Doorgaan met ongebreideld consumeren wordt onze ondergang omdat we oplopen tegen de ecologische grenzen van onze planeet, aldus Tim Jackson in Welvaart zonder groei.
Begin september kregen 2 miljoen Nederlanders gezamenlijk zo’n 4 miljard euro aan spaarloon op hun rekening gestort met de bedoeling dit geld zo snel mogelijk te besteden aan een nieuwe i-phone, vaatwasser, auto of zithoek. De economie verkeert immers in zwaar weer en meer consumeren is dé oplossing, zo meende demissionair minister De Jager.
Niet dus, betoogt de Britse hoogleraar duurzaamheid Tim Jackson overtuigend in Welvaart zonder groei. Doorgaan met ongebreideld consumeren wordt onze ondergang omdat we oplopen tegen de ecologische grenzen van onze planeet.
Consumptie oorzaak huidige crisis
Bovendien is het streven naar steeds maar weer nieuwe en meer consumptiegoederen juist een belangrijkste oorzaak van de huidige crises. Sinds de jaren negentig hebben consumenten massaal hun bankrekeningen geplunderd en op krediet geleefd. We kochten er driftig op los en de economie groeide als een tierelier. Totdat eind 2008 de zeepbel uiteenspatte en het slagveld zichtbaar werd. Leeggeroofde banken, schaarste aan grondstoffen, maar broeikasgassen in overvloed.
Nog meer economische groei is daarom volgens Jackson geen realistische optie. Maar, zo waarschuwt hij, onder de huidige omstandigheden is een afname van de economische groei of zelfs krimp dat evenmin. In de westerse wereld leidt dit tot werkloosheid en sociale uitsluiting. In de zuidelijke landen is economische groei nog steeds noodzakelijk om armoede en gebrek de baas te worden.
Hoop en vooruitgang
Wat dan wel? Om een antwoord te vinden op deze vraag moeten we volgens Jackson eerst begrijpen waarom materiële consumptie zo aanlokkelijk is. Uiteraard voorziet consumptie in onze eerste levensbehoeften, en biedt het middelen om ons te ontplooien. Maar er is meer. Middels consumptie laten we zien wie we zijn, het geeft ons een sociale status of zorgt voor schaamte als we ons bepaalde producten niet kunnen veroorloven. Het ontwikkelen en kopen van steeds weer nieuwe producten geeft ons bovendien een gevoel van hoop, van vooruitgang.
Elk alternatief voor de huidige economie zal ook aan ons verlangen naar identiteit, ontplooiing, participatie en vooruitgang moeten voldoen. Jackson heeft zelf geen alternatief model. Zijn boek is vooral een uitnodiging om hier gezamenlijk over na te denken.
Wel geeft hij enkele denkrichtingen aan. Centraal staat dat we moeten breken met het neo-liberale groeimodel dat gebaseerd is op de privatisering van ons leven en onze omgeving. In plaats daarvan moeten we weer leren delen en meer investeren in voor iedereen toegankelijke openbare ruimten en publieke voorzieningen. Alleen zo kunnen we breken met de sociale logica die ons opsluit in een voortdurend verlangen naar meer consumeren.
Geef een reactie