Vroeger was het er druk met toeristen die kwamen skieën. Maar de laatste jaren blijft de sneeuw weg en staat de skilift van Samuel voornamelijk stil. Samuel blijft geloven dat de rampspoed omkeerbaar is – en dat doen we allemaal.
Als jongetje keek Samuel verlangend uit naar de stralend witte bergtop vlakbij La Paz, waar zijn vader de skilift bediende. Later nam hij die taak vol toewijding over. Ook nu nog loopt Samuel bijna dagelijks vijftien kilometer naar zijn gammele, enigszins naar de afgrond overhellende skihut, al wordt die nog slechts door een handjevol toeristen bezocht. Niet lang geleden werd hier het hele jaar door geskied, vertelt hij wie het maar horen wil. Er klinkt weemoed in zijn stem – sinds 2009 blijft de sneeuw, en daarmee de clientèle, grotendeels weg.
Allegorie
Kijkers van de poëtische, puur registrerende documentaire Samuel in the Clouds weten: dit komt allemaal door klimaatverandering. Maar wat moet deze eenvoudige man – ongeletterd blijkt als hij stemt met een duimafdruk in plaats van een handtekening – daarmee? Zelfs de wetenschappers die dit zo overweldigende probleem op ‘zijn’ bergtop onderzoeken kunnen de grootte en urgentie ervan nauwelijks bevatten, geven ze onderling toe. Misschien durven ze het ook niet echt onder ogen te zien.
Als Samuel twee van hen op de man af vraagt of er een oplossing is, laat het antwoord weinig ruimte voor hoop: “Niet echt, we zullen ons aan klimaatverandering moeten aanpassen.” De Belgische regisseur Pieter van Eecke ziet zijn film als een allegorie voor de mensheid die zijn ogen sluit voor de realiteit. En inderdaad, ook al heeft Samuel de gletsjer langzaam zien verdwijnen en blijven de rituelen van zijn gemeenschap om de berggoden om sneeuw te vragen steeds vaker onbeantwoord, toch gelooft hij nog steeds dat de rampspoed omkeerbaar is.
Andere tijden
Kijken naar de vastberaden ontkenning van deze sneeuwblinde man in dit bijna hemelse landschap doet pijn en is tegelijk louterend. Door zijn puurheid (zijn voetafdruk is minimaal) en door de schoonheid van de plek, maar absoluut ook omdat van oorzaken en mogelijke oplossingen niet wordt gerept. De voortrazende, ingewikkelde wereld is ver weg, van vijfduizend meter hoogte kijkt Samuel erop neer. Het gaat even niet om schuld, om argumenten, om nauwelijks te bevatten of controleren feiten. Geen dramatische vertelstem die vertelt wat de kijker moet vinden, nee, die wordt uitgenodigd om gewoon te voelen en de realiteit tot zich door te laten dringen.
Volgens een oude Boliviaanse legende zullen er andere tijden aanbreken als de geest van Samuels berg, “de met sneeuw bedekte grootvader”, het heilige Titicacameer niet meer met water kan voeden. Het lijkt erop dat die andere tijden nu inderdaad zijn aangebroken.
Samuel in the Clouds draait vanaf 4 augustus in de bioscopen.
Recente reacties