Misstanden schaliegasboringen Shell in Patagonië en Oekraïne

Shell boort naar schaliegas in Argentijns Patagonië. In een beschermd natuurgebied, zonder rekening te houden met de plaatselijke bevolking en soms zelfs zonder hun eigen richtlijnen te volgen. Dat blijkt uit een rapport van Milieudefensie en Argentijnse onderzoekers. Ook in Oekraïne lapt Shell de regels aan haar laars.

 

Het rapport Heading south – The dash for unconventional fossil fuels in Argentina werd vanmiddag aangeboden aan Tweede Kamerleden. Milieudefensie roept de Kamerleden op om Shell aan te spreken op het naleven van de OESO-richtlijnen voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.
Ter ondersteuning zijn Argentijnse onderzoekers en vertegenwoordigers uit Oekraïne enkele dagen in Nederland. Zij vragen aandacht voor de misstanden rond schaliegas in hun land en benadrukken dat Shells verzekering dat de winning op een zo verantwoordelijk mogelijke manier gebeurt niet strookt met de werkelijkheid.

Juridisch vacuüm

Hoe is het überhaupt mogelijk dat Argentinië toestaat dat er in een beschermd natuurgebied dat bijzondere diersoorten als pampakatten, roofvogels en lama’s herbergt, wordt geboord? Volgens wetenschapper Diego di Risio van milieuorganisatie Observatorio Petrolero Sur, auteur van het rapport, is er immers nauwelijks bekend wat de effecten van het met veel watergebruik gepaard gaande fracken zijn op de droge steppen van Patagonië.
Het zit zo, legt hij uit: Shell heeft gebruikgemaakt van een juridisch vacuüm rond het natuurpark. Een jaren geleden ingediend uitbreidingsplan is door bureaucratie nooit geratificeerd, en daardoor vallen de boorputten in de ogen van Shell buiten de grenzen.

Giftig

Ondanks de unieke planten en dieren en de lokale gemeenschappen die afhankelijk zijn van hun land en hun geiten, blijkt Shell richtlijnen die de impact op de omgeving zouden moeten beperken niet na te leven. Afval wordt niet goed verwerkt, het grondwater wordt niet goed beschermd, de boorlocaties zelf worden na gebruik niet schoongemaakt en er wordt gebruikgemaakt van open bassins om frackwater en boorvloeistof in op te slaan. Omdat ze niet zijn afgedekt verdampen de giftige stoffen in de bassins en komen zo vrij in de lucht.
Volgens Milieudefensie is Shell van plan giftig frackwater terug te injecteren in de bodem – een techniek die kan leiden tot grondwatervervuiling en aardbevingen. In Nederland is dat niet toegestaan vanwege de grote risico’s voor mens en milieu.

Ecoterroristen

Daarnaast is er een groot gebrek aan transparantie, vertelt Diego di Risio. Milieueffectrapportages zijn bijvoorbeeld alleen verkrijgbaar via een advocaat, wat vaak te duur is.
Verzet, dat er zeker is, is soms succesvol; enkele boorputten zijn tegengehouden, aldus Maria Carolina Garcia. Zij werkt voor de provinciale autoriteit die verantwoordelijk is voor bescherming van het park Acua Mahuida en actief in de lokale actiegroep tegen schaliegas. De repressie van de regering is echter enorm. De beweging wordt antidemocratisch genoemd, een betoger is geraakt door een kogel en de regering heeft activisten ecoterroristen genoemd. Di Risio vol afschuw: “Daarmee refereren ze naar de periode van de ‘verdwijningen’ in ons land”.

Ondemocratisch

Het Argentijnse verhaal en dat van Oekraïne kent veel overeenkomsten. Van democratische besluitvorming, inspraak of zelfs eerlijke informatieverstrekking is geen sprake. Gecompenseerd wordt de lokale bevolking evenmin. De veiligheid van mens en milieu wordt niet zo in acht genomen als wordt beloofd. De situatie in Oekraïne wordt uiteraard bemoeilijkt door de politieke situatie.

Pavlo Khazan, verbonden aan Friends of the Earth Oekraïne, een zusterorganisatie van Milieudefensie, benadrukt dat ondanks de burgeroorlog en de aankomende verkiezingen de onderhandelingen over schaliegas gewoon doorgaan. Politici die voorheen tegenstander waren, zijn inmiddels voorstander. Het is een complexe situatie, waarbij politiek en energiebeleid sterk met elkaar zijn verweven. De voormalige president, Viktor Janoekovitsj, is volgens hem bijvoorbeeld via een bedrijf betrokken bij een schaliegasdeal waar hij dus persoonlijk aan verdient.
Ook Khazan vertelt hoe gemeenschappen buiten spel worden gezet en niet worden betrokken en laat zien dat er open bassins worden gebruikt. “Shell een corporate responsible company? Niet bepaald dus!”

Weinig heil

Valeriy Livchinovski, een Russisch sprekende actievoerder die in de Oekraïense regio woont waar Shell actief is, heeft enorm veel lokale bijeenkomsten gefilmd. Het verzet lijkt hevig en gepassioneerd, maar zonder effect. Er worden bijvoorbeeld (tevergeefs) 65 duizend handtekeningen verzameld voor een moratorium op schaliegas.
Toch blijft Shell volhouden dat de bevolking is geconsulteerd en geen bezwaren heeft. Livchinovski beschrijft gevallen van vervalste papieren en documenten, met als ‘hoogtepunt’ de publieke beraadslaging waarbij de regering ngo’s en verenigingen consulteerde. Uitgenodigd waren niet de voor de handliggende partijen (milieu- en natuurorganisaties, boeren, bewoners) maar allerlei irrelevante groepen als de boksvereniging. Komend weekend zijn er verkiezingen, maar zoals gezegd verwachten beide heren weinig heil van een nieuwe regering.

Het rapport Heading south – The dash for unconventional fossil fuels in Argentina is hier te downloaden.

Verder kijken:
Reportage EenVandaag van 17 mei over misstanden schaliegasboringen door Shell in Patagonië
Reportage Altijd Wat van februari over misstanden bij schaliegasboringen door Shell in Oekraïne

Verder lezen:
Vrijhandelsverdrag TTIP wordt feest voor fracking (van belang bij komende Europese verkiezingen)
Geen Russen geen schaliegas