Bijna zes jaar geleden werd Huizinge opgeschrikt door een enorme beving, het gevolg van decennialang onrecht. Groningen pikte het niet langer. Nu boekt het protest eindelijk succes. De kraan gaat dicht. Een korte geschiedenis van de gaswinning in Groningen.
Deze zomer zes jaar geleden beefde de grond in Huizinge. Dat aardbevingen het gevolg zijn van gaswinning, was de Groningers allang bekend – ook al nam niemand hun klachten erg serieus. Maar op 16 augustus 2012 knapt er iets. De beving met een kracht van 3,6 is de grootste die de provincie ooit gekend heeft. Duizenden huizen in het gebied rond het epicentrum hebben schade. Men beseft: als het zo doorgaat, gaat alles hier stuk. De tijd van overleggen en lijdzaam toezien hoe de gaswinning doorgaat, is voorbij.
Euforie
In 1959 werd het grootste gasveld van Europa ontdekt onder Slochteren. De Staat gaat met de Nederlandse Aardolie Maatschappij, een samenwerking van Shell en Exxon, het gas exploiteren. Begin jaren zestig werd heel Nederland in noodtempo van gasleidingen voorzien. Heel het land? Dat toch niet. De mensen óp de gasbel kregen geen aansluiting omdat zij te afgelegen woonden. Eerst werd de randstad aangesloten, pas tien jaar later kregen ook de Groningers gas in hun huizen.
Méér gas
Dat die gaswinning aardbevingen veroorzaakt, voelden de Groningers al snel. Gasbevingen zijn destructiever dan de score op de Schaal van Richter doet vermoeden, omdat ze veel dichter bij de oppervlakte plaatsvinden. Toch werden klokkeluiders consequent weggelachen. Terwijl instanties als de NAM en het KNMI dankzij de toenemende, steeds grotere bevingen, schoorvoetend beginnen te erkennen dat de Groningers gelijk hebben, blijft het beleid ongewijzigd. Ook na ‘Huizinge’. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseert om de hoeveelheid gewonnen gas drastisch te verminderen, maar achter de schermen besluit de politiek om juist méér gas te winnen.
Keerpunt
Huizinge is een keerpunt voor veel Groningers. Groningen, een provincie waar mensen doorgaans niet snel ophef maken, is het zat. Een groeiend aantal actiegroepen – de Groninger Bodembeweging, Schokkend Groningen, Groninger Gas Verzet, Recht voor Groningen, Groningers in Opstand en talloze anderen – laat van zich horen met steeds hardere of luidere acties. Bezettingen van NAM-locaties, blokkades van wegen met trekkers, fakkeloptochten, lawaaidemonstraties. Cabaretier Freek de Jonge start een petitie ‘Laat Groningen niet zakken’ en roept op tot een ‘scheiding tussen gas en staat’. De Groningse acteur Marcel Hensema begint een actie om Shell het predicaat ‘Koninklijk’ af te nemen. Ook Milieudefensie sluit zich het jaar na ‘Huizinge’ aan en krijgt heel Nederland aan het breien voor Groningen. De rest van het land had al die jaren geen idee; zodra mensen horen wat er aan de hand is, neemt de steun toe.
Mobiele Eenheid
Als minister Kamp in 2014 in Loppersum het nieuwe gasbesluit komt toelichten, stuurt hij de Mobiele Eenheid vooruit. Kamp belooft een teruggang van de recordhoge 54 kuub gas van 2012, vlak na Huizinge, naar 42,5 miljard kuub per jaar – een nog steeds gevaarlijk hoge hoeveelheid – en 1,2 miljard euro voor de schade. Dat is lang niet genoeg, en bovendien niet in verhouding tot de 260 miljard euro die de gaswinning Nederland opleverde. Maar dat geld is op. We zijn zelfs zo onverstandig met onze aardgasbaten omgegaan, dat er niet alleen maar welvaart, maar ook onverwachte negatieve economische effecten plaatsvonden, die een term opgeleverd hebben: the Dutch Disease.
Code Rood
Dan, na vijf jaar campagnevoeren, beeft de aarde opnieuw. In de buurt van Zeerijp vindt op 8 januari 2018 een beving van 3,4 plaats, de grootste sinds Huizinge. Het SodM geeft voor het eerst in de geschiedenis Code Rood af, voor het hele gebied. Er wordt een fakkeloptocht georganiseerd waar ruim 10.000 mensen op afkomen. De schademeldingen blijven binnenkomen, maar het proces om tot een nieuw schadeprotocol te komen zit al maanden vast. Boeren trekken naar Den Haag met tractors, omdat hun schade níet wordt meegenomen in het schadeprotocol. Jan de Jong, ten tijde van Huizinge hoofd van het SodM dat destijds het advies gaf terug te gaan naar 12 miljard kuub, verwijt de staat en de NAM nog snel even te hebben willen cashen. “Daar hadden doden bij kunnen vallen.”
Het SodM geeft opnieuw een vernietigend advies: halveer de winning onmiddelijk, terug naar 12 miljard kuub, en uiteindelijk terug naar nul. En direct stoppen met winnen bij Loppersum, in de buurt van Zeerijp. De Gasunie begint weer over leveringszekerheid, minstens 14 miljard kuub zou er nodig zijn. Wat doet minister Wiebes? Hij neemt het advies van het SodM over. Tenminste, in maart komt er een plan.. Dit keer lijkt er wel iets veranderd in de houding ten opzichte van Groningen. Eindelijk is er succes.
Bitterzoet succes, dat wel. Code Rood geldt voor heel 2018, het is onzeker of de bevingen ophouden, en het kan jaren duren voor de winning echt flink omlaaggaat. En dan moet de schade nog worden hersteld. Dagblad van het Noorden meldt dat in de gasdorpen zestig tot tachtig procent van de huizen moet worden herbouwd. Maar hoe? “Als je te snel gaat en zonder enig perspectief sloopt, krijg je een volksopstand”, zegt SP gedeputeerde Eelco Eikenaar tegen de krant. “Dan mis je een belangrijk punt. Namelijk: wat willen de mensen zelf?” De Groningers zijn het zat. Dat is eindelijk duidelijk.
Geef een reactie