In de bioscoop: Cow

Vier jaar lang werd de Britse melkkoe Luma van extreem dichtbij gevolgd. Dat vond ze af en toe vast bloedirritant – de camera krijgt weleens een duw. Soms voelt het voor de kijker ook behoorlijk ongemakkelijk dat Luma niet met rust wordt gelaten. Bijvoorbeeld als ze recht in de lens kijkt en langdurig blijft loeien. Wat er in haar omgaat is niet duidelijk. Klaagt ze vanwege de aanwezigheid van die camera, loeit ze omdat ze net is bevallen en nu al weer naar de melkrobot wordt gedirigeerd of omdat haar net geboren kalfje bij haar is weggehaald? Alles wat Luma overkomt, wordt in Cow nauwkeurig geobserveerd, als een fly on the wall, dus zonder commentaar. Misschien als een vlieg die hinderlijk rond haar hoofd zoemt. De documentaire begint met de geboorte van haar kalf. Na een heel kortstondig samenzijn worden ze van elkaar gescheiden, zoals dat Luma nog enkele malen zal overkomen. Luma en haar kalf worden niet uitgesproken slecht behandeld. De verzorgers voeren de handelingen routineus en zonder veel drama uit. Er zijn ook momenten in Luma’s leven waarop ze tevreden lijkt. Dat maakt wat ze allemaal moet ondergaan misschien nog wel confronterender. Als de dierenarts komt kijken of Luma goed herstelt van de bevalling blijkt uit de gesprekken met de boer: alles is gericht op de melkproductie en het opnieuw zwanger raken.

Cow is niet bedoeld als pleidooi tegen zuivel, maar zo zullen sommigen het wel opvatten. De gelauwerde speelfilmregisseur Andrea Arnold dwingt de kijker tot zich door te laten dringen wat met deze dieren wordt gedaan. De meedogenloosheid ervan laat zich moeilijk wegredeneren. Er zijn bijvoorbeeld argumenten om het direct scheiden van moeder en kalf te verdedigen; uit onderzoek blijkt dat het meer stress oplevert als je langer wacht. Bovendien beschermt zo’n kalveriglo – een ruimte waarin het kalfje wordt afgezonderd – het kalf tegen ziektekiemen uit de stal. Die argumenten vallen weg als je ziet hoe het pasgeboren kalfje in die functionele, onvriendelijke omgeving stuntelig probeert te drinken uit een op de juiste hoogte bevestigde fles. Het is pijnlijk om te zien. Zeker als je de zwart-witbeelden kent uit het Harlow-onderzoek naar de hechting bij resusaapjes. Een angstig aapje alleen in een kooi drinkt melk bij een ‘moederfiguur’ van ijzerdraad bedekt met zachte stof, met daaraan een flesje. Dat trillende beestje dat bescherming zoekt bij een simpele pop is een beeld om rillingen van te krijgen. Maar zelfs zo’n pop heeft het kalfje niet.

Cow is vanaf 6 oktober te zien in de bioscopen.