Platform voor de Noordzee

De Noordzee staat onder druk. Zowel transport, de winning van energie , visserij, natuur en recreatie eisen ruimte en die ruimteclaims conflicteren. Communicatie tussen de sectoren die werkzaam zijn in en om de Noordzee is daarom van belang. Maar dit gaat niet vanzelf. Het gezamenlijk platform Over de Zee van Stichting Water en Media moet samenwerking tussen de verschillende sectoren gaan ondersteunen. 

De Noordzee, opgedeeld in taartpunten tussen de verschillende omringende landen, staat onder druk. Zowel transport, de winning van energie, visserij, natuur en recreatie eisen ruimte en die ruimteclaims conflicteren. Grensoverschrijdend is ook verontreiniging, op verschillende manieren. Microplastics bijvoorbeeld vervuilen in toenemende mate de zeebodem en waterkolom. Door aanhoudende stijging in CO² emissie verzuurd het zeewater, wat kalkhoudende organismen in de problemen brengt. Overleg tussen verschillende gebruikers, nationaal en internationaal, is een must. De intensiefst gebruikte zee ter wereld vereist een gezamenlijke aanpak om te komen tot een zowel ecologisch als economisch duurzaam gebruik ervan.

Communicatie platform Over de Zee

Communicatie tussen de sectoren die werkzaam zijn in en om de Noordzee is echter geen automatisme. Ieder werkt vanuit zijn eigen perspectief en belangen zijn vaak tegenstrijdig. Het gezamenlijk platform ‘Over de Zee‘  van Stichting Water en Media moet samenwerking tussen de verschillende sectoren, beleid, beheer, kennisinstituten en NGO’s gaan ondersteunen.

Down to Earth spreekt Wanda Zevenboom, de voorzitter van de stichting. “De zee is de moeite waard om in de gaten te houden” aldus de bevlogen voorzitter. Ze licht toe: “We gaan niet over het ‘wat’, maar we willen wel blootleggen wat er gaande is. We gaan hoor en wederhoor toepassen, we willen niemand in de wielen rijden maar gaan wel aan het licht brengen wat er speelt. Kan dat niet inhoudelijk dan in ieder geval het proces. We willen wat er speelt laten leven, de burger meenemen. Je komt dan in keukens waarin meekijken niet gewenst is. Dan wordt het interessant. Wanneer blijkt dat de communicatie al goed genoeg is en het platform niet nodig, dan trekken we de stekker eruit. Maar dat zie ik nog niet zo snel gebeuren”.

Vuilnisvat

In het begin van Zevenbooms loopbaan bij Rijkswaterstaat werd de Noordzee gezien als een vuilnisvat, waar oliehoudend boorgruis werd gedumpt en vuil werd verbrand. Langzamerhand veranderde dit en kwam een schone en gezonde zee als doel in zicht. “Samenwerking en buiten je eigen kader kijken is daarbij bittere noodzaak. Verontreinigende stoffen bijvoorbeeld zijn al op land een probleem, in rivieren. Eenmaal in zee is deze vorm van vervuiling niet meer kosten effectief te bestrijden. Daarom moeten we altijd een voorzorgsprincipe hanteren”.

Wasstraat voor schepen

Hoewel vervuiling vanuit rivieren sterk verminderd is, vormen verontreiniging door PCB’s (gebruikt als koelvloeistof), ftalaten (weekmakers in plastics) en nieuwe hormoonverstorende stoffen een probleem. Na een wereldwijd verbod op TBT (chemisch aangroei werend middel) wordt nu koper gebruikt om algen groei tegen te gaan: ook niet zonder gevolgen. Zevenboom is voor een chemicaliën- vrije oplossing: “Het liefst wil je schepen met algen begroeiing op de scheepswanden door een wasstraat laten varen”.

Geen zwabberbeleid

“Het systeem reageert traag op verandering en ook regelgeving loopt achter. Daarbij is wat er voor de Noordzee geregeld is, niet vanzelfsprekend voor andere landen. Voor de Noordzee, die per definitie internationaal is, kun je je geen zwabberbeleid veroorloven, zoals in de afgelopen kabinetten gebeurd is met de Haringvlietsluis, die wel-niet-wel op een kier gezet zou worden” aldus Zevenboom.

Snelle aanpassing

Voorbeelden van snelle veranderingen zijn er ook. Zevenboom vertelt: “Vanaf begin jaren 2000 moet er duurzaam gevist worden en sinds kort mag daarbij ook geen bijvangst meer overboord gezet worden. Dat gaat gevolgen hebben op de meeuwenpopulatie, die zal in een rap tempo achteruitgaan. Is dat erg? Wat mij betreft niet, nee. Het systeem gaat zich aanpassen.”

Over de Noord gaan

“Mijn droom voor de Noordzee? Dat we op tijd in zien dat we iets te beschermen hebben. Ik hoop op het einde van de excessieve CO² emissie. Het verkleinen van de footprint telt, want de mens is in staat om op korte termijn onherstelbare schade toe te brengen. Want wanneer het Poolijs gesmolten is en we scheepvaartroutes gaan verleggen, we ‘over de Noord gaan’, dán zijn de rapen gaar. Dat heeft ver strekkende gevolgen voor transport routes, voor de haven van Rotterdam en dus voor Nederland”, aldus de zichtbaar door het onderwerp geraakte voorzitter van de stichting.

Verbinden

“Het is een gemeenschappelijk communicatie platform, dus ook van de burger”, benadrukt Zevenboom. “We willen alles rond water verbinden, alle informatie over water toegankelijk maken, voor zowel de beheerder, de beleidsmaker, de wetenschapper, de actoren op zee alsook de burger. Er zijn veel verschillende kanalen, die vanuit hun eigen gezichtspunt berichten. Veel informatie, zoals onderzoeksrapporten, verdwijnt uit zicht en wordt nooit gebruikt, omdat het onvindbaar is. Dit kan door het platform voorkomen worden.”