Wandelende bossen, smeltende ijsbanen en reuzeninsecten: in Friesland vindt deze zomer Arcadia plaats, een cultuurfestival van honderd dagen. De makers vragen zich af hoe we onze aarde en samenleving achterlaten voor de generaties na ons.
Steeds vaker zijn klimaatverandering en landgebruik onderwerp van kunst, zowel van de beeldende kunst als van theater en muziek. We verlangen naar een wereld waarin de mens in harmonie samenleeft, met zichzelf én de natuur. Hoe krijgen we dat voor elkaar en gaat ons dat nog lukken? De elke drie jaar terugkerende cultuurhonderddaagse Arcadia gaat met voorstellingen, exposities en mienskip – Fries voor gemeenschap, de zelfredzaamheid van kleine Friese dorpen – op vrolijk-activistische toon op onderzoek uit. Zijn wij goede voorouders voor toekomstige generaties?
“Deze tijd vraagt om nieuwe, gezamenlijke perspectieven. Kunstenaars zijn als geen ander in staat om ons nieuwe vergezichten te laten zien en vooral te laten voelen. Van gerenommeerde (inter)nationale en lokale kunstenaars tot de Friese mienskip”, zegt artistiek leider Sjoerd Bootsma van Arcadia.
Tot en met 14 augustus 2022 worden kunstenaars, cultuurmakers en denkers overal in Friesland uitgenodigd om met hun werk vragen te stellen over de uitdagingen van deze tijd, de vormgeving van onze eigen gedroomde wereld en de toekomst van Friesland.
Community art
IIS, ijs dus, is belangrijk voor Friezen. Zodra het vriest, komen de schaatsen uit het vet. IJsbanen, sloten en meren worden bevolkt door goed ingepakte schaatsers, jong en oud. De talloze Friese ijsverenigingen zijn een symbool van verbinding. En tegenwoordig ook een symbool van crisis: de aarde warmt op, het klimaat verandert en de gezellige dorpse ijsbanen blijven steeds vaker groen in de winter. Met het verdwijnen van het ijs, verdwijnen misschien ook wel de tradities. Wat willen we doorgeven aan de volgende generaties? Of, in mooi Fries: hoe kinne wy in goede foarâlder wêze? Deze vragen staan centraal bij alle exposities en voorstellingen van IIS. Soms op een ijsbaan, soms op een andere locatie, maar allemaal gemaakt vanuit de Friese gemeenschap. Door een dorp, wijk, stad of vereniging, samen met één of meerdere kunstenaars.
IIS, tot en met 14 augustus 2022 op meerdere locaties.
Zoet water
In de hal van het Fries Museum groeien eetbare planten in waterbakken. Ze staan op zoet of zout water en krijgen verschillende kleuren licht als voeding. De installatie is onderdeel van een langlopend onderzoek van kunstenaarscollectief de Onkruidenier, dat begon in 2015 onder de naam Sweet – Sweat, wat zich in het Fries vertaalt als Swiet – Swit. Een zoektocht dus naar verbondenheid tussen zoet en zout in ons lichaam én in ons landschap. Wat gebeurt er wanneer wij mensen ons aanpassen aan een veranderend landschap dat steeds natter en zouter wordt? Hoe past een plant zich aan in een zouter wordende omgeving? Welke invloed heeft de kleur van licht op de groei? Swiet-Swit laat je op een andere manier naar het landschap kijken.
Swiet Swit: Zoet en zout in lichaam en landschap door Kunsthuis SYB x Fries Museum, t/m 14 augustus.
No planet B
Met Gaia, een verlichte bol van 7 meter doorsnee, kun je onze planeet bekijken zoals de bemanning van de Apollo 17 haar zag in 1972: vanaf de maan. Die bemanning vertelde later over gevoelens van ontzag voor en diep besef van de onderlinge verbondenheid van al het aardse leven. En daarmee onze gedeelde verantwoordelijkheid om goed voor de aarde en haar klimaat te zorgen. Met Gaia, een rondreizend kunstwerk van de Britse kunstenaar Luke Jerram, wil Arcadia 2022 dit gevoel bij de bezoekers oproepen. Dit is onze enige planeet, hoe geven we haar door? Jerram: “I hope visitors get to see the earth as if from space; an incredibly beautiful and precious place. An ecosystem we urgently need to look after – our only home.”
Gaia, tot en met juli 2022 op zes locaties.
Fries veenweidegebied
Het bekende Friese landschap, met groene weilanden vol koeien, is door de mens gevormd. Ooit waren er in Friesland veel veenweidegebieden, die werden afgegraven voor kostbare turf. Veen speelt een belangrijke rol in de klimaatcrisis, want verspreid over de aarde bevatten de veengebieden twee keer zoveel CO 2 als alle bossen tezamen. Door turfwinning, intensieve landbouw en melkveehouderij droogt het veen in rap tempo uit. Opdrogend veen stoot al het opgeslagen CO 2 weer uit, en ook de biodiversiteit heeft eronder te lijden. Vandaar dat het Fries Museum zich afvraagt: hoe kunnen we het platteland zo gebruiken dat zowel boeren als land en dier floreren? Ontwerper Christien Meindertsma liet zich inspireren door de paludicultuur, een nieuwe vorm van landbouw die werkt met als vanouds natte veenweidegrond, zodat de CO 2 in de bodem blijft. Met eeuwenoude technieken, regionale ambachten en gebruik van landschap probeert Meindertsma een brug te slaan tussen milieubewustzijn en nieuwe kansen voor de boeren. Planten als lisdodde, wilgen en wilde rijst worden herontdekt, gewassen die goed gedijen in natte veenweidegrond. Een alternatieve bron van inkomsten voor landbouwers dus.
Fertile Grounds: Reimagining the Frisian peatlands with Christien Meindertsma is tot 10 april 2023 te zien in het Fries Museum in Leeuwarden.
Insectenparade
Ga op avontuur in de wereld van de insecten. Meer in verbinding met de natuur leven betekent ook: vaker naar buiten gaan. En niet de wereld vanachter een schermpje beleven, zoals kinderen steeds meer doen. Daarom worden er in Park Vijversburg bij Tytsjerk deze zomer ruim twintig metersgrote insecten ingevlogen. Denk aan duizendpoten, vlinders en spinnen (oké, een spin heeft acht poten en is officieel geen insect maar hij mag toch meedoen). Er is een foto-expositie, een levensgroot insectenhotel en een ontdekkingstocht met schatkaart langs de insecten in het park. Je kunt zelf als insect op de foto, springen als een sprinkhaan en fladderen als een lieveheersbeestje.
Giga insecta door Park Vijversburg, Tytsjerk van 3 juli t/m 14 augustus.
Wandelend bos
Honderd dagen lang kleurt steeds opnieuw een ander deel van de Leeuwarder binnenstad groen, dankzij meer dan duizend bomen die door de straten trekken. De bomen, met een hoogte van gemiddeld 6 meter, leggen een route af van in totaal 3,5 kilometer. Het bos geeft de bomen – en daarmee de natuur – een stem. Wat kunnen we leren van bomen en hoe kijkt het bos naar de mensenwereld? En is het niet tijd om het helemaal anders te doen? Bosk is een idee van wijlen Joop Mulder, oprichter van Oerol, en landschapskunstenaar Bruno Doedens. In zijn essay Planet Paradise (2021) pleit Doedens voor het vertellen van nieuwe, verrijkende verhalen, “Want we handelen naar de verhalen waarin we geloven.” De ‘wandelende’ bomen van Bosk vormen zo’n nieuw verhaal.
Bosk, tot en met 14 augustus 2022 in Leeuwarden.
Dit is een selectie uit het programma van Arcadia. Er zijn meerdere voorstellingen, installaties en exposities, zoals de kunsttentoonstelling Paradys in Parklandschap Oranjewoud. Beeldende kunstenaars als Gregor Schneider, Mercedes Azpilicueta en Erik van Lieshout bevragen ons idee van ‘het paradijs’. Arcadia vindt plaats tot en met 14 augustus.
Geef een reactie