Down To Earth Magazine

Milieu | Mensen | Meningen

Logo Down To Earth

Zoek op de site

  • Home
  • Onderwerpen
    • Uitgelicht
    • Energie & klimaat
    • Landbouw & voedsel
    • Mobiliteit
    • Bossen
    • Economie
    • Mensenrechten
  • Rubrieken
    • Interview
    • De Activist
    • Opinie
    • Boeken en films
    • Consument
    • Recept
    • Columns
  • Magazines
  • Nieuwsbrief
  • Over ons
Home > Artikel > Liefde voor een cirkelzaag

Liefde voor een cirkelzaag

Dirk Janssen | 8 november 2019 | Reageer

De vrijwilligers van Precious Plastic maken machines waarmee je plastic afval om kunt zetten in bruikbare producten. Machines die je thuis makkelijk zelf na kunt bouwen. Verslaggever Dirk Janssen werkte een hele zomer mee en leerde er te houden van soldeerbouten, shredders en zagen.

 

 

 

 

Woensdagmiddag, hartje zomer, op een parkeerplaats in Eindhoven. Een internationaal gezelschap neemt plaats in een kring om de groepsdynamiek te bespreken. De meeste mensen zitten op de stenen. Ikzelf blijf liever staan. Iedereen wordt uitgenodigd om zijn klachten en frustraties te uiten. Tom, een Amerikaanse vrijwilliger met lang haar, neemt het woord: “We mogen dankbaar zijn dat we met deze machines zulke mooie dingen kunnen maken. Daar verdienen ze liefde en respect voor. Als ik zie dat de metaalcirkelzaag onder de metaalsnippers zit, dan denk ik dat deze machine niet de liefde krijgt die hij verdient. Veeg hem gewoon even schoon als je hem hebt gebruikt.” De anderen in de groep knikken instemmend. Ik ben bang dat dit een hele lange zomer gaat worden.

Ik heb me aangemeld bij Precious Plastic, een club die open source-machines maakt waarmee je plastic afval kunt recyclen. In de loods in Eindhoven werken vrijwilligers aan nieuwe machines en producten. En in ongeveer honderd werkplaatsen over de hele wereld gebruiken mensen hun technologie om plastic afval te verwerken tot nieuwe gebruiksvoorwerpen. Ik ga deze zomer de elektronica van een van de machines een upgrade geven. De shredder ofwel plasticversnipperaar moet een mechanisme krijgen dat voorkomt dat de machine vastloopt en doorbrandt.

Midden in de fabriekshal staan plantenbakken vol tomatenplanten en kruiden. Naast de ingang is een kleine showroom met voorwerpen van omgesmolten plastic. De keuken is veganistisch, in de hal hangt een slackline – een soort spanband waarop je kunt koorddansen – en mensen verplaatsen zich bij voorkeur op zelfgemaakte plastic skateboards. Niemand zegt hoeveel of wanneer je moet werken, maar mensen werken vaak ook op zaterdag of doen acht uur ’s avonds nog een paar tests. Het wisselende team telt ongeveer 45 vrijwilligers. Het is een hechte gemeenschap die samen werkt, eet en woont.

Versie 4

Precious Plastic publiceert zijn ontwerpen in versies, een beetje zoals dat bij software gebruikelijk is. In één keer gooien ze een hele lading vernieuwde machines, producten en infrastructuur online. Ik werk aan versie 4. “Versie 1 was mijn afstudeerproject aan de designacademie”, vertelt initiatiefnemer Dave Hakkens. De enorme loods en alle vrijwilligers waren toen nog toekomstmuziek. “Versie 1 bestond uit hele simpele machines om plastic te recyclen. Ik had ze zo ontworpen dat eigenlijk iedereen ze kon nabouwen. Met de prijs die ik ervoor won, 10.000 euro, huurde ik een werktuigbouwer in die de machines verbeterde.” Dat werd versie 2. Het bleek een schot in de roos, want overal ter wereld gingen mensen met Daves machines aan de haal. In no-time stonden er een stuk of tien mensen op de stoep om versie 3 te realiseren.

Een van die mensen was Jerry de Vos, inmiddels student industrieel productontwerp in Delft. Hij is deze zomer even in Eindhoven voor de vakantie. “Na mijn bachelor moest ik een schakelprogramma doen omdat ik geen wiskunde B in mijn pakket had. Ik had dus een jaar over en heb toen een weekje meegedraaid met versie 3. Daarna heb ik een platenpers ontworpen en gebouwd. Toen was ik een jaar verder.” Jerry vond de machines van Precious Plastic aanvankelijk niets. “Wat je thuis in je garage in elkaar zet, kan nooit concurreren met de industrie. Dat was het enige wat ik zag. Maar het model achter open source is ook heel anders dan de industrie. Het feit dát je die machines in je garage kunt nabouwen, is precies de kracht.”

“Het feit dat je die machines in je garage na kunt bouwen, is precies de kracht” – Jerry de Vos

De vrijwilligers van versie 3 kregen geen vergoeding. Dave wilde dat bij een volgende versie tenminste kost en inwoning beschikbaar zou zijn. En dat is gelukt. In de zomer van 2018 won hij de Famae-award voor initiatieven op het gebied van milieu; een bedrag van 300.000 euro. De gemeente Eindhoven stelde twee fabriekshallen op loopafstand van het station ter beschikking en een woningbouwvereniging had nog tien sloopwoningen over. Nu woont er een klein leger vrijwilligers in Eindhoven dat versie 4 van Precious Plastic vormgeeft.

The cleaning song

Maandagmorgen, vlak na het ontbijt, is er een korte vergadering over wat we die week gaan doen. Leiders van de drie teams (ingenieurs, ondersteuners en ontwerpers) verzamelen doelstellingen die op een groot bord komen te hangen. Het is de bedoeling dat je aan het einde van die week die doelen hebt gehaald. Na de vergadering start The cleaning song”, een vrolijk liedje over opruimen. Iedereen gaat iets in de hal schoonmaken, opruimen of repareren. Dansende mensen die met bezems in de weer zijn of stukken gereedschap op hun plaats leggen, vullen de hal. Na een half uur klinkt een toeter. De hal is schoon en iedereen mag weer verdergaan met zijn eigen werk. Ik sta er wat onwennig tussen.

Precious Plastic lijkt zijn succes vooral te danken aan social media. Eigenlijk zijn alle vrijwilligers ooit begonnen als volgers; van Instagram bijvoorbeeld, zoals de koks Agnes (uit Hongarije) en Kati (uit Colombia). Zij kwamen hier terecht via Pickup Limes. Ik heb geen idee waar het over gaat, tot verbazing van beide koks. “Pickup Limes is een influencer over veganisme. In een van zijn posts vertelde hij dat Precious Plastic op zoek was naar veganistische koks.”

Een blik op die site geeft mij een kijkje in een veganistische wereld waar gezondheid en levensgeluk hand in hand gaan. Waar alles wat je van linzen kunt maken amazing is en waar niemand te lamlendig is om te koken en dan maar een diepvriespizza in de oven schuift. Die positiviteit is wat veel voor mij, maar niet voor de mensen van Precious Plastic. Elke maand gaat er een video online over de voortgang van het project. Je ziet de vrijwilligers ijs eten, hoe de werkplaats overstroomt tijdens een heftige regenbui, wat er op het menu staat en hoe Kati met Mattia is getrouwd. Het hele team reisde voor een week met de Flixbus af naar Pisa om het huwelijk bij te wonen. Alles is even leuk en gezellig, ook als de camera niet aanstaat. Ik ben blij als ik in het weekend thuis even kan bijkomen.

Mediastrategie

De filmpjes zijn behoorlijk populair. “Op de oproep om mee te werken aan versie 4 reageerden 700 mensen in de eerste week,” zegt Dave. “Het was best een klus om die te selecteren.” De selectie gebeurde op basis van skills en de tijd dat vrijwilligers konden blijven. Het zijn voornamelijk twintigers. Sommigen zijn zulke trouwe volgers op social media dat ze bij aankomst iedereen al van naam kennen.

“Er zit niet echt een uitgekiende mediastrategie achter hoor”, zegt Dave. “We kijken wat we nodig hebben en dat doen we dan. Als je wilt discussiëren kom je al snel bij een forum uit. Een elektronische werkomgeving is ook handig, daarom gebruiken we Slack. Maar de landkaart is onze meest productieve tool. Er kwamen vaak mensen uit dezelfde stad vragen wat ze konden doen. Nu brengen we ze via die kaart met elkaar in contact.” De landkaart geeft duizenden potentiële vrijwilligers zicht op elkaars bestaan. Zo zijn ook al die werkplaatsen ontstaan, zodat overal ter wereld de machines van Precious Plastic worden gebruikt.

iPhone-hoesjes

Het doel van versie 4 is om de capaciteit van de bestaande werkplaatsen te vergroten, zodat ze meer plastic afval kunnen verwerken. De shredder krijgt naast mijn veiligheidsmechanisme ook meer vermogen. In een kleine werkplaats versnipper je zo veel afval als je nodig hebt en daarna kan je machine afkoelen. Zodra de werkplaats groter wordt, moet hij continu plastic kunnen versnipperen.

Ook de producten die je met de machines kunt maken, krijgen een update. “In de eerste versie maakten we bijvoorbeeld iPhone-hoesjes”, zegt Dave. “Maar vanuit een aantal ontwikkelingslanden lieten mensen ons weten dat ze daar niet op zaten te wachten. Zij willen bouwmaterialen waarmee ze direct hun leven kunnen verbeteren. En wij willen ook niet alleen maar design-achtige types bereiken, we willen dat gerecycled plastic een materiaal wordt dat in alledaagse voorwerpen zit. Zodat we van die afvalberg afraken.” Nu werken productontwikkelaars aan grotere, meer functionele producten. Zoals een platenpers die plastic platen van 1m2 kan maken en een stopcontact om de bouwsector aan te spreken.

Precious Plastic wil naar een wereld waarin geen nieuw plastic wordt gemaakt en de bestaande hoeveelheid plastic wordt hergebruikt in plaats van gedumpt. Dus heeft versie 4 ook een team dat plantaardig afval droogt, vermaalt en in vormpjes perst als alternatief voor plastic. Op een middag zitten we allemaal te eten van bordjes uit geperste schillen. En nee, de bordjes lossen niet op in de tomatensaus. Maar je kunt ze ook niet afwassen, want als je ze lang genoeg in water legt, vallen ze uit elkaar.

Bèta’s

Te midden van al het positieve hippiegedoe besluit ik een aantal bèta’s aan te spreken, in de hoop dat zij er in meer nuchtere termen over kunnen praten. Erdenesuvd Bat-Erdene bijvoorbeeld, ook wel Suvda genoemd. Zij is chemisch ingenieur uit Mongolië en doet onderzoek naar dampen die vrijkomen bij het omsmelten van plastic. “Het was wel raar dat ik bij mijn sollicitatie een portfolio moest uploaden. Dat is gebruikelijk voor ontwerpers, maar niet voor chemici. Nu vind ik het leuk om te werken met mensen uit andere disciplines. De combinatie van technologie en creativiteit is fijn, ik word hier steeds socialer.” Suvda is enthousiast over versie 4. “Er komt ook een injectiemachine die plastic balken kan maken. In Mongolië houden veel nomaden hun vee binnen omheiningen. Die zijn normaal van hout, maar die verweren vrij snel. Met deze machines zou je die omheiningen van gerecycled plastic kunnen maken.”

Met het vlees dat de nomaden eten heeft Suvda weinig problemen, maar ze is blij dat bij Precious Plastic puur plantaardig wordt gekookt. “In Mongolië hebben we bijna geen grootschalige veehouderij. Die is verspillend en vervuilend. Als je om het milieu geeft, ben je hier veganist.” Ook open source-technologie is volgens Suvda een logisch uitvloeisel van de milieubeweging. “De kern is dat je gelooft in een bepaalde gemeenschappelijkheid die het verdient om beschermd te worden. Als je machines hebt die mensen helpen om minder te verspillen en beter te leven, dan wil je dat die machines zoveel mogelijk beschikbaar zijn.”

Hittegolf

Midden in de zomer trekt een hittegolf over Nederland. De hoogste temperaturen worden gemeten in de regio Eindhoven. En onder het metalen dak van de ongeventileerde hal van Precious Plastic vermoed ik dat ik op de heetste plek van Nederland sta. Ik slaap overdag en ploeter ’s nachts met gecorrodeerde soldeerbouten en slooponderdelen om een regelsysteem voor de shredder te maken. Aan het einde van de tweede nacht sluit ik hem aan. Even gebeurt er niets, dan spetteren er groene vonken uit mijn bouwsel en klappen de zekeringen eruit. Gefrustreerd en verslagen ga ik naar huis.

De volgende dag vraagt Jerry hoe het gaat. “Frustratie, dat is niet goed”, mijmert hij. “Loop maar even mee.” Jerry trekt kasten open en leent links en rechts wat spullen. In een paar uur zet ik met wat ondersteuning mijn schakeling opnieuw en met goede onderdelen in elkaar. Mijn verslagenheid verdwijnt als sneeuw voor de zon en jawel, het veiligheidsmechanisme werkt! Ik heb een krachtstroommachine gebouwd.

Discipline

En dan begrijp ik het opeens. Dit is geen hippiegedoe in een gelikte Instagram-nepwereld, dit is hoe Precious Plastic dingen voor elkaar krijgt. Geen positiviteitsterreur, maar discipline. Mensen mobiliseren met het vertrouwen dat je samen iets gedaan krijgt. En dat vertrouwen draag je samen, door je overwinningen te vieren en niet te accepteren dat het niet lukt. Niet de linzen zijn amazing. Wat ik amazing vind: dat de koks er elke dag weer in slagen om iets lekkers te koken met wat droogwaren en datgene wat lokale boeren aanleveren. Dat Precious Plastic zo toegankelijk is; de techniek én de beweging. Ineens word ik oprecht enthousiast van een schaal perfect geroosterde worteltjes en prei.

Een plastic muur

Het is dit virus van zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen waardoor iedereen met plezier aan versie 4 werkt. Rory Thor-Dickens bijvoorbeeld, een architect uit Schotland. Rory werkte eerder voor All Hands And Hearts, een organisatie die hulpacties organiseert na natuurrampen. “Direct na een aardbeving of overstroming moeten mensen zo snel mogelijk voedsel en onderdak krijgen”, vertelt hij. “Dan is niemand kieskeurig over verpakkingen. Na een week ligt zo’n rampgebied bezaaid met plastic.”

Rory ging op zoek naar manieren om dat afval nuttig in te zetten en kwam bij de machines van Precious Plastic terecht. Met behulp van de filmpjes en bouwinstructies van de website zette hij een injectiemachine en een shredder in elkaar. Helaas bleek het maken van plastic baksteen duurder dan de gebruikelijke baksteenproductie, vanwege de kosten voor het inzamelen en sorteren van plastic af val. Hij bedacht daarop een ander soort plastic baksteen, die je als grote legoblokken in elkaar kunt klikken. “Daarmee bespaar je op cement en bouwtijd”, zegt Rory. “Misschien kunnen we straks wel met een bakstenen muur concurreren.” Terwijl in de hal langzaam een zachtroze muur van plastic blokken verschijnt, begin ik me steeds meer op mijn gemak te voelen. Tijdens ‘The cleaning song’ sta ik met een kwastje het metaalzaagsel van de cirkelzaag af te poetsen.

Zes weken later is er weer een woensdagmiddagsessie. Tom, de man die het eerder al voor de cirkelzaag opnam, neemt het woord. “Is het niet fantastisch dat we allemaal ogen in ons hoofd hebben? Ik vind dat heel bijzonder. Zo bijzonder dat ik zou willen dat we ze allemaal houden. Daarom kunnen we misschien wat consequenter zijn in het dragen van veiligheidsbrillen. Spreek elkaar erop aan als je weer eens iemand zonder bril met de slijptol in de weer ziet. Ogen zijn fijn.”
Ik hou van deze groep. Maar ik ga nog steeds niet op de grond zitten.

Kom op de mailinglijst

Schrijf je in voor de D2E nieuwsbrief

Categorie: Artikel Tags: open source, plastic, recycling Verschenen in: — Down to Earth 55 oktober 2019

Dirk Janssen

Dirk Janssen

  • Alle artikelen van Dirk Janssen op Down To Earth Magazine

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Gerelateerde berichten

Mounir Samuel

Babybultruggen redden van bergen plastic

Columnist Mounir Samuel ontmoette Rommy Schreiber, die de Colombiaanse kusten plasticvrij maakt om bultruggen te redden.
Plastic

Op reis met een plastic bakje

Wietske vraagt zich af of plastic scheiden wel zin heeft, nadat ze van haar buurvrouw heeft gehoord dat er toch niets mee gebeurt. We gaan op onderzoek uit en volgen de reis van het plastic bakje van Wietske.
Artikel, Natuur

“De natuur kan heel goed voor zichzelf zorgen”

Steeds meer mensen pleiten voor het erkennen van rechten van de natuur. In Nederland is er bijvoorbeeld Het Bos dat van Zichzelf is.
Artikel, Lijstje

Inheemse toppers voor in de tuin

Vijftien inheemse planten die het goed doen in tuin, geveltuin of plantenbak.
Ontvang ons magazine

Recente reacties

  • Alexa op Fluweelzachte muren zonder latex
  • Loek Beukman op Protesteren met een smiley
  • Ingrid Staal op Gek van insecten: Paul Beuk
  • Ronaldo op “De tijd van het ecopopulisme is aangebroken”
  • Loek Beukman op “Het probleem ligt bij de machine”
  • Loek Beukman op Kaas zonder koe
  • Ad op “De tijd van het ecopopulisme is aangebroken”

Lees ons papieren magazine

Lees — Down to Earth 56

Contact

Redactieadres:
Nieuwe Looiersstraat 31
1017 VA Amsterdam
Tel: 020-5507433
redactie@downtoearthmagazine.nl

Over ons

  • Over ons
  • Auteurs
  • Word abonnee
  • Disclaimer
  • Privacy en cookies

Volg ons