Met een mix van traditionele landbouwtechnieken en moderne permacultuur keren drie broers terug naar Pakistan om daar de voedselcrisis te lijf te gaan.
Rashid Rasul (32) werkte 10 jaar lang als beleggingsbankier in Londen en het Midden-Oosten. Totdat hij er genoeg van kreeg dat zijn leven alleen maar draaide om geld verdienen. Samen met zijn twee broers, eveneens ondernemers in Groot-Brittannië, kocht hij 10 hectare grond in Pakistan, het land waar hij is geboren. Ze begonnen er een biologische boomgaard netbuiten het geboortedorp van hun moeder, Dhok Padhar, op het platteland van de provincie Punjab.
Het is tijd om de zwaar verouderde landbouwsector te moderniseren, vinden de broers. “Pakistan kampt met een feodaal systeem waarin machtige politieke families hun grond verpachten aan landloze boeren. De grootgrondbezitters hebben nauwelijks interesse in nieuwe landbouwtechnieken. Overgebruik van pesticiden heeft de grond uitgeput en veroorzaakt een dreigende voedselcrisis”, stelt Rasul. Voordat ze de lap grond kochten, experimenteerde hij tijdens zijn vakanties in Pakistan al met biologische landbouw in de tuin van zijn grootvader. “Ik geloof in permanente landbouw, waarin de mens en de natuur in harmonie met elkaar samenwerken, en niet tegen elkaar door bijvoorbeeld chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken”, legt hij uit. Tegen het hek van het perceel staan duizenden jonge fruitbomen te wachten om geplant te worden in zijn nieuwe citrusboomgaard. In de komende jaren moet de boomgaard uitgroeien tot een voedselbos met een grote biodiversiteit. Rasul bestudeerde de permacultuur die in de jaren 70 in Australië werd ontwikkeld om monocultuur en verbruik van fossiele brandstoffen tegen te gaan. Ook wil hij op zijn land geen kunstmest die grondwater vervuilt en bodemerosie of verwoestijning veroorzaakt. En hij kiest voor een verantwoord gebruik van irrigatie.
Tegelijkertijd grijpen de broers terug op de ouderwetse landbouwmethoden van hun grootvaders. “Tussen de bomen planten we geurende bloemen en struiken die de insecten aantrekken, zodat ze de citrusbomen met rust laten. Op de geur komen ook bijen af.De bomen lokken straks de vogelsoorten die hier bijna waren verdwenen. De grond wordt bedekt met dode bladeren. Wilde konijnen kunnen straks het onkruid dat toch nog omhoog schiet opeten.” In Pakistan werkt 70 procent van de bevolking in de landbouw en de sector draagt 20 procent bij aan het BNP. Toch bestaat de angst dat het land ooit voedsel moet gaan importeren, omdat de landbouwsector door de verouderde technieken en de uitputting van de grond het tempo waarin de Pakistaanse bevolking groeit niet kan bijbenen. De broers geloven dat hun natuurlijke voedselbos een begin van de oplossing kan zijn.
Begin februari 2021 is de grote dag voor Rashid Rasul en zijn broers aangebroken. Vandaag gaan ze ruim 12.000 bomen in hun nieuwe biologische boomgaard planten. De grond ziet er nu nog aardig kaal uit. De waterleidingen die zijn aangelegd zullen straks de nieuwe bomen van water voorzien.
Er staan stekken van citroen-, sinaasappel- en grapefruitbomen klaar om te planten. De citrusbomen worden afgewisseld met banaan, papaja, avocado en guave. In het voedselbos komen onder meer ook pistache-, amandel-, olijven- en granaatappelbomen. De komende dagen worden ze allemaal in de grond gezet.
Iedere boom heeft zijn eigen druppelaar. Deze vorm van bevloeiing bespaart veel water. Het water gaat direct naar de wortels van de plant en minder water verdwijnt door verdamping.
Rasul heeft Pakistaanse en expat-families uit de hoofdstad Islamabad uitgenodigd om mee te helpen bij het planten van de bomen. Hij wil deze excursies vaker organiseren om stedelingen bewust te maken van het plattelandsleven. Jong en oud mag zijn eigen boom planten. Vooraf legt hij aan het gezelschap uit wat permacultuur is. Hij volgt het ‘Groen Pakistan’-programma van premier Imran Khan, die de bevolking heeft opgeroepen dit jaar 10 miljoen bomen te planten. De meeste gasten bekennen dat dit hun eerste uitstapje is naar het platteland. De moderne Pakistaan met geld houdt zich liever op in Dubai of Londen.
De bladeren van de nieuw geplante bamboe worden straks gebruikt als grondbedekkers, waardoor er minder licht bij de grond komt en onkruid weinig kans maakt. “Het scheelt veel schoffelwerk”, lacht Rasul. Daarnaast houden de bladeren het vocht in de bodem beter vast, wat uitdroging voorkomt, en zetten de micro-organismen de dode bamboeblaadjes om in voedingsstoffen voor de bomen.
Rasul wijst naar de omliggende boerderijen, waar een stinkende dieselpomp de ganse dag water pompt. Via lekkende kanalen van cement gutst het water richting het veld. Rasul ergert zich zichtbaar aan de verkwisting van water. Hele delen van de boomgaard van de buren staan onder. “We zijn in dit deel van de provincie Punjab gezegend met zoveel grondwater. Maar hoe zuidelijker je gaat, hoe minder grondwater. Mijn buren zouden er dusbest wat zuiniger mee kunnen omgaan”, vindt hij.
Bij de ingang van de biologische boomgaard heeft Rasul een groot bassin laten bouwen. Een pomp, aangevoerd op zonne-energie, regelt de aanvoer van water. Grote zonnepanelen staan opgesteld in het nog lege landschap. Via een stelsel van leidingen, slangen en druppelaars vindt de irrigatie plaats.
Harrie van Noort zegt
Hoe is het nu met Rashid Rasul, na de grote overstromingen?
Is het mogelijk een actie voor getroffen fruittelers vanuit Nederland te organiseren?
Ik zou daar graag mijn energie in steken. Ik ben gepensioneerd biologisch fruitbomen kweker en heb veel contacten in de sector.
Vriendelijke groet,
Harrie