10x Superfoods. Durf jij ze nog te eten?

Quinoa

Dit ‘wondergraan van het Andesgebergte’ heeft een uitzonderlijk hoog eiwitgehalte en dat maakt het populair.

Voordelen Een uitkomst voor vegetariërs en veganisten. Glutenvrij.

Nadelen Grote impact op het land van herkomst. Ooit was quinoa armeluisvoedsel in Peru en Bolivia. Sinds het in westerse landen als superfood gezien wordt, is de prijs verdrievoudigd. Voor de lokale bevolking is het daarmee onbetaalbaar geworden.

Impact Momenteel kost geïmporteerd junkfood in Peru en Bolivia minder dan een bord quinoa. Dit voorspelt weinig goeds voor de volksgezondheid in die landen. Traditioneel werd quinoa in rotatie met meerdere gewassen geteeld, vaak in combinatie met het houden van alpaca’s en lama’s. De dieren worden nu vervangen door trekkers en er wordt jaarrond één en hetzelfde gewas geproduceerd om aan de vraag te kunnen voldoen. Door deze intensieve teelt ontstaat erosie.

Voedselkilometers 10.530 kilometer (Peru).

Roze Himalayazout

Van roze Himalayazout wordt gezegd dat het helpt je lichaam te ontspannen en je huid te verjongen. Wist je dat het roze is doordat er roestige ijzerdeeltjes inzitten? Het innemen van een dagelijkse dosis ‘sole’, dat is in water opgelost zout, zou uiteenlopende gezondheidsvoordelen hebben: van het verbeteren van de spijsvertering, tot het verhelpen van huidaandoeningen tot het reguleren van de bloeddruk. Het miljoenen jaren oude ‘oerzout’ komt uit de op één na grootste industriële zoutmijn ter wereld, de Khewra zoutmijn in Pakistan, aan de voet van de Himalaya. De zoutlaag is 500 miljoen jaar oud, dat is tien keer zo oud als het Himalayagebergte zelf.

Voordelen Mooie kleur, andere smaak, bevat diverse mineralen.

Nadelen Komt van ver, terwijl er veel lokaal gewonnen zout voorhanden is. In de praktijk krijg je er te weinig van binnen om voordeel te hebben van de extra mineralen. Een niet-hernieuwbare grondstof.

Impact Het mijnen van het zout gaat gepaard met drinkwatervervuiling en verzilting van de bodem. Volgens OneWorld is het handmatig uitbikken van het zout fysiek zwaar werk. In Pakistan bestaat geen minimumloon en het land is berucht vanwege dwang- en kinderarbeid. Frisia zout in Harlingen bijvoorbeeld is een stuk dichterbij en hanteert Nederlandse arbeidswetgeving.

Voedselkilometers 5680 (Pakistan).

Kale

Ofwel: boerenkool. Amerikaanse foodies lopen ermee weg vanwege de hoge gehaltes aan vitaminen en mineralen. Ze stoppen het overal in, van smoothie tot salade.

Voordelen Rijk aan vitaminen, mineralen en vezels. Bevat meer calcium, vitamine B 6 en meer calorieën dan andere koolsoorten.

Nadelen Bevat minder vitamine A dan wortels, minder ijzer, magnesium en fosfor dan spinazie en minder vezels dan spruitjes. Smaken verschillen, maar wij van Down to Earth vinden een boerenkoolsmoothie niet geweldig. Heb je hier ook last van? Niet getreurd, je kunt boerenkool ook in poedervorm of in capsules kopen. Echt waar.

Impact Boerenkool is een milieuvriendelijke groente, het groeit het beste op de koude grond en heeft geen kas nodig. Wel worden er in de gangbare landbouw bestrijdingsmiddelen tegen vliegjes gebruikt. Boerenkool van Nederlandse telers komt soms van Spaanse landbouwgrond. Met de poeders en de pillen gebeurt natuurlijk nog het één en ander na de oogst: van drogen bij lage temperaturen tot vriesdrogen. Met name dat laatste kost veel energie.

Voedselkilometers 0 tot 280 kilometer (Nederland).

Gojibes

Dit gedroogde rode besje komt van een plant uit de nachtschadefamilie, in Nederland ook wel wolfsbes of boksdoorn genoemd. Het wordt veel gebruikt in de Chinese traditionele geneeskunde. Zou een boost zijn voor je weerstand, je immuunsysteem, je bloedsomloop en je libido.

Voordelen Hoog gehalte vitamine C. Lekker in de salade.

Nadelen Gojibesstruiken doen het prima in je moestuin, maar met bessen van eigen teelt moet je wel een beetje oppassen. De rijpingsperiode in Nederland zou te kort zijn, waardoor de bessen een te hoog gehalte solanine (de giftige stof die de nachtschadefamilie kenmerkt) bevatten. Gojibessen uit de winkel bevatten vaak pesticiden. Bewijs dat de ‘happy berries’ gezonder zijn dan een andere fruitsoort is er niet, volgens The Guardian.

Impact Weinig over bekend. Wel blijkt uit een door Foodwatch gepubliceerd NVWA controle-rapport dat er veel verschillende bestrijdingsmiddelen worden gebruikt in de gojibessenteelt.

Voedselkilometers 7.820 kilometer (China).

Avocado

Alles wordt lekkerder met avocado. Nou ja, bijna alles dan. Van soep tot taart, of gewoon met een beetje zout en peper erover en dan uitlepelen. En ook nog boordevol gezonde vetten, vitaminen en mineralen.

Voordelen Vet lekker dus, en gezond.
Nadelen Avocado’s uit sommige teeltgebieden zijn slecht voor het milieu en de bewoners.
Impact Hierover spreken Nederlandse en buitenlandse bronnen elkaar tegen. Duidelijk is dat de impact sterk wisselt per teeltgebied. Avocadobomen slurpen water, dat zorgt in sommige productiegebieden voor problemen. In Mexico wordt er regenwoud voor gekapt. Het is een teelt in monocultuur met gebruik van veel pesticiden. In teeltgebieden in Zuid-Amerika komen relatief veel geboorteafwijkingen en leukemie voor, waarschijnlijk als gevolg van het bestrijdingsmiddelengebruik. Volgens Milieu Centraal zorgt de toegenomen vraag naar avocado’s voor verbetering van arbeidsomstandigheden. Transport gaat per boot. Wil je graag avocado eten? Kies dan avocado’s uit Kenia of Peru. Het liefst biologisch en/of FairTrade gecertificeerd, hoewel ontbossing daarmee niet uitgesloten is.
Voedselkilometers 10.530 kilometer (Peru).

Zeewier

Ook wel ‘het voedsel van de toekomst’, ‘het nieuwe goud’ of ‘de nieuwe eiwitten’ genoemd. Zijn we het mee eens. Maar. Zeewier neemt bijna alles op uit het water waar het in leeft. In schoon zeewater groeit dus schoon zeewier en in vervuild zeewater… je begrijpt het. Veel van de productiesystemen in Azië, waar het grootste deel van ons zeewier vandaan komt, werken in ernstig vervuild water. Van veel wier is de herkomst sowieso niet te herleiden. Ook aan wildpluk van zeewier kleven nadelen: zee-ecosystemen kunnen ernstig ontregeld raken als er ongelimiteerd geoogst wordt. Gelukkig wordt er, ook in Nederland, op duurzame wijze zeewier geteeld. We zeggen het wel vaker, maar ook hier geldt: let bij aankoop op de keurmerken (biologisch, ASC en MSC in het geval van zeewier) en de plaats van herkomst.

Voordelen: Boordevol eiwitten, vitaminen, mineralen en spoorelementen. Het schijnt onder meer bevorderlijk te zijn voor de werking van de schildklier, de bloedsuiker en cholesterolspiegels te reguleren en hart- en vaatziektes tegen te gaan. Te gebruiken als natuurlijke smaakversterker.

nadelen: Zeewier waarvan je zeker weet dat het op duurzame wijze geproduceerd is, is meestal behoorlijk prijzig. Het is nog een beetje zoeken naar wat je er nou precies mee kunt.

Impact De impact van duurzaam gekweekt zeewier is bijzonder laag. In Zeeland bijvoorbeeld wordt zonder toevoegingen van meststoffen of verdelgingsmiddelen aan het water.

Voedselkilometers 0 tot 280 als je kiest voor duurzame, gecertificeerde teelt uit Nederland.

Moringa

De Moringaboom heeft de bijnaam ‘Miracle tree’ en dat is niet voor niets. De bladeren, bloemen en zaden zijn niet alleen eetbaar, ze schijnen ook nog lekker te zijn en bevatten extreem veel vitaminen en mineralen en essentiële vetzuren. De boom komt oorspronkelijk uit India. In landen als Ethiopië en Oeganda wordt de boom ingezet tegen ondervoeding. Er worden medicijnen van gemaakt en de zaden kunnen worden gebruikt bij waterzuivering. Bij ons wordt met name de olie uit de zaden veel gebruikt in cosmetica en de verpoederde bladen voor thee, smoothies en als voedingssupplement.

Voordelen De boom groeit snel en kan goed tegen droogte. De aanplant ervan door lokale, kleine boeren wordt gezien als een manier om effecten van klimaatverandering te ondervangen, omdat de boom lange perioden van droogte kan doorstaan.

Nadelen De bomen kunnen niet tegen vorst. De boom is gevoelig voor plagen, maar veel informatie over de bestrijding daarvan is er niet te vinden.

Impact Een producent geeft telefonisch aan moringapoeder uit India te importeren. Naast transport, is er energie nodig voor het drogen en verpulveren van de bladeren. De bomen leggen CO2 vast.

Voedselkilometers 6355 (India)

Chiazaad

Deze zaadjes krijgen een geleiachtige structuur als je ze in water legt. Daarom zijn ze heel geschikt voor het maken van jelly-fruit-toetjes. Of om te gebruiken als ei-vervanger. En heb je zo`n zaadje wel eens van dichtbij bekeken? Kleine schilderijtjes zijn het.

Voordelen Bevatten veel omega3 vetzuren (8 keer zoveel als zalm), eiwitten, vezels en calcium. Geven een energyboost. Ideaal voor veganisten.

Nadelen De vetzuren zijn minder goed op te nemen in het lichaam dan die uit zalm.

Impact Daar is niet veel over bekend. Volgens The Guardian waarschijnlijk minder impact dan zalm.

Voedselkilometers 9220 kilometer (Mexico).

Rauwe cacaonibs

Cacaonibs zijn gebroken stukjes gedroogde cacaoboon. Cacao is goed voor je hart, bloedvaten en cholesterol. Het helpt bovendien tegen stress. En de onverhitte variant zou bovendien meer antioxidanten bevatten en daarmee gezonder zijn. Reden dus voor sommigen om het dagelijks over je fruitsalade, in yoghurt, smoothies of op een pannenkoek te gebruiken.

Voordelen Bevat mineralen, flavonoïden (antioxidanten), fenylethylamine (de zogenaamde ‘lovedrug’, een stofje dat je ook aanmaakt als je verliefd bent). Geen toegevoegde suikers.

Nadelen Verwacht je chocolade te gaan eten, dan kon de smaak van rauwe cacao je wel eens bitter tegenvallen. Er is geen hard bewijs dat rauwe cacao beter is dan verhitte cacao. Duur.

Impact Voor de cacaoproductie werd tussen 1988 en 2008 zo’n 3 miljoen hectare tropisch bos gekapt in de belangrijkste cacaoproducerende landen. Wereldwijd gezien is de rol van cacaoproductie in ontbossing relatief klein, maar in de cacaoproducerende landen zelf is dit een belangrijke factor. Wil je rauwe cacao eten met een goed geweten? Let op de UTZ, Rainforest Alliance en Fair Trade keurmerken. Hiervan heeft Rainforest Alliance de strengste regels omtrent ontbossing.

Voedselkilometers Varieert van 6.400 kilometer (Ghana) tot 14.200 km (Papua Nieuw Guinea).

Tarwegras

Wel eens een tarwegrasshotje gehad? Voor de smaak hoef je het niet te doen, maar je krijgt er wel een gezonde dosis chlorofyl, vitaminen, mineralen en enzymen mee binnen. Tarwegras is niets anders dan jonge tarweplantjes. Omdat deze niet in z’n geheel te verteren zijn, wordt er met een juicer sap van gemaakt.

Voordelen Tarwegras is gemakkelijk en goedkoop zelf te kweken. Er zijn heuse tarwegraskweeksets voor te koop, maar nodig is dat niet. Voor wie geen zin heeft in gedoe met potgrond, is er ook tarwegraspoeder te koop.

Nadelen Om sap te maken van je eigen kweek heb je een goede juicer nodig – met alle impact van dien. Het smaakt vies.

Impact Kweek je zelf, dan telt met name het stroomverbruik van de juicer. Voor het poeder wordt tarwegras op grotere schaal gekweekt. Volgens een producent ervan is sinds een paar jaar de Europese teelt op gang gekomen en komt biologisch tarwegraspoeder steeds vaker uit landen als Oostenrijk of Duitsland, in plaats van Nieuw Zeeland of China. Het gras wordt direct na de oogst gedroogd in een warmeluchtoven (energie) en daarna getransporteerd.

Voedselkilometers 0 tot 950 (Oostenrijk)