Ik heb altijd al het gevoel gehad dat ik me moet voorbereiden op een crisis. Als kind was ik gefascineerd door apocalyptische blockbusters als The Day After Tomorrow en ik spaar al mijn hele leven handige tips “want je weet maar nooit”. Ik dacht dat iedereen dat deed, maar weet nog hoe grappig vrienden het vonden toen ik bekende wat er bij elke nieuwe vriendschap door mijn hoofd gaat. Namelijk: wat doe jij als de pleuris uitbreekt? Wat wordt jouw rol in de revolutie? Kan ik op je rekenen if shit hits the fan?
Dat gevoel groeide recent toen ik Parable of the Sower van Octavia Butler las. Het sciencefictionboek uit 1993 gaat over een 15-jarige in het Californië van de ‘verre toekomst’. Maar al in 2025 teisteren grote branden die staat en slaan honderdduizenden mensen op de vlucht. Op de politiek kan allang niet meer gerekend worden en de armen worden aan hun lot overgelaten. Klinkt bekend?
Het bedrijfsleven en de politiek gaan ons niet redden, we zullen het zelf moeten doen
Butler schetst een wereld waarin klimaatcrisis, sociale ongelijkheid en politieke instabiliteit elkaar versterken. De rijken verschansen zich in ommuurde compounds terwijl de rest van de samenleving vervalt in chaos. De situatie in het boek is extremer, maar de kernvragen zijn actueler dan ooit. Hoe herken je een crisis in opkomst? Wat is echte veiligheid en wat is schijnveiligheid? En vooral: hoe overleef je niet alleen zelf, maar zorg je ook voor je omgeving?
Wat betreft de polycrisis voelt 2024 als een historisch keerpunt. Het was het eerste jaar dat de 1,5-gradengrens van het Parijs akkoord werd overschreden. Meteen zien we de gevolgen. Tegelijkertijd rukken rechtsradicale overheden wereldwijd op, worden demonstratierechten ingeperkt en neemt polarisatie toe, aangewakkerd door social media die steeds meer in handen zijn van miljardairs met dubieuze agenda’s. De herverkiezing van Trump, gesteund door techmagnaten als Zuckerberg en Musk, laat geen ruimte voor twijfel: het bedrijfsleven en de politiek gaan ons niet redden. We zullen het zelf moeten doen.
Een eerste impuls? Je terugtrekken, het nieuws negeren en jezelf beschermen. Prima als basis: dit jaar wil ik een go-bag maken met essentiële benodigdheden, een EHBO-cursus volgen en leren wildplukken. Online worden gretig tips en boeken gedeeld door mensen die zich al veel langer voorbereiden op de instorting van de maatschappij. Maar individueel preppen is niet genoeg. Echte voorbereiding gaat verder dan overleven: het gaat om onze collectieve vrijheid en veiligheid. Die moeten we beschermen, door een tegenmacht op te bouwen. Dat betekent nu al beginnen met het versterken van lokale netwerken: voedsel coöperaties opzetten, reparatiecafés ondersteunen, zorgen dat we onze buren kennen. Om het tij nog te keren, maar ook om hechte netwerken te bouwen voor als het wel misgaat.
Het betekent ook leren organiseren buiten de grote techbedrijven om: weg van WhatsApp en Instagram, eigen communicatiekanalen opzetten, kennis delen over encryptie en privacy. En het betekent elkaar beschermen: het recht op demonstreren verdedigen, solidariteitsnetwerken bouwen, samen nieuwe bewegingen vormen. Dus ik blijf de vraag stellen aan iedereen die ik ontmoet: wat wordt onze rol in de revolutie? Niet omdat ik zeker weet dat het misgaat, maar omdat ik zeker weet dat we elkaar nodig hebben als het zover komt. En misschien nog wel belangrijker: omdat het bouwen aan die netwerken van solidariteit en wederzijdse hulp nu al waardevol is, crisis of niet.
Lena Hartog is organizer, campaigner, trainer en spreker. Zij schreef het boek Wat jou te doen staat voor het klimaat: een actiegids.
Geef een reactie