En toen was er, 25 jaar na de fair trade koffie van Max Havelaar, klimaatneutrale koffie van Max Havelaar. Het is het eerste fairtradeproduct vanuit het Fairtrade Carbon Partnership (FCP) dat is opgezet door Max Havelaar, ICCO en de Ethiopische fair trade koffie-organisatie OCFCU. Doel is om kleine boeren economisch sterker te maken en ontbossing tegen te gaan. Klimaatverandering en ontbossing zijn van grote invloed op de koffieoogst, want koffie heeft schaduw nodig en is extreem gevoelig voor temperatuurstijging.
Maar wanneer is koffie klimaatneutraal? Als de productie geen impact heeft op het klimaat, vindt Jochum Veerman van Max Havelaar. En dat begint bij de koffieboer. Dertigduizend boeren in Ethiopië krijgen vanuit het FCP-programma een kooktoestel voor hun eigen huishouden dat minder hout gebruikt zodat er minder ontbossing plaatsvindt én het koken schoner wordt omdat er minder rookontwikkeling in huis is. Daarnaast worden er nieuwe bomen aangeplant en worden boeren getraind om effectiever gebruik te maken van landbouwgrond. Zo wordt bos in stand gehouden en dus CO2 gereduceerd. De emissierechten daarvan worden gekocht door koffiebranders in Nederland.
Die koffiebranders hebben op hun beurt de CO2-uitstoot in de hele keten van transport uit Ethiopië tot het branden en het verpakken van de koffie in Nederland én de distributie naar de groothandels berekend aan de hand van een tool die ontwikkeld werd door adviesbureau Ecofys. Zij brengen vervolgens hun eigen uitstoot terug, proberen dat jaarlijks te verbeteren én compenseren de resterende ketenuitstoot met de gekochte emissierechten. Jaarlijks berekenen de koffiebranders opnieuw de uitstoot in de volledige keten, hun eigen reductie en hun compensatie. “En daar willen we echt harde bewijzen van zien”, zegt Maarten Derksen van Fair Climate Fund (onderdeel van ICCO), die de koffiebranders controleert. “Zo komen de emissierechten en de compensatie uit de koffieketen zelf. En daarmee maak je de keten klimaatneutraal”, aldus Veerman.
Maar in deze berekeningen blijft het aandeel van de koffiedrinker – die verantwoordelijk is voor bijna de helft(!) van de CO2-uitstoot in de koffieketen tot en met de consument – buiten beschouwing. Hoezo klimaatneutraal? Veerman nuanceert: “We hebben een klimaatneutraal geproduceerde koffie op de markt gezet. De keten van teelt tot en met de koffiebrander (en niet tot en met de consument) is klimaatneutraal. Ja, het kan neutraler. Dus vragen we de koffiedrinker om zijn eigen CO2-uitstoot te compenseren. Dit project is eigenlijk nooit af. Stap voor stap blijven we verbeteren.”
De klimaatneutraal geproduceerde koffie is uiteraard te koop: eerst op de grootverbruikmarkt en naar verwachting volgend jaar in de supermarkt.
Joris zegt
Ik ben erg benieuwd naar de impact op het klimaat van het zetten van een bakkie koffie.
Ik haal een zak koffie op de fiets.
Ik zet koffie op windenergie, apparaat aan en een minuut wachten op de koffie en dan meteen het apparaat uit.
Ik gooi de prut in de groenbak.
Het kopje gebruik ik minimaal 1 dag voordat ik afwas.
Behoorlijk klimaat neutraal dacht ik. Maar ik een denkfout?