Thomas van Slobbe leest: Arctica door Bernice Notenboom

‘Hoe is het om te schrijven over een onderwerp waar bijna niemand iets om geeft?’, vraagt ze zich af. ‘Iets wat niet aaibaar is, guur en onheilspellend, een plaats waarover zo veel misvattingen en misverstanden bestaan?’

Het gaat over de Noordpool, die koude plek waar minder mensen zijn geweest dan in de ruimte. Bernice Notenboom is daar één van. De Noordpool heeft haar hart gestolen.

‘Mijn geliefd en ijzig Arctica. (…) Ze is mijn schuilplaats, klooster, ivoren toren, grot en geest. Het is waar ik leer fluisteren, waar ik de ondergeschikte ben.’

Haar boek is een persoonlijk relaas, aangevuld met wetenswaardigheden, beschouwingen, historische verslagen en pleidooien. Ze omschrijft het zelf als een biografie, of nee, beter nog, als ‘mijn‘ biografie van de Noordpool.

Het is intiem. Dicht op de huid.

Je houdt je adem in als op een nacht het ijs onder haar tent begint te scheuren, als een kloof snel breder wordt en ze met slee en al nog naar de overkant moet springen. Het leven staat op scherp, daar op de Noordpool. Bij een ijzige wind en temperaturen tot min 40 graden, kan het minste of geringste foutje al fataal zijn.

‘We waren volledig overgeleverd aan de willekeur van de windgoden. Sinds de start van de expeditie hebben we met onze gezichten in de wind gelopen, op de Arctische loopband, terwijl het ijs onder onze ski’s standvastig terugdreef. Als we overdag een record van 20 kilometer skieden, waren we in de ochtend 40 kilometer teruggedreven.’

Ze vreest en huivert en geniet. Ze sjouwt. Ze kijkt. Ze onderzoekt. Ze skiet. Ze eet. Ze slaapt. Ze rilt, en beseft dat ze wellicht de laatste is die dat kan doen.

Want het is afgelopen.

Uit.

Sinds haar expeditie in 2014 zijn er geen langeafstandsexpedities meer naar of van de Noordpool geweest. Het is niet langer mogelijk. Het ijs breekt los. De ijskap smelt.

Notenboom ziet het gebeuren en legt pijnlijk helder vast hoe de Noordpool door klimaatverandering verandert en verdwijnt.

‘We verliezen in een rap tempo onze koeling, met ingrijpende gevolgen voor iedereen op aarde’, schrijft ze. ‘Hoe wij als mensen binnen één generatie de helft van het noordpoolijs respectloos hebben laten verdwijnen, is een harde waarheid die ik keer op keer onder ogen moet zien.’

En dan een hartenkreet: ‘Noordpool, wat ben jij nou zonder ijs?’