4 lessen uit de anti-kernenergiebeweging

De klimaatbeweging hoeft het wiel niet uit te vinden, want de anti-kernenergiebeweging ging haar voor. Will Lawrence – medeoprichter van het Amerikaanse Fossil Fuel Divestment Student Network – deelt vier lessen die klimaatorganizers kunnen leren van anti-nucleaire protesten in de Verenigde Staten.

Stel je voor: een gevaarlijke energiesoort – zeg: fossiel – wordt verslagen door een sociale beweging, met behulp van massa organizing, juridische druk en geweldloze directe actie. In slechts dertig jaar verwerft deze beweging de steun van de bevolking en drijft zij bedrijven tot faillissement, terwijl zij laat zien dat de alternatieven economisch rendabeler zijn.

Klinkt dit als een dagdroom over de klimaatbeweging? Toch hebben activisten in de Verenigde Staten (en andere landen) al laten zien hoe je dit doet, in de anti-kernenergiebeweging. Nu we de strijd aanbinden met de fossiele industrie en diens bondgenoten, kunnen we veel leren van die andere David-en-Goliath strijd van nog niet zo lang geleden. Activisten gingen de strijd aan met nutsbedrijven, met banken die profiteerden van nucleaire investeringen: enorme bedrijven als General Electric en de overheid. En ze wonnen.

Gefaalde campagnes, overwinningen voor de beweging

Wat me opviel toen ik de twintig anti-nucleare case studies bekeek in de Global Nonviolent Action Database, was de dynamische interactie tussen campagnestrategie en strategie van de beweging. De beweging slaagde (deels) omdat de organisatoren op beide niveaus begrepen hoe individuele campagnes een momentum creëren voor de gehele beweging.

Van Bodega Bay, Californie in 1962 tot Shoreham, New York in 1976 tot Tulsa, Oklahoma in 1973 en Montague, Massachusetts in 1974: lokale campagnes bevochten de industrie en politici. Ze gebruikten een scala aan tactieken, waaronder teach-ins, theaterstukken, sit-ins, demonstraties en het bezetten van de publieke ruimte. Ze leunden zwaar op trainingen om de overdracht van kennis over de meest effectieve actiemiddelen te versnellen.

De meest prominente Amerikaanse anti-kernenergiecampagnes werden geleid door de Clamshell Alliance in New England en de Abalone Alliance in California. In 1977 organiseerde de Clamshell Alliance een demonstratie van meer dan tweeduizend mensen tegen de Seabrook kerncentrale in Seabrook, New Hampshire. Meer dan 1400 mensen werden gearresteerd voor illegale betreding en dagenlang vastgehouden in buitenposten van de National Guard rond New Hampshire. Ruim 500 van hen weigerden de borgsom te betalen en werden uiteindelijk vrijgelaten – zonder verdere vervolging. Landelijke journalisten kwamen massaal op dit tot dan toe obscure project af, de bewustwording rond de anti-kernenergiebeweging nam een enorme vlucht.

De meeste organizers zijn ermee bekend: zo’n moment waarop een onbekende kwestie plotseling tot de verbeelding van een heleboel mensen gaat spreken. In hun nieuwe boek This is an Uprising noemen Paul en Mark Engler dit een ’trigger event’. Niet elk trigger event leidt tot een blijvende groei van de beweging, maar Seabrook deed dat wel. Dat kwam door het harde werk van de bewegingstrainers dat erop volgde, waarmee zij nieuwe, geïnteresseerde mensen in heel het land met de Clamshell Alliance wisten te bereiken.

Van deze nieuwe allianties was de Abalone Alliantie in Californië het meest prominent. Abalone bereikte een doorbraak in haar strijd tegen de voorgestelde Diablo Canyon kerncentrale met de organisatie in 1978 van meer dan 500 mensen die een arrestatie riskeerden. Een demonstratie met meer dan 23 duizend mensen volgde in 1979.

Ondanks de goede publiciteit en de enorme groei van beide campagnes, wisten zowel Clamshell als Abalone hun lokale doelen niet te halen. De Diablo Canyon kerncentrale werd – na een vertraging – in 1985 uiteindelijk toch in gebruik genomen. In Seabrook werd een van de twee geplande reactoren uiteindelijk toch gebouwd. Ook vandaag wordt op deze plekken nog steeds kernenergie opgewekt. Als je door een nauwe lens kijkt, zou je beide campagnes kunnen beschouwen als een mislukking.

Toch hebben zowel Clamshell als Abalone enorme overwinningen behaald voor de anti-nucleaire beweging als geheel. Ze versterkten de beweging door een opvallend voorbeeld te stellen van massa-organisatie en geweldloze directe actie, waarmee ze groepen in andere regio’s inspireerden. Deze namen toe in aantal en bedienden zich van een geavanceerdere strategie.

Na de massale bezetting van Seabrook in 1977 en de daaropvolgende organizing, is er tientallen jaren lang geen enkele kerncentrale goedgekeurd. Clamshell en Abalone konden hun ‘eigen’ kerncentrales niet tegenhouden, maar hebben enorm bijgedragen aan de algehele overwinning.

Het gaat om de oorlog, niet om de slag

De activisten in Clamshell en Abalone leren ons een les die we nu hard nodig hebben. We moeten een strategie ontwikkelen op lokaal campagneniveau én op bewegingsniveau. Dat is zwaar werk – vooral als we tot over onze oren in een lokale campagne zitten – maar het is nodig. Als de mensen van Clamshell in 1976 hadden gezegd: “Het lijkt erop dat we de Seabrook centrale niet kunnen stoppen,” hadden ze gelijk gehad. Zelfs duizenden arrestaties en langlopende nationale media-aandacht konden Seabrook niet stoppen. Maar als ze hun lokale strijd hadden opgegeven, hadden ze ook de kans gemist om de nationale beweging een impuls te geven.

Een oorlog is meer dan de som van zijn veldslagen. Verloren veldslagen kunnen overwinningen zijn in de algehele oorlog, net zoals succesvolle veldslagen een netto negatief effect kunnen hebben op de bredere strijd. Het doet me denken aan een journalist die tijdens de Vietnamoorlog een Amerikaanse generaal tegenkwam en hem vroeg hoe het met de oorlog stond. De generaal antwoordde: “Het gaat geweldig! We winnen bijna elke slag.” “Gefeliciteerd, meneer,” antwoordde de journalist. “Maar het valt me op dat elke slag dichter bij Saigon is.”

Een recentere metafoor is de confrontatie in 2013 over het schuldenplafond in de Verenigde Staten. Liberale democraten verkneukelden zich over wat zij een Democratische overwinning noemden, maar leken te vergeten dat hun ‘overwinning’ neerkwam op uitgaves die gelijk stonden aan het budgetvoorstel van de Republikein Paul Ryan uit 2012, wat destijds door de Democraten terecht als desastreus werd gezien.

Generaals en politici zouden meer aandacht moeten besteden aan het grotere plaatje – en wij ook.

We moeten onze lokale strijd als onderdeel zien van een grotere strijd. Hieronder een aantal tips die lokale campagnes kunnen helpen bij het steun bieden aan en profiteren van de rest van de beweging.

1 Pak het groots aan

2 Voed jezelf met het momentum van anderen

3 Weet hoe succes eruitziet

4 Nationaal en lokaal is tweerichtingsverkeer

Het hoofddoel voor ogen

Misschien klinkt het allemaal vanzelfsprekend, maar het omgekeerde is waar. Het is moeilijk om het grotere plaatje in je achterhoofd te houden als de lokale strijd zich recht voor je ogen afspeelt, elke dag. Zeker nu de focus van de Amerikaanse klimaatbeweging zich verschuift van Keystone en strijd over internationaal beleid naar een uitbreiding van lokale infrastructurele gevechten, is het tijd voor organizers om zich deze lessen goed in te prenten.

Dit stuk door Will Lawrence verscheen op Waging NonViolence is overgenomen onder de Creative Commons 4.0 International Licence, en vertaald door Annemarie Opmeer.