Nog maar kortgeleden laaide de discussie hoog op: brengt klimaatrechtvaardigheid automatisch ook een bepaalde positie in het conflict tussen Israël en Palestina met zich mee? De uitbuiting van de aarde en de uitbuiting van mensen hangen tenslotte met elkaar samen, zoals de geschiedenis van kolonialisme en kapitalisme uitwijst. Is een klimaatdemonstratie niet compleet zonder Palestijnse vlaggen, of sluit je dan potentiële bondgenoten buiten? Is er ruimte voor klimaatactivisten die Israël niet willen laten vallen?
Dit emotionele debat lijkt op slag verstomd, nu Geert Wilders 37 zetels in de Tweede Kamer heeft veroverd. Verzet is geboden tegen de dreigende schending van de rechtsstaat, de vrijheid van godsdienst en internationale relaties. Links sluit de rijen in afkeer en ontsteltenis. Maar het is de vraag of eenheid als antwoord voldoet. Verschillen verdwijnen niet zomaar. Bewijst het succes van Wilders niet vooral hoe moeilijk het is om met die verschillen om te gaan? Wilders bepaalt eerst zelf wie het volk is en zegt vervolgens namens dit zelfbedachte volk te spreken. Een deel van de bevolking valt daarbuiten; voor hen voelt het bestaan plotseling onzeker.
Dus ja: daartegenover moeten we de eenheid en gelijkheid van iedereen in Nederland onderstrepen, zoals Timmermans en Jetten op de uitslagenavond deden. Maar dit kan niet betekenen dat we discussies over politieke keuzes in de milieu- en klimaatbeweging staken. Verschillende posities zullen blijven bestaan omdat klasse, cultuur, kleur en geloof nu eenmaal tot verschillende visies op klimaatrechtvaardigheid leiden. Bovendien: de diversiteit in Nederland zal niet kleiner worden omdat Wilders dat zo graag wil.
Wat rest is de (moeilijke) kunst de eenheid te bewaren zonder de verschillen te ontkennen. En dan helpt het niet om degene die naast je staat op de barricade voor klimaatrechtvaardigheid de maat te nemen. Proberen te begrijpen hoe verschillen tussen mensen in elkaar grijpen en tot verschillende posities leiden wél. Ongelijkheid is geen eenvoudige optelsom; verschillende vormen van discriminatie en privilege beïnvloeden en versterken elkaar. Het verhaal van ieder mens ontstaat op allerlei kruispunten van ervaringen en machtsstructuren. Daarom kunnen we de ander nooit helemaal kennen. Het respect voor dit anders-zijn van de ander vormt het fundament voor een samenleving waar eenheid en verschil met elkaar in balans zijn.
Erica Meijers is theoloog, lid van de redactieraad van Down to Earth magazine en verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit. Ze doet onder meer onderzoek naar racisme en slavernijverleden, en naar voedsel en ecologie.
Geef een reactie