“Het pulskoronderzoek – en dus de visserij – moet door kunnen gaan”

Nederlandse vissers claimen dat de pulskor selectiever is. Niet alleen worden er minder krabben, zeesterren en schelpdieren meegevangen, maar er zou ook minder bijvangst van andere bodemvissen zijn. De gevangen vis heeft bovendien minder verwondingen, omdat er minder materiaal van de bodem in het net terechtkomt. Ook kost vissen met de pulskor veel minder brandstof.

De Fransen zijn het niet eens met dit positieve beeld. Zowel Franse vissers als een Franse ngo voor duurzame visserij, Bloom, zijn ervan overtuigd dat de elektriciteit schadelijk is. Nieuwsmedia als de NOS, Volkskrant, Trouw en NRC berichtten bovendien uitgebreid over de twijfelachtige manier waarop Nederland vergunningen kreeg.

Is de pulskor nu duurzamer of niet? We spreken met Christien Absil, directeur van de Good Fish Foundation.

Wat is er precies aan de hand?
“Vissen met elektriciteit is in principe verboden in Europa. De pulskor is alleen toegestaan met ontheffing ten behoeve van onderzoek. De Nederlandse platvisvloot vist, met ontheffing, sinds een aantal jaar met de pulskor, een Nederlandse uitvinding. De Europese Unie bepaalt momenteel opnieuw met welke technieken gevist mag worden, een update van de verordening uit 1998. De Nederlandse overheid deed een aanvraag voor permanente toelating van de pulskorvisserij. Maar dat bleek overmoedig. Het Europese Parlement stemde tegen. Of dat betekent dat er nog een klein aantal boten mag blijven pulsvissen, of geen enkele boot meer, wordt over een aantal maanden duidelijk.”

Waarom was dat overmoedig?
“Officieel mag vijf procent van de vloot een ontheffing krijgen. En de resultaten moeten gebruikt worden voor onderzoek. Destijds, toen ik nog voor Stichting de Noordzee werkte, hebben wij een eerste ontheffingsaanvraag ondersteund. Omdat het brandstofverbruik van de pulskor de helft minder bleek dan van de boomkor, wat enorm scheelde in de kosten, wilde iedereen wel zo’n onderzoeksvergunning. De Nederlandse overheid heeft vervolgens via verschillende constructies veel meer vergunningen weten te regelen. Ondertussen bleven wij maar vragen: waar blijft het onderzoek? Want wij wilden ook weten of de pulskor nu duurzamer is. Dat onderzoek kwam maar heel langzaam op gang. En maar een klein deel van de vergunningen werd werkelijk gebruikt voor het onderzoek.”

Waarom zijn vooral de Fransen zo uitgesproken tegenstander?
“Dit conflict heeft een voorgeschiedenis. De Nederlandse vloot wordt door andere Europese landen met de nek aangekeken, met name de Fransen en Engelsen. De Nederlanders hebben nieuwere technieken, grotere schepen en daarmee – zo blijkt uit alle berichtgeving – stellen ze zich niet altijd even inlevend op. Het contrast met de Franse vloot bijvoorbeeld, die niet zoveel heeft vernieuwd, is groot. Het conflict met Frankrijk begon toen Nederlanders gingen vissen met de flyshoot: modern vistuig voor met name ongequoteerde vis zoals poon en mul. De beste visgronden hiervoor liggen zuidelijker. Voor de Fransen voelde dat alsof Nederlanders in ‘hun gebied’ kwamen, maar officieel is het Europese visserijbeleid gemeenschappelijk. Dan nog kun je je voorstellen dat als je met zo’n groot, efficiënt schip binnen komt zeilen, en de kleine Franse bootjes halen daarna nauwelijks nog wat binnen, je geen vrienden maakt. Die pulskor komt daar nog eens overheen. De quota voor tong, waar dit nu over gaat, liggen met name bij Nederland. Maar niet allemaal. Een deel ligt bij kleine Franse vissers. En die zijn niet blij als er zo’n moderne Nederlandse boot langs is geweest.”

Je kunt Nederlandse vissers toch niet kwalijk nemen dat ze innoveren?
“Nee, maar ze hadden het wel anders kunnen aanpakken. Als je nu nog wilt proberen Europa te overtuigen dat de pulskor een goed idee is, ben je te laat. Je had andere landen een paar jaar geleden hierin mee moeten nemen, en ze niet pas moeten betrekken toen alle Nederlanders al een vergunning hadden. De Fransen kunnen ook rekenen en vragen zich af hoe Nederland zoveel vergunningen kon krijgen. De pulskorvloot wist dat ze dit soort weerstand zouden krijgen. Daar hadden ze zich beter op moeten voorbereiden.”

Zowel de Franse ngo Bloom als Franse vissers zeggen dat de pulskor juist slecht is voor het bodemleven. Is dat zo?
“De Fransen en Engelsen zijn er echt van overtuigd dat dingen veranderd zijn sinds de pulskor langskomt. Er gingen foto’s rond van vissen met bloeduitstortingen en blaren. Uiteindelijk bleek uit onderzoek dat die ook eerder voorkwamen, maar het de vissers nu eerder opvalt. Er kon in elk geval geen verband met de pulskor worden aangetoond. Ook het overige onderzoek van de internationale biologen heeft tot nu toe niet heel duidelijke negatieve effecten van de puls laten zien. De manier waarop de pulskorvisserij wordt weergegeven, alsof vissen geëlektrocuteerd worden, is feitelijk niet juist. Maar de Nederlandse vissers hadden zich veel meer moeten realiseren dat de bewijslast of zo’n controversiële innovatie duurzaam is, bij jezelf ligt. Dan moet je dus ook laten zien hoe je vist, bijvoorbeeld door middel van camera’s.”

Wordt er nu wel onderzoek gedaan?
“Eindelijk, ja. De discussie die wij nu voeren is: doet men wel het juiste onderzoek? Zo waren er zorgen dat de elektriciteit verstorend werkt op soorten die met elektromagnetische velden werken, zoals haaien en roggen. Dat onderzoek is met een weinig gevoelige haaiensoort uitgevoerd en het is de vraag of die wel representatief is voor andere soorten. Ook dat er minder bijvangst zou zijn, valt in de vangstcijfers nog wel tegen. Eigenlijk moet je gebieden waar wel en geen pulskor komt, vergelijken op onverwachte neveneffecten, maar dat was te duur. Er wordt gelukkig nu ook interessant onderzoek uitgevoerd om met het pulstuig schol en tong in het net te selecteren. Dat is van groot belang voor de vissers omdat ze veel bijvangst van ondermaatse schol in de tongvisserij hebben. Van het lopende onderzoek komt de uitslag volgend jaar, op basis daarvan wordt besloten of de pulskor ecologisch verantwoord is.”

Wat als de pulskor nu helemaal verboden wordt?
“Dat zou zonde zijn. We hopen dat Europa besluit dat vijf procent van de vloot de pulskor mag blijven gebruiken, in elk geval totdat het onderzoek is afgerond. Het leek positieve kanten te hebben en straks weten we of dat waar is.”

En zo niet, gaat men dan terug naar de boomkor?
“We zien nu al veel aandacht voor andere alternatieven, zoals het gebruik van waterstralen. Niemand wil echt terug naar de boomkor, maar op de korte termijn zal er niks anders opzitten. Voor de vissers zelf is het economisch gezien op de lange termijn onhaalbaar, want zodra de brandstofprijzen omhoog gaan, kan het niet meer uit. ”

Een lager brandstofverbruik klinkt ook belangrijk.
“De carbon footprint van bodemvis is enorm. Uit een onderzoek dat de levenscyclusanalyse van Nederlandse, duurzaam gevangen schol vergeleek met pangasius uit Vietnam, bleek dat de pangasius niet slechter was. Dat zegt wel wat. Brandstof is tot nu toe, zegt de Nederlandse sector openlijk, de belangrijkste reden geweest om over te stappen op de pulskor. Dat is goed voor de kosten en het klimaat, maar claims als minder bijvangst moet je ook waarmaken. En daarvoor is dus écht goed onderzoek nodig.”