig is. Sterker nog, in 60 procent van de gevallen vonden wij dat bedrijven minder transparant zijn dan ze zeggen.”
Is er reden om aan te nemen dat het probleem groter is dan dit?
“Ja. Wij zijn niet de enige die dit vonden. Twee andere studies, van Transparancy International en de universiteit in Wenen, komen tot dezelfde conclusies met zo goed als dezelfde foutpercentages. Zij keken naar andere indicatoren, en de Weense studie bekeek bovendien 130 rapportages. Het lijkt dus een breed probleem met het GRI-raamwerk. Het is waarschijnlijk dat dit net zo goed geldt voor andere indicatoren, zoals rapportages over milieu-indicatoren.”
Wat is de oorzaak van die onregelmatigheden?
“Wij hebben de bedrijven gevraagd hoe zij dit konden verklaren. Soms hadden ze goede redenen, soms niet. Voor zover wij kunnen zien, zijn er drie partijen ‘schuldig’. Allereerst komt een deel door GRI zelf. De omschrijvingen van de indicatoren zijn soms zo vaag dat bedrijven verkeerd begrijpen wat ze aan moeten leveren. Ook wordt er om zulke gedetailleerde of specifieke informatie gevraagd dat die voor een aantal bedrijven nauwelijks te leveren is. Dan is het goed te verklaren dat een bedrijf niet transparant is. Maar dit verklaart niet waarom je jezelf dan toch een ‘volledig’ transparante score geeft, terwijl je weet dat je sommige informatie niet kon aanleveren. Dat probleem ligt toch echt bij het bedrijf zelf. En tot slot zijn er de controlerende instanties, dat zijn auditors als Ernst&Young, PriceWaterhouseCoopers, KPMG. Grote jongens, die de GRI-rapportages checken en deze onregelmatigheden blijkbaar gewoon goedkeuren. Op de vraag waarom ze deze goedkeuren, bleven de auditors erg vaag.
Wat hebben bedrijven eraan om transparanter te lijken?
Op basis van hun ‘applicatieniveau’, zoals dat heet, krijgen ze een score. Hoe hoger die is, hoe beter. Duurzame investeerders baseren zich op deze GRI-scores om aan te geven dat ze in bedrijven investeren die hun MVO-rapportages op orde hebben. We vermoeden dat dat een reden kan zijn om een zo hoog mogelijke score te forceren. Fondsen investeren graag in bedrijven met een A+ score, gecertificeerd, gecontroleerd door auditors.”
Betekent wel netjes volledig rapporteren eigenlijk dat een bedrijf duurzaam is?
“Nee, deze kritiek gaat alleen over transparantie, niet over de inhoud van de aangeleverde informatie en of die wel overeenkomt met de werkelijkheid. Daar zou ook nog een boel mis mee kunnen zijn, maar wij hebben geen onderzoek op basis waarvan we daar iets over kunnen zeggen. Duurzaamheidsrapportages zijn hoe dan ook geschreven vanuit het perspectief van het bedrijf zelf. Met dit rapport willen wij een discussie over GRI en transparantie in algemene zin. Want het is heel moeilijk om erachter te komen of een bedrijf zijn milieubeleid of sociale beleid op orde heeft, als die informatie niet toegankelijk is.”
Zou je dit greenwash noemen?
“Ja, ik denk wel dat dit greenwash is. Bedrijven doen zich transparanter voor dan ze zijn, en komen met zo’n hoge rating voor hun MVO-verslagen duurzamer over dan ze zijn.”
Wordt de score aangepast bij bedrijven die nu gelogen blijken te hebben?
“Dat is aan GRI. Ik weet niet of de gevonden onregelmatigheden voldoende aanleiding zijn om die status opnieuw te beoordelen.”
Waar ligt het probleem precies?
“Wat ontbreekt is controle. GRI zegt dat ze geen capaciteit hebben om te controleren, en dat maatschappelijke instanties dat zouden moeten doen. Maar die hebben die capaciteit meestal ook niet. Wij hebben zelf slechts 20 rapporten op een beperkt aantal selectiecriteria bekeken, en dat was behoorlijk veel werk. Het meest verbazingwekkend vind ik dat 10 van de 11 rapporten met discrepanties zonder enige moeite langs auditors als Ernst&Young of Deloitte komen. Zij hebben nog geen duidelijke verklaring gegeven hoe dit kan gebeuren. Auditbureaus worden betaald door de bedrijven wiens rapporten ze controleren. Dan is het moeilijker om streng te zijn. Ik kan dat niet met zekerheid zeggen, maar het zou zomaar kunnen dat dat een oorzaak is.”
Wat kan de oplossing zijn?
“Wij zijn voor Europese wetgeving op transparantie. Dan kun je transparantie afdwingen en consequenties verbinden aan verkeerd rapporteren. Binnen GRI kan er veel verbeterd worden, maar het grote probleem is uiteindelijk dat het een vrijwillig systeem is. Er zijn dus geen consequenties verbonden aan het niet naleven van de afspraken. We hopen dat ons rapport een flinke dialoog teweeg brengt over hoe de GRI verbeterd kan worden. GRI is hét systeem, iedereen gebruikt het. Er is op dit moment geen alternatief. We zijn geschokt over wat we gevonden hebben.”
Geef een reactie